Bachar Al Assad sụp đổ : Thất bại của Vladimir Putin trong việc ủng hộ Syria

 

(Alain Barluet, Le Figaro, 09/12/2024) Chế độ Damas sụp đổ và Bachar Al Assad chạy trốn là cú đòn nặng nề cho Matxcơva, vốn đã đặt cược vào Syria năm 2015 để áp đặt trò chơi trong khu vực.

« Nga sẽ chiến thắng lịch sử trên mọi mặt trận » - hôm thứ Sáu Maria Zakharova, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga vẫn hăng hái tuyên bố trong dịp khánh thành tại Iekaterinbourg công trình kỷ niệm Sa hoàng Alexandre đệ nhất - người đã thắng Napoléon. Bốn mươi tám tiếng đồng hồ sau, thực tế đã hiển hiện : Đối với Vladimir Putin, mặt trận Syria, nơi ông ta can thiệp quân sự năm 2015 để yểm trợ Bachar Al Assad trước các phe nổi dậy, đã thất bại. 

Đã 9 năm qua, quân Nga hỗ trợ cho người đồng minh ngày càng phiền phức, cố gắng chặn lại các phong trào đối lập, bằng những vụ oanh tạc đẫm máu thường dân, và hoài công huấn luyện giúp quân chính phủ. Sự can thiệp của Nga, đặc biệt nhờ không kích từ căn cứ không quân Hmeimim - được tiếp tế qua hải cảng Tartous - chỉ giúp Bachar Al Assad duy trì một bản án treo.

Năm 2015, một năm sau khi sáp nhập Crimée khiến Matxcơva bị quốc tế tẩy chay và chịu đựng loạt trừng phạt đầu tiên, lá bài Syria giúp cho Nga tìm lại một vị trí trong khu vực. Vladimir Putin lại trở thành người đối thoại bắt buộc của Washington và các nước châu Âu. Phải mất một thời kỳ dài, khủng hoảng Syria thêm gay gắt, rồi đến cuộc tấn công chớp nhoáng hôm 27/11 của phe Hồi giáo Hayat Tahrir al-Cham (HTC) mới đảo ngược được tình hình.

This is 95% support for Assad. I wonder if it will be the same in Russia? Putin has similar numbers 😀#Syria #Syrie #Russia pic.twitter.com/VHThcXeMZM

— Devana 🇺🇦 (@DevanaUkraine) December 8, 2024

Ủng hộ chính quyền « hợp pháp »

Trong khi đó từ 2022, Matxcơva đã phải tập trung nỗ lực và phương tiện vào chiến trường Ukraina đã trở thành ưu tiên. Bên cạnh đó, chiến tranh quay lại ở Cận Đông sau ngày 07/10/2023 đã dẫn đến việc một đồng minh khác của Bachar Al Assad là Iran cùng với các lực lượng dân quân triển khai tại Syria bị yếu đi.

Đến thứ Bảy tại Diễn đàn Doha, ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov vẫn còn tố cáo một cuộc tấn công đã được « vạch kế hoạch từ lâu » bởi HTC, tổ chức nằm trong danh sách khủng bố của Nga. Ông nhấn mạnh : « Chúng tôi phản đối bằng mọi cách, chúng tôi ủng hộ chính quyền hợp pháp của Syria » ; đồng thời cho rằng « cần thiết phải tái lập đối thoại với đối lập » - một mệnh lệnh của Nga chưa bao giờ được Bachar Al Assad lắng nghe. Tối Chủ nhật, Nga yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc họp khẩn vào thứ Hai.

Chỉ trong vài giờ, mọi việc đã thay đổi. Chủ nhật, Donald Trump viết trên mạng X (Twitter cũ) : « Assad không còn nữa. Ông ta đã chạy trốn khỏi đất nước. Người bảo trợ, Nga, Nga, Nga, do Vladimir Putin lãnh đạo, không muốn bảo vệ ông ta nữa ». Đến tối, các hãng tin nhà nước Nga xác nhận Bachar Al Assad và gia đình đang ở Matxcơva. Đối với tổng thống tân cử Mỹ, chắc chắn là Nga « chẳng còn lợi lộc gì ở Syria vì Ukraina ».

#Syria: rebel forces (technically not "rebels" anymore as of this morning) have arrived in the city of #Tartous where they are to replace the forces of the former regime and provide security.

The people of Tartous receive them as liberators. pic.twitter.com/sg2QzN1XRl

— Thomas van Linge (@ThomasVLinge) December 8, 2024

Vấn đề duy trì các căn cứ quân sự Nga

Sáng Chủ nhật, khi quân nổi dậy tiến vào Dinh Tổng thống, nơi ông chủ từ 25 năm qua đã bỏ trốn, đại sứ quán Nga ở thủ đô Syria gởi đi thông tin trấn an về an toàn của các nhà ngoại giao. Nhưng tình hình đầy lo âu. Trong số các câu hỏi, có việc duy trì lực lượng Nga và hai căn cứ quân sự ở Hmeimim và Tartous - dấu ấn quân sự quan trọng nhất của Nga bên ngoài lãnh thổ. Lực lượng Nga tại Syria theo nhiều ước lượng khác nhau là từ 3.000 đến 5.000 quân, đôi khi nhiều hơn trong một số giai đoạn của chiến dịch.

Matxcơva chủ yếu tập trung vào không kích, để các hoạt động trên mặt đất cho Iran và các nhánh vũ trang. Các oanh tạc cơ tầm xa, chiến hạm Nga tại Địa Trung Hải trang bị hỏa tiễn hành trình thường xuyên tấn công các mục tiêu ở sâu trong Syria. Matxcơva cũng đóng góp vào phòng không Syria bằng các hệ thống S-400, S-300, Pantsirs ; cũng như phương tiện chiến tranh điện tử.

Tuần trước, khi sự sụp đổ của chế độ Damas đang dần diễn ra, các thông tin không được chính thức xác nhận cho biết Nga rút bớt lực lượng hải quân ở căn cứ Tartous, và bổ nhiệm tư lệnh mới là tướng Alexander Chaiko, 53 tuổi. Tuy vậy hôm Chủ nhật, Bộ Ngoại giao Nga khẳng định các căn cứ này đang trong tình trạng báo động tối đa nhưng « không bị nguy hiểm », « Nga tiếp xúc với tất cả các nhóm đối lập Syria ». Tin đồn nói rằng lính đánh thuê Afrika Corps vừa đến, đây là lực lượng kế nhiệm nhóm Wagner được triển khai ở Syria từ 2016.

Alexander Kots, thông tín viên thân Kremlin của tờ Komsomolskaïa Pravda, từ hôm thứ Năm sau khi Homs thất thủ đã cảnh báo : « Nếu người Syria buông vũ khí dễ dàng như vậy, thì nên cân nhắc việc di tản các căn cứ Nga ». Một giả thiết những ngày qua tỏ ra có lý, nhưng đến Chủ nhật vẫn chưa thực hiện hoàn toàn.

Nicole Grajewski, chuyên gia Viện Carnegie nhận định : « Vì tầm quan trọng, Matxcơva sẽ cố thích ứng thay vì rút đi ». Theo bà, Nga có thể thương lượng với Thổ Nhĩ Kỳ - nước ủng hộ một số nhóm nổi dậy. Làm thế nào Matxcơva có thể giữ lại vị trí ở Syria ? Một trang mới đã mở ra hôm Chủ nhật. Konstantin Kosachev, phó chủ tịch Hội đồng Liên bang, tức Thượng viện Nga, khẳng định : « Nga tiếp tục ủng hộ nhân dân Syria nếu cần, nhưng người Syria phải đối phó với cuộc nội chiến bằng chính phương tiện của mình ».