Nguyễn Doãn Đôn - "Trong im lặng ta hiểu mình rõ nhất"

Xin vĩnh biệt Nhà thơ Hoàng Cát với truyện ngắn nổi tiếng:  "Cây táo ông Lành". Mà người ta cho rằng nhân vật ông Lành chính là nhà thơ Tố Hữu. Nên Hoàng Cát đã bị đánh tơi bời.

Hình ảnh cây táo khiến người ta nhớ tới câu Thành ngữ "Ăn cây táo, rào cây sung" (Ngật lý bát ngoại - Nhận lợi ích từ  nơi này nhưng lại bán sức cho nơi khác).

Căn cứ vào mẩu truyện ngắn của nhà thơ Hoàng Cát và câu thành ngữ trên mà có người chửi kháy phụ thêm vào: "Đã ăn cây táo lại rào cây lê". Cây lê ở đây ngụ ý nói là Lê nin chăng?

Viết hay nói "ăn cây táo, rào cây lê", thực ra sự ám chỉ này cũng còn là bóng gió nhẹ nhàng. Chứ như vụ cải cách ruộng đất long trời nở đất thì sự giết hại ân nhân của mình là bà Nguyễn Thị Năm (Cát Hạnh); cho ta thấy sự cầm thú và man rợ không thể nào tả cho hết được.

Bàn về đạo đức và trí tuệ thì nhà thơ Hoàng Cát khuyên ta cảm ơn khác Tố Hữu tô hồng dạy ta bưng bô!

Tố Hữu giơ roi bảo ta phải :

"Cảm ơn Đảng đã cho ta dòng sữa

Bốn ngàn năm chan chứa ân tình"

Để rồi rút cục, như cô giáo Trần Thị Lam nhận định:

"Bốn ngàn năm vẫn không lớn được

Bốn ngàn năm vẫn còn bú mớm"

Còn Hoàng Cát khuyên ta cảm ơn những thứ mộc mạc, bình thường, giản dị, chân chất, sâu sắc, thấm đượm tâm hồn và đằm thắm yêu thương.

Thú thực thì cuộc đời của tôi và các bạn đã từng ngẩng mặt lên cảm ơn nhầm đối tượng đã "có công" dẫn dắt mình đi trong tăm tối. Chúng ta đã cảm ơn vật vô tri, vô giác trông như con ma cà rồng "Trăm tay nghìn mắt, xương sắt da đồng".

Do Hoàng Cát nhìn đời khác chúng ta. Nên đối tượng mà ông mang ơn khác chúng ta. Bởi vậy mà ông viết:

"Ta cảm ơn cái vỉa hè bụi bặm

Đã nuôi ta những năm tháng cơ hàn

Ta cảm ơn những tháng ngày mưa nắng

Cho ta hiểu đời trong đục buồn thương"

Xin vĩnh biệt một nhà thơ có tài, có tâm và có lòng dũng cảm. Cầu mong linh hồn ông được nhẹ cánh Tiên du...Yên giấc ngủ ngàn thu. Như ông đã từng giãi bày trước lúc ra đi:

"Trong im lặng ta hiểu mình rõ nhất

Đã trải hết khổ đau đói khát

Nào nhục, nào vinh 

Nào tang tóc chiến tranh

Nào sợ hãi kẻ siêu hình truy bức

Giờ ta buồn vui

Như lữ khách độc hành " 

"Kẻ siêu hình" là ai? Nhà thơ ơi, lòng quặn đau, sao ông không cất lên lời!

NGUYỄN DOÃN ĐÔN

Berlin, 03.07.2024