Dương Quốc Chính - Người Mohican cuối cùng

Mình nghĩ không nhiều người hiểu cụm từ trên. Chắc phải hệ 8x về trước mới đọc truyện, sau này có phim cùng tên, mình đọc hồi cấp 2 gì đó.

Đại khái truyện về việc người ta phải “bảo tồn” hai người Mohican (một tộc người da đỏ ở Mỹ) vào giai đoạn người da trắng mới tìm ra châu Mỹ. Cuối cùng thì chết cả. Ý muốn nhắc tới những người cuối cùng của một bộ tộc thôi chứ không có ý gì khác. Truyện và phim đều rất hay.

Tại sao lại là cuối cùng?

Mọi người cần hiểu về nguyên tắc duy trì một tổ chức bất kỳ. Đó là sự gắn kết giữa các thành viên và cấp trên, cấp dưới. Có mấy kiểu gắn kết, một là đồng lý tưởng. Có thể là lý tưởng cách mạng, giải phóng dân tộc, tiến lên chủ nghĩa cộng sản, làm từ thiện, hay cùng tôn giáo, niềm tin…nói chung là sợi dây gắn kết tinh thần.

Loại gắn kết thứ hai là vật chất, thường là tiền hay quyền. Sếp nuôi lính bằng lương cao, ban phát bổng lộc, lợi ích, dự án nọ kia, ngoài ra thì cũng phải có cách cư xử của đại ca. Ví dụ ra tòa phải nhận tội thay đàn em. Tập thể có lỗi thì nhận trách nhiệm về mình. Đại khái thế, không thì cho’ nó theo.

Thường cái cơ bản nhất để duy trì kết nối các tổ chức dân sự phải là bằng vật chất, tinh thần là giá trị cộng thêm, nếu không phải là cùng tôn giáo. Lý tưởng cách mạng nọ kia giờ không mấy ai tin, chỉ là biểu diễn với nhau thôi. Cuối cùng vẫn phải là quyền lợi, theo anh thì tôi được gì?

Như doanh nghiệp tư nhân (gồm cả nước ngoài) cứ lương cao và đãi ngộ (phúc lợi) tốt thì giữ được người và có người giỏi. Còn doanh nghiệp hay cơ quan nhà nước, lương buộc phải thấp, thì giữ người bằng cách tạo điều kiện cho anh em kiếm ngoài thêm đồng ra đồng vào. Tiền kiếm ngoài đó, nhìn chung đều có thể gọi là tham nhũng. Các em kiếm được lại cám ơn lên cho đại ca. Đấy là vòng xoáy không thể khác được.

Nếu đại ca không thể đáp ứng được vật chất nuôi các em thì các em lượn hết, lấy đâu ra cán bộ!

Vậy nếu một sếp nào không nằm trong vòng xoáy đó, mà tồn tại được, thì phải rơi vào trường hợp “tâm linh” còn lại. Tức là người ta nể nhau vì giá trị tinh thần, đạo đức. Nhưng sợi dây gắn kết đó không thể chặt chẽ được như sợi dây vật chất. Vật chất quyết định ý thức mà, Marx dạy thế rồi. Sự gắn kết đó nhiều khi là biểu diễn, làm màu, tỏ ra trung thành mà thôi.

Bọn tư bản giãy mãi không chết chính là vì nó công khai đánh vào phần con của con người, tức là ràng buộc nhau bằng lợi ích. Tổng thống vận động tranh cử cũng phải đánh vào lợi ích của cử tri, không thì chó nó bầu cho. Giá trị gắn kết tâm linh vẫn có, nhưng ít thôi, ví dụ như lấy chuẩn đạo đức của bên Công giáo.

Đó là lý do tại sao có câu: “Nước trong quá thì không có cá. Người sạch quá thì không có đệ”. Sạch thì không có tiền nuôi đệ, nằm ngoài vòng xoáy nói trên. Đệ mà cố xoay sở kiếm cắn thì cũng bị thằng khác xử, sếp chả cứu được. Thời buổi này không có tiền thì không làm được gì. Làm sao lên chức, tạo vây cánh? Bơ vơ là ở chỗ đó và chẳng còn ai như vậy nữa.

DƯƠNG QUỐC CHÍNH 24.07.2024