Từ Thức - Gilets Jaunes

Các "Gilet Vàng" phong tỏa lối vào một trung tâm thương mại ở Nantes ngày 17/11/2018.

Một vài bạn hỏi : cái vụ Gilets Jaunes (Áo Vàng) ở bên Pháp là gì, họ là đảng gì vậy, coi TV thấy khiếp quá. Trong khi chờ có thì giờ viết một bài có đầu có đuôi, tạm trả lời :

1. Đó không phải là một đảng, chỉ là một phong trào tự xuất, chống việc tăng thuế xăng nhớt. Một phụ nữ viết trên Facebook : Lại tăng thuế nữa, không thể để họ móc túi mình mãi. Nhiều người hưởng ứng. Các nhóm Gilets Jaunes ra đời trên khắp nước Pháp. ‘’Gilet Jaune‘’ là chiếc áo vàng bắt buộc phải có trong xe để khi có tai nạn, ra khỏi xe, các tài xế khác dễ nhìn thấy, kể cả ban đêm để tránh tai nạn.

2. Ngày thứ Bẩy vừa qua hàng ngàn nhóm Gilets Jaunes (gần 300 ngàn người) xuống đường, làm tê liệt nước Pháp. Trong sự hỗn loạn, ẩu đả giữa người chận đường và những người muốn chạy xe, hai người chết, trên 500 người bị thương. Những ngày sau, số người biểu tình giảm, còn trên một trăm chỗ tụ tập, nhưng nhiều bạo hành hơn, vì sự tham dự của các nhóm cực đoan.

3. Chính phủ Pháp nhất định không rút lại quyết định tăng thuế xăng nhớt, nói là tiền thâu được sẽ dùng vào việc cải thiện môi sinh. Lý do chính là không muốn tiếp tục chính sách gọi là ‘’la politique du chéquier‘’ của các chính phủ trước (khi dân xuống đường là nhượng bộ, rút ngân phiếu - chéquiers - ra ký, phân phát tiền cho tứ phưong để yên thân).

4. Để xoa dịu sự bất mãn, chính phủ quyết định sẽ giúp những người có lợi tức thấp tiền để đổi xe ( cấp 4.000 euro nếu bỏ xe chạy xăng, mua xe chạy điện ), trợ cấp tiền xăng nhớt cho những người phải đi làm bằng xe hơi v.v...Các biện pháp này không thoả mãn người biểu tình, vì đến quá trễ, và chuyện xăng nhớt chỉ là một ly nước làm tràn ly. Lý do âm ỉ của phong trào nổi loạn là đời sống khó khăn, càng ngày càng đắt đỏ.

5. Chính phủ Pháp trong tình thế tiến thoái lưỡng nan. Không thể không nhượng bộ, cũng không thể thỏa mãn các yêu cầu, đòi hỏi. Các dịch vụ xã hội, trợ cấp ở Pháp đã lên tới 54% PIB, nghĩa là cao nhất thế giới. Người Pháp nào cũng nghĩ phải cải cách nước Pháp, nhưng không ai muốn đụng tới quyền lợi của giới mình.

6. Chuyện biểu tình, chận xe, làm tê liệt giao thông là chuyện rất thường ở Pháp. Đó là một môn thể thao được ưa chuông như football, tennis ...Nhưng lần này rắc rối, nan giải, vì là một phong trào tự phát, không phải do một đảng chính trị, một nghiệp đoàn đề xướng. Không có lãnh tụ, không có ban phối hợp trung ương. Chính phủ dù muốn, cũng không biết phải thương lượng với ai, thương lưọng cái gì. Người biểu tình cũng không biết mình muốn gì. Khởi đầu là chuyện xăng nhớt, ngày nay mỗi người đòi hỏi một chuyện.

7. Hiện tượng Gilets Jaunes thể hiện ung nhọt của xã hội Pháp. Những vấn đề ứ đọng từ bao nhiêu thập niên, chưa có một chính phủ nào đủ can đảm và khả năng giải quyết tận gốc, thỉnh thoảng lại bùng ra. Ngày nay, chính phủ Pháp không biết làm gì hơn là chờ phong trào tự tan rã, cầu trời khấn Phật (đúng ra là khấn Chúa) sẽ không có bạo loạn, đổ máu với hậu quả chính trị khó lường.

8. Dân tự động xuống đường, chứng tỏ sự mất tin tưởng ở các nghiệp đoàn, các đảng phái chính tri. Các cơ cấu này, chủ yếu trong một chế độ dân chủ, không đóng hữu hiệu vai trò của mình ở Pháp, so với các nước Bắc Âu.

9. Nhìn dưới một góc cạnh khác, chuyện dân ồ ạt xuống đường cũng chứng tỏ sức mạnh của xã hội dân sự, một dân tộc đầy sức sống. Lộn xộn thực, nhưng ít ra đó không phải là một xã hội chết, thụ động.

10. Bàn góp : Nếu ngày nào, những người Việt Nam bất mãn cũng xuống đường đông đảo như người Pháp, số phận của đất nước đã khác hẳn, gông cùm đã bớt nặng. Hiện trạng tàn phá môi trường, chà đạp nhân quyền, hiểm họa mất nước…những chuyện đó nghiêm trọng gấp một triệu lần chuyện giá xăng lên xuống. Mặc dầu vậy, đồng bào ta vẫn bình chân như vại. Nếu có hăng say xuống đường cũng chỉ vì một trận đá banh, vì một ly sữa miễn phí.

TỪ THỨC 20.11.2018