Ngô Nhân Dụng - Trump nóng Tập lạnh

Trung Cộng kêu gọi dân Trung Hoa tẩy chay hàng Mỹ và họ đã thành công. Các mạng xã hội trong giới trẻ tẩy chay không mua đồ thể thao của Nike mà mua Adidas của Đức. Trong hình, một tiệm Nike ở Thượng Hải, Trung Quốc. (Hình: Johannes Eisele/AFP/Getty Images)

(Người Việt 03/08/2019) Tổng Thống Donald Trump đánh thêm một đòn nặng trong cuộc chiến tranh mậu dịch đã kéo dài 13 tháng. Từ đầu Tháng Chín này, Mỹ sẽ đánh thuế quan 10% trên $300 tỉ hàng nhập cảng từ Trung Quốc; sau khi đã đánh 25% trên $250 tỉ. Coi như tất cả hàng nhập cảng từ nước Tàu qua Mỹ sẽ bị đánh thuế.

Đợt thuế quan đánh trên $250 tỉ trước đây chỉ mới áp dụng từ giữa Tháng Sáu, cho nên chưa thấy ảnh hưởng nặng; tới gần đây GDP Trung Quốc vẫn tăng với tốc độ 6.2%; nhưng lần này sẽ ảnh hưởng mạnh hơn.

Sau khi nghe thông điệp “tuýt” của Tổng Thống Trump, Bộ Thương Mại và Bộ Ngoại Giao Trung Cộng đã tuyên bố sẽ trả đũa. Nhưng dù ông Tập Cận Bình muốn trả đòn cũng không biết đánh cách nào cho tương xứng.

Để trả đũa đợt tấn công $250 tỉ lần trước Bắc Kinh đã đánh thuế quan trên $110 tỉ hàng mua từ Mỹ. Bây giờ họ chỉ còn $10 tỉ hàng hóa Mỹ để đánh thuế trong khi Mỹ sắp tấn công trên số hàng $300 tỉ. Trung Cộng có thể sẽ ngưng mua 478 chiếc máy bay 737 MAX của Boeing mà chính hãng này đang phải ngưng bán để thay đổi hệ thống điều khiển sau hai tai nạn lớn.

Trung Cộng có thể trả đũa bằng cách làm khó dễ các công ty Mỹ đang đầu tư ở nước Tàu. Nhưng muốn làm được cũng không dễ. Kinh tế Trung Quốc đang giảm tốc, cần đầu tư của nước ngoài. Các công ty Mỹ đang hoạt động trong lục địa sử dụng hơn hai triệu công nhân, con số nhỏ nhưng tất cả là những công việc trả lương cao. Trước ngày kỷ niệm 70 năm ngày thành lập chế độ Cộng Sản, 1 Tháng Mười, 1949, Bắc Kinh không muốn số người thất nghiệp tăng lên.

Một đòn trả đũa khác mà Trung Cộng đang tung ra là kêu gọi dân Trung Hoa tẩy chay hàng Mỹ và họ đã thành công. Các mạng xã hội trong giới trẻ hưởng ứng những lời lẽ kích thích tinh thần yêu nước, tẩy chay iPhone của Apple để mua điện thoại của Huawei, không mua đồ thể thao của Nike mà mua Adidas của Đức.

Tất cả các đòn mà Bắc Kinh có thể đánh lại đều ít hiệu quả vì ngoại thương không chiếm địa vị quan trọng trong nền kinh tế Mỹ như hàng xuất cảng đã giúp kinh tế Tàu hưng khởi.

Nhưng trong khi ông Trump lo chuẩn bị cho cuộc bỏ phiếu năm 2020 thì ông Tập Cận Bình không bị một giới hạn thời gian nào cả. Ông Tập có thể nhẩn nha. Các báo, đài Trung Cộng đều phản ảnh quan điểm của Tân Hoa Xã, nói rằng không thể kết thúc sớm các tranh chấp thương mại với Mỹ, hai bên đều cần kiên nhẫn. Trong khi chờ đợi, ông Trump chịu những áp lực từ nhiều phía.

Kinh tế thế giới sẽ suy yếu nếu chiến tranh mậu dịch kéo dài. Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) tính rằng cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ làm GDP cả thế giới hụt bớt 0.7% so với tình trạng không chiến tranh, tức là mất khoảng $6,000 tỉ. Kinh tế Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng dù nhẹ hơn nhưng sẽ rất phiền trong một năm bầu cử.

Ngay sau khi Tổng Thống Trump công bố ý định tăng thuế quan đợt mới, thị trường chứng khoán cả thế giới xuống, Chỉ số S&P 500 ở Mỹ mất 0.8%, Dow Jones Industrial Average mất 0.7%; cả hai tụt mất 2.8% trong cả tuần lễ. Nguyên nhân chính là những lời đe dọa “đánh” của Tổng Thống Trump, vì thị trường đã đi xuống sau khi Ngân Hàng Trung Ương Mỹ cắt lãi suất, và sau khi các thống kê kinh tế mới công bố đều tốt đẹp: Thêm 164,000 công việc làm mới trong Tháng Bảy, và tỉ lệ thất nghiệp vẫn chỉ có 3.7%.

Tổng Thống Trump thường coi thị trường chứng khoán lên cao là một thành tích của chính sách kinh tế ông theo đuổi; cho nên tình hình thị trường sẽ ảnh hưởng tới các thông điệp “tuýt” của ông trong tháng tới.

Phản ứng của giới kinh doanh Mỹ cũng có thể gây áp lực trên đường đi nước bước của ông Trump. Phòng Thương Mại Hoa Kỳ, Hội Quần Áo và Giày Dép Mỹ (American Apparel and Footwear Association) và Hội Các Nhà Bán Lẻ (RILA) lên tiếng chỉ trích suất thuế quan mới của ông Trump gây tai hại cho giới kinh doanh, các nhà nông, công nhân và người tiêu thụ…

Tổng Thống Trump nhắc lại rằng Trung Quốc “sẽ trả số tiền thuế mới này, chúng ta không phải trả.” Nhưng trong thực tế các nhà nhập cảng ở Mỹ phải đóng thuế và họ sẽ phải bán hàng với giá cao hơn.

Giá các món hàng hóa mua từ bên Tàu sẽ tăng nhiều hơn các đợt đánh thuế quan trước. Trước đây các món bị Mỹ đánh thuế phần lớn là các bộ phận mua về để ráp thành sản phẩm sau cùng; một vài bộ phận phải đóng thuế 25% nhưng cả sản phẩm còn nhiều phần không bị đánh thuế. Lần này thuế quan mới sẽ đánh trên các món hàng đã hoàn tất sau khi ráp ở bên Tàu, như quần áo, giày dép, các đồ điện tử.

Nhiều món sẽ bị đánh thuế hai, ba lần. Khi các bộ phận được nhập cảng vào Mỹ, đánh một lần. Sau khi kết hợp với các bộ phận khác, lại đưa qua Tàu ráp, đến lúc trở về Mỹ lại bị đánh thuế lần nữa. Khi suất thuế mới được áp dụng vào đầu Tháng Chín, những iPhone của Apple và giày thể thao của Nike, hoàn tất sau khi ráp hay vá ở bên Tàu, sẽ tăng giá. Hai công ty này có tiếng nói rất mạnh trong Hội Bán Lẻ RILA.

Ông Tập Cận Bình có thể chờ đợi những phản ứng của giới kinh doanh và người tiêu thụ ở Mỹ được biểu lộ mạnh hơn tạo áp lực trên ông Trump. Nhưng ông sẽ phải chờ lâu, dù ông sẵn sàng chờ. Vì nền ngoại thương không đóng vai trò quan trọng trong kinh tế nước Mỹ như ở Trung Quốc.

Trong các thông điệp “tuýt” mới của Tổng Thống Trump khi báo tin sắp đánh thuế thêm trên $300 tỉ hàng Tàu, ông đã hé mở một cánh cửa cho ông Tập Cận Bình có thể đẩy vào.

Ông Trump “tuýt” các lý do khi ông đánh nặng tay lần này: Thứ nhất, ông Trump nói rằng ông Tập đã hứa từ Tháng Sáu rằng sẽ mua “rất nhiều” nông sản của Mỹ vậy mà (một tháng trôi qua) không làm gì cả! Thứ hai, từ Tháng Mười Hai năm ngoái “ông bạn Chủ Tịch Tập Cận Bình của tôi” (friend President Xi) còn hứa sẽ “stop” không cho bán qua Mỹ thuốc Fentanyl làm bên Tàu, khiến bao nhiêu người Mỹ chết vì dùng thuốc quá liều!

Ông Trump chỉ nhắc tới hai chuyện: Mua nông phẩm, và bán thuốc Fentanyl! Ông không nói gì đến những đòi hỏi của phái đoàn Mỹ, các ông Steven Mnuchin và Robert Lighthizer, đã đặt ra bao nhiêu lần bắt Bắc Kinh phải giải quyết: Ăn cắp các sáng chế, phát minh; cưỡng ép chuyển giao kỹ thuật. Muốn đáp ứng các đòi hỏi này, Bắc Kinh sẽ phải sửa đổi nhiều luật lệ, điều mà nếu ông Tập Cận Bình chấp nhận thì có thể bị lật đổ !

Nếu ông Trump chỉ nói tới mua nông phẩm, và bán thuốc Fentanyl thì dễ quá, ông Tập có thể thỏa mãn ông ngay! Bộ Thương Mại Trung Cộng mới công bố tin nhiếu công ty Trung Quốc, doanh nghiệp nhà nước và tư doanh đang bắt đầu mua thêm đậu nành, hạt cao lương và thịt của Mỹ. Ngưng bán Fentanyl còn dễ hơn nữa! Ông Trump có thể nhân đó mà tuyên bố hoãn áp dụng suất thuế quan trên $300 tỉ hàng hóa, trong sáu tháng, hay chín tháng, chờ coi các cuộc đàm phán tiếp ra sao.

Trong suốt thời gian đó, thế giới sẽ tiếp tục được đọc các thông điệp “tuýt” của ông tổng thống Mỹ. Còn ông Tập Cận Bình thì không tuyệt mở miệng. Một người thì nóng, người thì lạnh. Người nóng muốn những kết quả tức thời (cần tranh cử!) người lạnh thì nhẩn nha. Trận đấu hứa hẹn còn nhiều màn hào hứng!

Nhưng kinh tế thế giới vẫn chịu ảnh hưởng của tình trạng bất định kéo dài. Thị trường chứng khoán sẽ trồi sụt thất thường. Các nạn nhân chiến tranh, dù chỉ là chiến tranh thương mại, cũng sẽ không thể ngồi yên. Rồi sẽ tới lúc hai bên phải thật sự ngưng chiến !

NGÔ NHÂN DỤNG