So găng trên đảo Quang Hòa, lính Trung Quốc nổ súng khơi mào hải chiến

Hộ tống hạm Nhật Tảo HQ-10 Việt Nam Cộng hòa chụp từ "tàu cá vũ trang" Trung Quốc ngày 19/1/1974. Ảnh tư liệu.

(GDVN 19/01/2018) - Đôi bên đứng ghìm súng có lưỡi lê và khẩu chiến với nhau, nhưng không hiểu nhau vì bất đồng ngôn ngữ. Lúc này Trung Quốc tăng cường thêm lực lượng...

Sáng sớm ngày 19/1/1974, Tư lệnh Hải quân Việt Nam Cộng Hòa khởi hành từ Sài Gòn đến Đà Nẵng để trực tiếp chỉ huy cuộc hành quân chiếm lại Hoàng Sa. 

Gần 4 giờ chiều hôm đó, Phân đoàn 2 gồm các tàu HQ4 và HQ5 tiến về phía tây nam đảo Quang Hòa bằng cách vòng ra ngoài đảo Hữu Nhật và Quang Ảnh. 

Trong khi đó, Phân đoàn 1 gồm các tàu HQ10 và HQ16 tiến thẳng về đảo Quang Hòa án ngữ về phía tây bắc. 

So găng trên đảo Quang Hòa

Hạm trưởng, Đại tá Ngạc ra lệnh cho tất cả các chiến hạm chuẩn bị súng đạn, cửa kín nước, vật dụng cứu hỏa, cứu thuỷ, chạy tất cả các máy điện và máy bơm. 

Bốn chiến hạm Trung Quốc chia làm hai nhóm: Nhóm 1 gồm các tàu 271 và 274 bọc vòng về phía Nam đảo Quang Hòa; 

Nhóm 2 gồm các tàu 389 và 396 di chuyển án ngữ phía tây bắc đảo Quang Hòa để nghênh cản chiến hạm của Việt Nam Cộng Hòa. 

Hai tàu vũ trang số 402 và 407 nằm sát bờ phía bắc đảo Quang Hòa. Tàu chuyên chở của Trung Quốc nằm phía đông bắc đảo Duy Mộng.

Trung tâm hành quân từ Đà Nẵng chỉ thị cho tàu HQ5 thi hành ngay kế hoạch đã phổ biến đêm trước. Theo đó, trung đội biệt hải gồm 27 người từ HQ4 và một trung đội Hải kích gồm 22 người từ HQ5 đổ bộ lên bờ nam và tây nam Quang Hòa. 

Cũng trong thời gian này, Trung Quốc đổ bộ tăng cường khoảng trên hai đại đội từ các tàu 402 và 407 lên đông bắc đảo Quang Hòa (quân số này đã được lấy từ tàu chuyển vận nằm tại đông nam đảo Duy Mộng). 

Một đại đội Trung Quốc tiến về phía Biệt hải, đại đội còn lại tiến về phía Hải kích.

Trung đội Biệt hải biệt phái tiếp tục tiến sâu vào bờ khoảng 250 m và cắm cờ Việt Nam Cộng Hòa ngay trước mặt lính Trung Quốc đã đứng dàn hàng ngang cách đó 3 mét. 

Đôi bên đứng ghìm súng có lưỡi lê và khẩu chiến với nhau, nhưng không hiểu nhau vì bất đồng ngôn ngữ. 

Lúc này Trung Quốc tăng cường thêm lực lượng có ý định bao vây để bắt sống quân Việt Nam Cộng Hòa. 

Tình thế lúc này quân Trung Quốc đông hơn, với vị thế thuận lợi ở trên cao và được sự yểm trợ của toán quân trú phòng (trong công sự phòng thủ, trang bị súng trung liên và đại liên);

Trong khi đó quân Việt Nam Cộng Hòa ít hơn và trong thế bất lợi ở dưới thấp, trống trải nên trung đội Biệt hải phải rút xuống bìa san hô.

Trên mặt biển phía tây bắc đảo Quang Hòa, tàu Trung Quốc số 396 di chuyển cố tình đụng vào phía mạn phải chiến hạm HQ16. 

Chiến hạm HQ16 di chuyển né tránh và chỉ bị xây xước nhẹ còn tàu Trung Quốc bị hư hại nhiều hơn, tuy nhiên tàu Trung Quốc vẫn tìm cách tông lại.

Cùng lúc đó, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải ra lệnh cho tàu HQ5 tránh khiêu khích của đối phương, giữ đầu cầu và thiết lập ngay hệ thống phòng thủ; 

Cố giữ thế cài răng lược trên đất liền và trên mặt biển để loại trừ tình huống không quân của Trung Quốc bắn phá. 

Trung đội Hải kích ở bờ phía tây nam đảo Quang Hòa bị lính Trung Quốc nổ súng. Ngay loạt đạn đầu phía Việt Nam Cộng Hòa đã có hai người chết và ba bị thương, do vậy trung đội Hải kích này phải rút về phía bìa san hô.

Chiến hạm HQ4

Chiến đấu giữ chủ quyền

Trước tình hình đó, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 duyên hải chỉ thị cho các chiến hạm bắn trọng pháo tối đa vào đảo, đồng thời triệt hạ luôn chiếc tàu đối phương; 

Hải đội trưởng cần phải phản ứng quyết liệt ngay và được toàn quyền sử dụng vũ lực tại vùng hành quân để thi hành nhiệm vụ. 

Ngay sau đó, Hải đội trưởng đề nghị cho rút quân về tàu trước khi nổ súng để bảo vệ cho lực lượng đang ở thế bất lợi. 

Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải chỉ thị cho toán đổ bộ phải tiếp tục giữ đầu cầu và cho chiến hạm yểm trợ. Tuy nhiên lệnh này không thi hành được vì, lúc đó đang rút quân. 

Trong thời gian tàu HQ4 thực hiện rút quân, tàu Trung Quốc hạ tối hậu thư bằng quang hiệu cho tàu HQ4 của Việt Nam Cộng hòa: 

“If  you shell to me, we give strong war against your serious military provocation”, tạm dịch: “Nếu các anh bắn chúng tôi, chúng tôi sẽ đánh trả mạnh mẽ hành vi khiêu khích quân sự nghiêm trọng của các anh”.       

Chiến hạm Trung Quốc có thể dùng toàn lực lượng để tấn công chiến hạm Việt Nam Cộng Hòa, trong khi hỏa lực của Việt Nam Cộng Hòa bị phân tán, vì vừa bắn tàu đối phương vừa bắn lên đảo;

Nhận thấy chỉ thị này sẽ gây bất lợi cho mình nên Bộ chỉ huy hành quân lưu động biển đã khuyến cáo Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải triệt hạ chiến hạm địch trước theo đúng như chỉ thị của Tư lệnh Hải quân. 

Khuyến cáo này được Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải đồng ý và chỉ thị cho Hải đội trưởng thi hành.

Khoảng 10 giờ sáng ngày 19/1, phía Trung Quốc gồm có hai “tàu đánh cá” vũ trang số 402, 407 tại đông bắc đảo Quang Hòa, một tàu chuyên vận tải ở đông nam đảo Duy Mộng, hai tàu Kronstadt số 274 và 271tại tây nam đảo Quang Hòa, hai tàu T.43 số 396 và 389 tại tây bắc đảo Quang Hòa. 

Các tàu Trung Quốc bao một vòng cung từ tây nam lên tây bắc. 

Phía Việt Nam Cộng Hòa gồm có bốn tàu chiến cũng đã bao một vòng cung phía ngoài chiến hạm Trung Quốc từ tây nam lên tây bắc đảo Quang Hòa, theo thứ tự HQ5, HQ4, HQ10 và HQ16. 

Mỗi chiến hạm Việt Nam Cộng Hòa bám sát và ghìm súng sẵn sàng trực xạ vào một tàu chiến Trung Quốc.

Đúng 10 giờ 30 phút ngày 19/1, tàu HQ5 bắt đầu khai hoả. Các tàu khác của Việt Nam Cộng Hòa ngay sau đó cũng đồng loạt khai hỏa. 

Ngay loạt súng đầu tiên, tàu Trung Quốc số 274 bị trúng đạn của tàu HQ5. Chiến hạm Trung Quốc bị hư hỏng nặng, bỏ chạy và ủi vào bờ san hô phía tây nam đảo Quang Hòa và coi như bị loại khỏi vòng chiến. 

Năm phút sau, tàu HQ4 bị trúng đạn tại đài chỉ huy và vì ổ súng 76,21 ly trước mũi không sử dụng được nên chiến hạm di chuyển về hướng đông đông nam để có thể sử dụng khẩu 76,21 ly sau lái tiếp tục bắn vào tàu Trung Quốc số 271. 

Tàu HQ4 bị hư hại và di chuyển về hướng bắc.

Trong lúc đó tàu HQ5 vẫn bám sát hai chiếc 271và 274. Mấy phút sau chiến hạm HQ5 bị trúng đạn 37 ly, cháy phòng vô tuyến nên việc liên lạc bị gián đoạn.

Tại mặt bắc, chiến hạm HQ10, HQ16 bắn thẳng vào các tàu Trung Quốc 396 và 389. 

Ngay loạt súng đầu tiên, HQ10 bắn trúng vào phòng lái 396, tàu này bị bốc cháy và mất lái nên quay vòng tròn, bị HQ10 tông vào phía sau lái. 

Bị loại khỏi vòng chiến đấu, chiếc 396 chạy về hướng đông bắc và ủi vào bờ san hô phía tây bắc đảo Duy Mộng.

Trong khi đó tàu HQ10 bị trúng hoả lực của hai chiến hạm Trung Quốc. Đài chỉ huy và hầm máy khiến tàu bốc cháy. 

Tàu HQ10 bị thiệt hại nặng nề. Hạm trưởng Thiếu tá Ngụy Văn Thà tử thương. Hạm phó Nguyễn Thành Trí bị thương nặng và phần lớn nhân viên thương vong. 

Tàu HQ10 bị mất liên lạc và còn tiến từ từ, sau đó ngưng lại khi đụng vào lái chiến hạm Trung Quốc số 396. 

Nhân viên còn lại đã cố gắng cầm cự đến phút cuối cùng. Song biết tình trạng tàu không thể cứu vãn, thủy thủ đoàn còn lại phải bỏ tàu. 

Khi chiếc 396 bỏ chạy, chiếc 389 cũng bị trúng đạn hư hại đáng kể bởi hỏa lực của tàu HQ16, nên chúng vừa cầm cự vừa nhả khói để chạy về hướng nam. 

Chiếc 271 ở mặt nam chạy lên hợp với chiếc 389 để chống trả HQ5. Khi đến phía tây nam đảo Quang Hòa, tàu HQ5 phải dồn hỏa lực bắn vào hai chiến hạm 389 và 271. 

Vùng Hải chiến lúc đó mù mịt khói súng và khói do tàu Trung Quốc thả. 

Do súng 27 ly chỉ sử dụng được bằng tay, bắn rất chậm chạp và các ổ súng trước mũi hầu hết không sử dụng được nữa, nên tàu HQ5 phải di chuyển hướng đông nam để có thể sử dụng các ổ súng sau lái một cách hữu hiệu.

Khoảng 11 giờ trưa 19/1, hai tàu Trung Quốc vì thiệt hại nhiều và không chịu nổi hỏa lực của tàu HQ5 nên chúng đã bỏ chạy về hướng bắc.

Lính Trung Quốc đổ bộ lên đảo Quang Hòa từ ngày 18/1/1974, sáng 19/1/1974 trung đội Hải kích Việt Nam Cộng Hòa từ tàu HQ5 đổ bộ tái chiếm Quang Hòa gặp khó khăn. Ảnh tư liệu.

Hoàng Sa mịt mờ khói súng 

Tàu HQ5 phát hiện có ba tàu Trung Quốc chạy với vận tốc nhanh, có hình dạng rất giống phi tiễn đĩnh Komar – phóng lôi hạm (guided missile frigate) cách 5 hải lý về phía đông bắc và máy bay MiG xuất hiện trên không. 

Do đó, để chỉnh đốn tình trạng chiến hạm đồng thời di chuyển tránh tên lửa, các tàu HQ4 và HQ5 đã di chuyển về hướng bắc tây bắc. 

Hải đội trưởng báo cáo có nhiều nhân viên chết và bị thương. Tình trạng súng lớn và ra-đa của các tàu HQ4 và HQ5 đều không sử dụng được. Riêng HQ16 vừa di chuyển vừa phải cứu thủy.

Hải đội trưởng lệnh cho các chiến hạm di tản khỏi vùng chiến sự vì hai lý do:
Khả năng tác chiến của các tàu chiến đã suy giảm;

Chiến hạm cần rời xa để máy bay Việt Nam Cộng Hòa dễ dàng bắn phá chiến hạm Trung Quốc (do Vùng 1 Duyên hải thông báo). 

Khi di chuyển về hướng đông nam, tàu HQ5 đã quan sát thấy ba chiến hạm Trung Quốc từ hướng bắc đông bắc cách 6 đến 7 hải lý đang tiến nhanh về hướng đảo Quang Hòa. 

Đến trưa ngày 19/1, Hạm đội trưởng lệnh cho các tàu HQ4 và HQ5 vào Đà Nẵng. 

Ngay sau đó, theo ý kiến của Bộ chỉ huy hành quân lưu động biển, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải đã chỉ thị cho HQ4 và HQ5 phải trở lại tiếp tục chiến đấu, tìm kiếm HQ10 và HQ16, đồng thời bảo vệ đảo còn lại. 

Trường hợp bị tấn công vào nếu phải rút lui, chiến hạm cố gắng ủi bãi, sẽ có HQ6 và HQ17 đến  ứng cứu. 

Vào lúc 11 giờ, tàu HQ16 trúng đạn bị hư hỏng, nước vào nhiều ở hầm máy B.1. Tàu nghiêng 13 độ, từ vị trí cách 15 hải lý tây đảo Hoàng Sa (Pattle) HQ16 vừa di chuyển về Đà Nẵng vừa tự cứu. 

Bộ tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải chỉ thị HQ11 đến vị trí trên với vận tốc nhanh nhất để tiếp cứu HQ16.

Tàu HQ4 hư hại, các súng lớn đều tê liệt, hệ thống cứu hoả bị nứt vỡ nhiều chỗ và không sử dụng được. Hầm đạn 76,21 ly bị ngập nước, nếu quay trở lại cũng không chiến đấu được mà chỉ thêm hư hại.

Trung Quốc đã tăng cường nhiều tàu chiến trong đó có thể có loại tàu tên lửa  Komar. Nếu tất cả chiến hạm Việt Nam Cộng Hòa cùng quay trở lại quần đảo Hoàng Sa, thì quân Trung Quốc sẽ hiểu Việt Nam Cộng Hòa trở lại để mở cuộc tấn công, và phần bất lợi sẽ nghiêng về phía Việt Nam Cộng Hòa. 

Bộ chỉ huy hành quân lưu động biển đã trình bày quan điểm trên với Tư lệnh Hải quân và Tư lệnh Hải quân quyết định cho các tàu HQ4 và HQ5 trở về Đà Nẵng.

Sang chiều ngày 19/1, các lực lượng hải quân đang neo tại phía tây tây nam Quang Ảnh nhận được lệnh của Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên hải tiến đến quần đảo Hoàng Sa với vận tốc nhanh nhất. 

Tàu HQ11 cho một tiểu đội địa phương quân đổ bộ lên đảo Quang Ảnh, một trung đội lên đảo Hữu Nhật và cho rút hết nhân viên hải quân về chiến hạm; số địa phương quân còn lại sẽ tăng cường phòng thủ đảo Hoàng Sa (Pattle); 

Sau đó Hạm trưởng HQ11 điều động lực lượng tìm kiếm HQ10; trong công tác này Hạm trưởng HQ11 được toàn quyền áp dụng đội hình thích hợp để phòng không hoặc tránh né phi tiễn đĩnh Komar của Trung Quốc. 

Tuy nhiên, vì e dè phản ứng của Trung Quốc, đồng thời không liên lạc được với các toán quân trên đảo nên không rõ tình thế, và quanh đảo có nhiều đá ngầm, nước lại cạn nên suốt đêm 19/1, các tàu của Việt Nam Cộng Hòa chỉ tuần tiễu bên ngoài, trong khu tứ giác phía tây cách đảo Quang Ảnh từ 20 đến 40 hải lý. 

Theo lời kể của toán đã đổ bộ lên đảo Quang Ảnh, thì trong đêm 19/1 tới rạng ngày 20/1 nhiều chiến hạm Trung Quốc tuần tiễu trong vùng biển giữa đảo Quang Ảnh và Duy Mộng. 

TS TRẦN CÔNG TRỤC

Mời đọc lại :

Bài 1 : Một nén hương lòng gửi tới Hoàng Sa

Bài 2 : Giằng co gay cấn quanh đảo Duy Mộng, Quang Hòa ngày 18/1/1974