Đỗ Duy Ngọc - Sài Gòn ngày phong tỏa thứ 24 : Lại chuyện vaccin

Ngày hôm qua thông tin trên báo chí cho biết thành phố vừa tiếp nhận 1 triệu liều vaccin Verocell của Trung Quốc do Công ty Cổ phần Bảo trợ Tập đoàn Vạn Thịnh Phát tài trợ cho Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM).

Được biết trong tháng Tám, sẽ còn 4 triệu liều nữa sẽ tiếp tục về đến. Cũng biết số tiền chi cho việc bảo trợ mua vaccin này lên đến 45 triệu đô la Mỹ.

Và trong ngày, người dân thành phố đọc được tin Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong cho biết, sắp tới đây, TPHCM sẽ tổ chức các đội tiêm vaccin, xe tiêm vaccin lưu động đến từng hộ gia đình. Đội hình tiêm vaccin sẽ tới tận nhà người dân, ai chưa tiêm là được ghi tên để tiêm chủng ngay.

Đồng thời trên mạng xã hội xuất hiện một văn bản của Ban Dân vận Huyện ủy Hóc Môn có nội dung: "Hiện nay nhiều thông tin chưa đúng sự thật lan truyền trên mạng xã hội dẫn đến người dân e ngại, thiếu tin tưởng vào vaccin có tên Covid-29 Vaccin(Vero Cell), Inactivated (tên khác là Sars-Cov-2 Vaccin Inactivate do Hãng Sinopharm, Trung Quốc sản xuất (gọi tắt là vaccin Sinopharm) do đó cần phải tập trung tuyên truyền, giải thích để nhân dân tin tưởng, sử dụng vaccin này. Nội dung tuyên truyền về vaccin Sinopharm, đây là sản phẩm đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phê duyệt và đã được nhiều nước trên thế giới sử dụng tiêm phòng, do đó tính an toàn và hiệu quả y học đã được kiểm chứng".

Và một tin nhắn gởi cho nhiều người và được cho là của Mặt trận Tổ quốc Thành phố gởi cho các phóng viên báo đài: "Kính gởi các anh chị PV báo đài: Sắp tới thành phố sẽ triển khai tiêm vaccin Sinovac do Trung Quốc sản xuất. Do đó, để tạo sự đồng thuận trong nhân dân, đề nghị các anh chị PV tăng cường công tác truyền thông để tạo dư luận tốt cho việc triển khai tiêm, xóa bỏ tư tưởng lo ngại chất lượng vaccin Trung Quốc. Cám ơn các anh chị".

Trong cuộc họp của chính phủ mới đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng nhấn mạnh để giải quyết đại dịch ở thành phố, chỉ có cách duy nhất là tiêm gấp rút vaccin đầy đủ cho nhân dân và kêu gọi các tỉnh nên nhường bớt vaccin cho Sài Gòn. Tất cả các dữ kiện ấy cho thấy thành phố sắp sửa vào một cuộc tiêm chủng toàn thành và có thể là tiêm vaccin Trung Quốc.

Với số lượng 5 triệu liều từ bà Trương Mỹ Lan, sếp của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát bảo trợ cho thành phố sẽ đáp ứng đủ cho dân số thành phố hơn 9 triệu dân. Như vậy cũng có thể từ nay, người dân thành phố sẽ không còn có chuyện được chọn lựa vaccin khi tiêm chủng. Trên phiếu chích ngừa của UBND P.4 Q.3 phát cho người được tiêm chủng có ghi: "Khi bạn đã đồng ý đăng ký tiêm ngừa vaccin, bạn cần phải nhớ: Bạn không có quyền lựa chọn vaccin khi được tiêm chủng.Trân trọng".

Sắp tới đây, toàn thành cũng sẽ có ghi chi tiết này trong phiếu chích ngừa.

Thời gian gần đây trên báo đài cũng như trên giải đáp về vaccin của nhiều bác sĩ đều có chi tiết được nhấn mạnh là: "Có vaccin là tốt rồi, không nên chọn lựa, đừng kén cá chọn canh." Như vậy từ các lãnh đạo cho đến báo đài đến các bác sĩ đều đưa ra nhận định rằng hãy chích vaccin và chích vaccin Trung Quốc cũng là điều tốt và sẽ sớm ngăn chận được dịch. Chấm dứt số người nhiễm và tử vong tăng cao. Đó là ý kiến của lãnh đạo, báo đài và một số bác sĩ. Tuy nhiên cũng có dư luận từ các nhà chuyên môn và người dân phản ứng với vaccin này.

Theo BS Nguyễn Văn Tuấn, một bác sĩ người Việt đang làm việc tại nước Úc, một người có chuyên môn cao về vaccin đã cho rằng:

"Tàu có 2 loại vaccin do hai công ty (Sinopharm và Sinovac Biotech) đang được sử dụng. Vaccin của công ty Sinopharm có tên là “BBIBP vaccin” (hay BBIBP-CorV). Vaccin của Sinovac là “CoronaVac”.

Tổ chức Y tế Thế giới phê chuẩn cho sử dụng BBIBP vaccin vào tháng 5/2021 và CoronaVac vào tháng 6/2021. Tính đến cuối tháng 6/2021, Tàu đã tiêm chủng hơn 1 tỉ liều của 2 vaccin trên trong nước, và đồng thời cung cấp hàng trăm triệu liều cho hơn 80 quốc gia trên thế giới. Giới quan sát quốc tế nghĩ rằng Tàu đang dùng vaccin như là một phương tiện ngoại giao: ‘Ngoại giao vaccin’ để gây ảnh hưởng.

Cả hai BBIBP và CoronaVac là loại vaccin được bào chế theo kỹ thuật truyền thống. Theo kỹ thuật này, nhà khoa học lấy các phân tử (particle) của con virus, sau đó làm cho chúng bất kích hoạt (tức không thể gây bệnh Covid-19). BBIBP vaccin có nhiều protein bắt chước hệ thống miễn dịch con người kích thích sản sinh các kháng thể nhằm phát hiện và chống trả sự tấn công của SARS-Cov-2. Kỹ thuật này được áp dụng trong việc sản xuất các vaccin chống bệnh Polio, viêm gan A và cả cúm mùa. Đó là nguyên lý đằng sau BBIBP vaccin.

Những nước dùng vaccin của Tàu trong nỗ lực đạt miễn dịch cộng đồng bao gồm Mông Cổ, Bahrain, Chile, và quốc đảo Seychelles. Cho đến nay, khoảng 50-70% dân số ở các nước này đã được tiêm chủng 2 liều CoronaVac hay BBIBP.

Khi bắt đầu chiến dịch tiêm chủng vaccin, cả ba nước này hứa rằng cuộc sống bình thường sẽ được phục hồi, thế nhưng trong thực tế thì họ đang phải đối đầu với làn sóng Covid-19 mới. Hiện nay, 4 nước này đang đứng đầu danh sách quốc gia với số ca nhiễm nhiều nhứt thế giới.

Nam Dương cũng là nước dùng vaccin Tàu như là nguồn chánh. Cho đến nay, Nam Dương cũng đang trải qua một đợt bùng phát mạnh. Hơn 350 bác sĩ và nhân viên y tế đã bị nhiễm dù đã được tiêm đủ 2 liều vaccin; trong đó 61 người đã qua đời (kể cả 10 người dùng vaccin Tàu).

Gần Việt Nam hơn là Thái Lan cũng là nước dùng lệ thuộc vào vaccin Tàu và cũng đang trải qua một đợt bùng phát mới. Hiện nay, số ca nhiễm mỗi ngày ở Thái Lan là 17,000 người. Cũng như Nam Dương, hàng trăm bác sĩ và nhân viên y tế Thái Lan bị nhiễm dù đã tiêm đủ 2 liều vaccin Tàu. Thái Lan thay đổi qui định tiêm vaccin bằng cách cho phép trộn 2 liều vaccin khác nhau: một với AstraZeneca và một với CoronaVac.

Nếu vaccin Tàu thật sự tốt, thì sự bùng phát như thế không thể xảy ra. Chẳng hạn như ở Mỹ, nơi mà ~45% dân số đã được tiêm vaccin Pfizer và Moderna, số ca nhiễm đã giảm đến 94% trong vòng 6 tháng. Do Thái là nước có tỉ lệ tiêm chủng bằng Seychelles (nhưng dùng vaccin Pfizer) và số ca hiện nay là khoảng 4.9 trên 1 triệu dân số, so với 716 trên 1 triệu ở Seychelles."

Và theo BS Nguyễn Văn Tuấn, nếu chích loại vaccin này ở Việt Nam cần lưu ý một số điều, trong đó có 2 điều quan trọng:

- Không dùng vaccin Tàu cho những người có nguy cơ cao. Bởi vì các thử nghiệm lâm sàng của CoronaVac là trên người khỏe mạnh, như nhân viên y tế, nên dữ liệu khoa học về hiệu quả của hai vaccin này ở những người có bệnh nền vẫn còn rất thiếu. Ngay cả vaccin CoronaVac, hiệu quả ở người trên 60 tuổi chỉ 51%, tức rất thấp. Do đó, tôi nghĩ không nên dùng vaccin này cho những người có nguy cơ cao.

- Chỉ tiêm vaccin Sinopharm và Sinovac 1 liều như là bổ trợ cho các vaccin khác như AstraZeneca, Pfizer và Moderna. Điều này có nghĩa là đối với những người chưa tiêm vaccin, họ có thể dùng 1 liều CoronaVac hay BBIBP, nhưng sau đó là 1 liều của một trong ba vaccin phương Tây. Cách làm này bảo đảm nếu CoronaVac hay BBIBP không có hiệu quả thì vẫn có được sự bảo vệ của các vaccin đã ‘chứng minh’ là có hiệu quả.

Báo Thanh Niên ngay trong ngày cũng loan tin "Hà Nội bắt đầu chiến dịch tiêm chủng toàn thành phố. Tính đến 28.7, Hà Nội đã tiêm chủng được gần 270.000 mũi vắc xin phòng Covid-19, bao gồm cả 3 loại vaccin Moderna, Pfizer và Astra Zeneca"

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã từng tuyên bố phân phối vaccin phải công bằng, hiệu quả và đúng đối tượng.

Suy nghĩ như thế nào, chọn lựa ra sao là tùyở mỗi người.

Cũng chẳng hiểu vì sao lãnh đạo một phường lại kêu gọi và yêu cầu nhân dân treo banderol, treo cờ, làm xe hoa để tạo không khí xua tan tình cảnh ảm đạm vì virus. Hay là chủ tịch phường này nghĩ là virus Vũ Hán sợ cờ, biểu ngữ với xe hoa chăng? Điên nặng rồi.

Tình hình dịch trên thế giới những ngày qua cũng vô cùng nóng bỏng. Số ca nhiễm virus Vũ Hán mới tăng nhanh ở Mỹ khiến nhiều người lo ngại về nguy cơ bùng phát dịch trở lại. Một tòa án liên bang ở Indiana cho phép trường đại học được yêu cầu sinh viên và nhân viên phải tiêm vaccin.

Đồng thời, Tập đoàn Mỹ Pfizer đã đưa ra bằng chứng mới vào thứ Tư để nhấn mạnh nên tiêm thêm liều bổ trợ thứ ba, vì sức mạnh của vaccin công nghệ mRNA suy giảm một chút theo thời gian nhưng có thể được cải thiện với liều thứ ba. Trong số những người từ 65 đến 85 tuổi, dữ liệu của Pfizer cho thấy mức độ kháng thể chống lại biến thể Delta sau khi tiêm liều thứ ba cao hơn 11 lần so với sau khi tiêm liều thứ hai. Dữ liệu, chỉ nghiên cứu với 23 người, vẫn chưa được đánh giá bởi giới khoa học và quản lý.

Pfizer cho biết họ dự kiến sẽ đệ trình dữ liệu về liều thứ ba lên FDA ở Mỹ ngay trong tháng Tám. Tuy nhiên, Chính phủ Hoa Kỳ vẫn chưa đồng ý cho tiêm liều vaccin thứ ba cho dân của họ.

Vừa qua, GS.TS Đặng Đức Anh, Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho biết, trong tuần này sẽ có 3 triệu liều vaccin phòng Covid-19 Moderna về Việt Nam. Đây là lô vaccin do Chính phủ Hoa Kỳ viện trợ thông qua cơ chế Covax facility.

Đồng thời Bộ Y tế cũng thông tin Pfizer đã đồng ý tăng số lượng vaccin Covid-19 cung cấp cho Việt Nam trong quý 3 từ 3 triệu lên 3,5 triệu liều và đồng ý bán thêm thêm 20 triệu liều trong năm 2021, nâng tổng số liều vaccin Pfizer dự kiến bán cho Việt Nam là 51 triệu liều, tăng 20 triệu liều so với kế hoạch.

Như vậy, ngoài 105 triệu liều đã cam kết, đã ký hợp đồng, 70 triệu liều đang đàm phán và có khả năng sẽ ký được thì dự kiến trong năm 2021 và đầu năm 2022, Việt Nam dự kiến có tổng cộng 175 triệu liều.

Đến nay Việt Nam đã nhận hơn 10,6 triệu liều vaccin Covid, trong đó có tới 7,1 triệu liều là AstraZeneca; vaccin Moderna (2 triệu liều), Pfizer (194.200 liều)...

Về tiến độ tiêm chủng, tính đến nay tổng cộng Việt Nam đã thực hiện tiêm chủng 4.283.906 liều vaccin phòng Covid, trong đó: Số người đã được tiêm 1 mũi là 3.977.431 người; Số người đã được tiêm đủ 2 mũi là: 306.475 người.

GS.TS Đặng Đức Anh cũng cho biết, trong quý 3 năm nay sẽ có khoảng hơn 26 triệu liều vaccin, quý IV là khoảng 65,5 triệu liều về Việt Nam. Tổng cộng 2 quý là khoảng hơn 91,5 triệu liều, trong đó có khoảng 20 triệu liều vaccin Pfizer dành cho trẻ em dưới 18 tuổi.

Vậy nếu tin theo báo cáo của GS.TS Đặng Đức Anh, đến cuối 2021, Việt Nam sẽ có 175 triệu liều vaccin Pfizer, Moderna và Astra Zeneca. Số 5 triệu liều của Trung Quốc gây tư tưởng không tốt trong dân, có nên gấp rút sử dụng không? Người dân cứ thắc mắc tại sao tập đoàn Vạn Thịnh Phát mua về 5 triệu liều vaccin Trung Quốc mà lại cho nhân viên của tập đoàn chích Astra Zeneca của Anh? Nhiều người hỏi tôi thế, tôi lại biết hỏi ai?

Con số vẫn tiếp tục nhảy múa, con virus hoảng sợ đã có mặt ở từng người. Thành phố rất cần vaccin để giải quyết khủng hoảng. Sau dịch, cuộc sống của chúng ta chắc chắn sẽ chẳng còn như cũ nữa, tư duy của mỗi người sẽ phải đổi thay vì thế giới sẽ không bao giờ vắng bóng con virus này.

Đúng là vaccin đang cần, rất cần cho thành phố này. Nhưng bên cạnh chuyện chích vaccin, biết bao câu hỏi còn bỏ ngỏ.

Sài Gòn ngày lockdown thứ hai mươi bốn

ĐỖDUY NGỌC 01.08.2021