 |
| Nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un bên cạnh chiếc Boeing của Air China tại Singapore. |
Cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Kim hôm qua 12/06/2018
tại Singapore tất nhiên là đề tài chính của các báo Paris ra ngày hôm
nay. Trang nhất báo chí Pháp đồng loạt đăng ảnh tổng thống Mỹ Donald
Trump và nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un với nhiều góc độ khác
nhau.
Le Monde chạy tựa « Trump-Kim, cuộc gặp lịch sử », với tấm ảnh hai ông đang bắt tay nhau, phía sau là những lá cờ của hai nước. La Croix chụp cận cảnh hơn, với câu hỏi « Một cuộc gặp thượng đỉnh, và sau đó thì sao ? ». Tương tự, Le Figaro đăng ảnh ông Trump và ông Kim giơ cao văn bản đã ký kết, với dòng tựa « Sau thượng đỉnh, là lúc để đặt ra những câu hỏi ». Libération nhận định « Thượng đỉnh Kim-Trump, một lịch sử mơ hồ ».
Đa
số bài báo đều nhấn mạnh đến kết quả còn mông lung của cuộc gặp, với
cùng nhận định là Kim Jong Un đã được ông Donald Trump tặng cho một món
quà quan trọng, còn phía Mỹ chẳng được gì.
Ngoài những cái bắt
tay, những nụ cười và tuyên bố hữu nghị, chỉ có hai loan báo mang tính
cụ thể. Một là việc phá hủy địa điểm thử nguyên tử của Bắc Triều Tiên,
hai là tuyên bố ngưng các cuộc tập trận Mỹ-Hàn của ông Trump, mà không
báo trước cho đồng minh Hàn Quốc. Các báo ghi nhận thậm chí tổng thống
Mỹ còn gọi hoạt động tập trận này là « khiêu khích » - từ ngữ mà Bình Nhưỡng vẫn sử dụng lâu nay !
Còn
lại là sự dàn cảnh nhằm đánh dấu tính chất lịch sử. Từ những lời trao
đổi đầu tiên, đến việc đi dạo và giới thiệu cho lãnh đạo Bình Nhưỡng
chiếc xe « Quái thú »…các phương tiện truyền thông đã trực tiếp
đưa những hình ảnh liên tục năm tiếng đồng hồ. Kênh ABC còn cho ngưng
chương trình truyền hình thực tế « The Bachelorette » để chiếu cái bắt tay đầu tiên giữa Donald Trump và Kim Jong Un, kéo dài 13 giây.
 |
| Chỉ cho Kim Jong Un chiếc xe đặc chủng "Quái Thú"... |
Hơi sớm cho « Nobel hòa bình » !
Trong bài xã luận, cây bút Arnaud De La Grange của Le Figaro
cho rằng có lẽ ông Donald Trump coi sự kiện lịch sử này không khác cái
bắt tay giữa Mao Trạch Đông và Richard Nixon năm 1972, và từ « ngoại giao bóng bàn » nay đã thành « ngoại giao bóng rổ ». Thượng đỉnh Singapore có phải là một sự đột phá như Nixon thời đó ? Hiện chưa ai có thể khẳng định, nhưng « thỏa thuận lịch sử » lần này giống như một bản tuyên bố ý định hơn, mang tính biểu tượng nhiều hơn là thực tiễn.
Chú ý đến ý nghĩa của ngôn từ, tác giả ghi nhận, văn bản được ký kết chỉ có từ « hướng về » - về việc phi hạt nhân hóa - nhưng không có lịch trình cũng như khẳng định cụ thể. Còn những từ « toàn bộ, không thể đảo ngược và phải được kiểm tra » lại
chẳng thấy đâu. Ông Trump đã trao cho Kim Jong Un rất nhiều thứ, trước
hết là tư cách một nhà lãnh đạo không còn bị ruồng bỏ, nhưng phía
Washington nhận lại chẳng bao nhiêu.
Danh sách những lời hứa bị
chối bỏ trong quá khứ của Bình Nhưỡng rất dài, tuy nhiên có thể hiểu
được. Bắc Triều Tiên không có bom nguyên tử cũng giống như Miến Điện của
tập đoàn quân sự. Có nghĩa là chẳng có mấy sức nặng trên trường quốc
tế. Với Kadhafi, Kim Jong Un đã cảm nhận được số phận đang rình rập các
nhà độc tài không có vũ khí hạt nhân. Và với việc ông Trump quẳng hiệp
định nguyên tử Iran vào sọt rác, Bắc Triều Tiên cũng thấy được giá trị
các cam kết Mỹ của như thế nào, khi không còn bị hỏa tiễn đe dọa. Tác
giả kết luận, có lẽ hơi sớm để đề nghị giải Nobel hòa bình cho những
người bạn mới của Singapore.
Bắc Kinh sợ Bình Nhưỡng xích gần với phương Tây
Đối với thông tín viên Cyrille Pluyette của Le Figaro
tại Bắc Kinh, đây là một tin tốt đẹp cho Trung Quốc, vốn bị ám ảnh bởi
giả thiết Hoa Kỳ tấn công Bắc Triều Tiên khiến chế độ sụp đổ. Đất nước
Triều Tiên thống nhất, đồng minh Hàn Quốc và quân đội Mỹ bỗng ở sát cạnh
biên giới. Tuy nhiên các nhà quan sát vẫn tỏ ra thận trọng.
Theo nhà Trung Quốc học Jean-Pierre Cabestan ở Hồng Kông : «Bắc
Kinh rất sợ Bắc Triều Tiên tiến quá gần Hoa Kỳ, và giữ khoảng cách với
Trung Quốc. Điều này đe dọa sự thống trị của Trung Quốc tại Đông Bắc Á
». Nhà nghiên cứu Triệu Thông (Zhao Tong) ở Trung tâm Carnegie-Thanh Hoa nhận định : « Trung Quốc sẽ tiếp tục xích lại gần Bắc Triều Tiên, để Bình Nhưỡng khỏi nghiêng sang Hoa Kỳ ».
Sự
bùng nổ hoạt động thương mại với Bắc Triều Tiên đã kiến kinh tế vùng
biên giới Trung-Triều thịnh vượng. Nhưng theo ông Cabestan : « Song
song đó, Trung Quốc cũng sợ khi dành ưu tiên cho phát triển kinh tế,
Bình Nhưỡng sẽ mở cửa cho Nhật Bản, Hàn Quốc và phương Tây, trở nên ít
lệ thuộc hơn vào người láng giềng khổng lồ ».
Le Monde ghi
nhận, tuy Trung Quốc không được mời tham dự thượng đỉnh, nhưng chính là
một chiếc Boeing 747 của Air China đã đưa Kim Jong Un đến Singapore.
Được lọt vào ống kính toàn thế giới, logo của hãng hàng không Trung Quốc
như một biểu tượng cho tình hữu nghị vừa tìm lại giữa ông anh lớn Bắc
Kinh với đàn em Bình Nhưỡng.
Món quà của ông Trump cho Bắc Triều Tiên
Nhà phân tích Pierre Rigoulot trên Le Figaro nhận định : « Nhờ ông Trump mà Trung Quốc không còn là thẩm phán trong hồ sơ Bắc Triều Tiên ».
Cuộc
gặp Donald Trump và Kim Jong Un không đạt đến một thỏa thuận thực sự về
giải trừ hạt nhân bán đảo Triều Tiên, cho dù các tuyên bố chính thức
được đưa ra với giọng điệu chiến thắng. Tổng thống Mỹ muốn Bắc Triều
Tiên từ bỏ vũ khí nguyên tử « toàn bộ, không thể đảo ngược và phải được kiểm tra ».
Nhưng bằng cách nào ? Đem các quả bom ra khỏi lãnh thổ Triều Tiên hay
vô hiệu hóa chúng, cho phép các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên
tử Quốc tế (AIEA) vào thanh tra trên toàn quốc ?
Phía Kim Jong Un chỉ nói là kho vũ khí của mình sẽ không còn được sử dụng nếu « an ninh »
Bắc Triều Tiên được bảo đảm. Tác giả đặt câu hỏi, có nên hiểu là người
Mỹ sẽ phải từ bỏ liên minh quân sự với Nhật Bản và Hàn Quốc ? Seoul có
phải nói không với số vũ khí của mình hay không ? Bình Nhưỡng vẫn mập
mờ.
 |
| Báo chí theo dõi cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Kim. |
Nhưng tệ hơn nữa là bản thân các đề nghị của Mỹ đã lỗi thời.
Bắc Triều Tiên nay biết chế tạo cả bom A lẫn bom H, chẳng có ủy ban kiểm
soát nào tước đi được của họ kiến thức này. Bình Nhưỡng đã đạt đến
ngưỡng chẳng thể quay lại. Phá hủy vũ khí hạt nhân, thì chẳng bao lâu họ
lại sản xuất ra được. Không phải ngẫu nhiên mà Bắc Triều Tiên ghi trong
Hiến pháp đất nước mình là cường quốc nguyên tử.
Tuy nhiên cả
Donald Trump lẫn Kim Jong Un đều có lợi khi duy trì cuộc gặp ở
Singapore. Đối với Bắc Triều Tiên, đây là việc « câu giờ ». Với hàng
loạt hành động nhằm chứng tỏ thiện chí (trả tự do cho tù nhân Mỹ, phá
hủy địa điểm nguyên tử trước ống kính truyền thông, thanh trừng các cá
nhân cứng rắn…), Bình Nhưỡng tránh được nguy cơ Mỹ tấn công. Tuy vậy có
thể nghi ngờ là các kỹ thuật viên Bắc Triều Tiên vẫn tiếp tục tìm cách
thu nhỏ đầu đạn hạt nhân để gắn vào hỏa tiễn.
Một lợi ích khác :
Bắc Triều Tiên của Kim Jong Un được nhìn nhận là một Nhà nước quan
trọng, và người đứng đầu trở thành một chính khách có thể tiếp xúc được.
Bên cạnh đó, cuộc gặp Singapore còn mang lại thuận lợi về kinh tế, tài
chính cho chế độ. Những người ngây thơ nghĩ đến việc đền bù thiện chí
của Bình Nhưỡng, thậm chí viện trợ ; còn Nga, Trung Quốc đã ít nhiều làm
ngơ cho các vụ buôn lậu ở biên giới Triều Tiên, và kêu gọi bỏ cấm vận.
 |
| Cửa khẩu hữu nghị ở biên giới Trung-Triều, 12/06/2018. |
Donald Trump đẩy Trung Quốc ra ngoài lề hồ sơ Bắc Triều Tiên
Còn đối với Donald Trump, từ nay nhiều người sẽ coi ông là nhân vật đã làm tiến triển tình hình, ngược với « sự kiên nhẫn chiến lược » của Obama. Nhưng đặc biệt, cuộc họp tay đôi ở Singapore đã giúp Trump bỏ Trung Quốc ra ngoài lề.
Tổng
thống Mỹ lâu nay vẫn trông cậy vào Tập Cận Bình, nhưng Trung Quốc vẫn
chỉ hạn chế ở những lời chỉ trích, bỏ phiếu cho trừng phạt giới hạn và
áp dụng cho có lệ. Donald Trump trả thù bằng cách từ chối vai trò « thẩm phán hòa bình » của Bắc Kinh, một vai trò mà Trung Quốc vẫn đóng một cách thích chí trong các cuộc họp sáu bên thời gian qua.
Kim
Jong Un tuy đã làm an tâm Bắc Kinh qua hai chuyến viếng thăm gần đây,
nhưng thượng đỉnh Singapore là một sự chứng tỏ tính độc lập với nhà bảo
hộ Trung Quốc. Bắc Triều Tiên với chủ nghĩa dân tộc cao độ, đã chán ngán
với quan hệ chư hầu mà Trung Quốc đang duy trì với nhiều nước láng
giềng khác nhau.
Tác giả kết luận, tuy không ai muốn củng cố sức
mạnh một Nhà nước toàn trị, nhưng đây là sự khởi đầu đáng mừng cho nhân
dân Bắc Triều Tiên cũng như thế giới. Và cũng là một trận đấu Mỹ-Trung
đầu tiên, dù ít người nhận ra.
 |
| Ảnh bà Ngụy Thị Khanh đăng trên Libération ngày 13/06/2018. |
Bà Ngụy Thị Khanh, người Việt được giải Goldman môi trường 2018
Cuối cùng xin dành cho chân dung một người Việt trên báo Libération : bà Ngụy Thị Khanh, 42 tuổi, người được trao giải Goldman về môi trường năm 2018.
Bà
Khanh thành lập tổ chức phi chính phủ (NGO) Green ID năm 2011, vào lúc
chính phủ Việt Nam công bố kế hoạch năng lượng 2020-2030. Để đáp ứng nhu
cầu tăng cao về điện năng, các chuyên gia của đảng muốn gia tăng việc
sử dụng than đá và nguyên tử, còn năng lượng tái tạo chỉ chiếm tỉ lệ
khiêm tốn. Green ID là một trong những NGO hiếm hoi ở Việt Nam điều tra
về sự cạn kiệt năng lượng hóa thạch, và là người đầu tiên báo động « sự nguy hiểm của than đá ».
Bà
Khanh đấu tranh với những bằng chứng cụ thể, các xì-căng-đan ô nhiễm,
liên tục tổ chức những cuộc hội thảo. Đồng thời nhắm vào những người phụ
nữ trong gia đình – những bà mẹ khi hiểu được vấn đề sẽ hành động và
giáo dục con cái. Đến năm 2015, một báo cáo của đại học Havard được công
bố : nếu Việt Nam duy trì các dự án sử dụng than đá, mỗi năm có 20.000
người sẽ bị chết sớm. Đến đầu năm 2016, Hà Nội giảm số nhà máy nhiệt
điện được xây dựng, bà Ngụy Thị Khanh kể lại, « chúng tôi đã khóc vì vui mừng ».
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.