Tạ Duy Anh - Lịch sử nào bị che đậy ?

Sự kiện giáo hoàng Phanxico kêu gọi Ukraina  can đảm “giương cờ trắng”, đang được diễn giải theo nhiều cách khác nhau.

Những người thân Nga thì hoan nghênh và coi đề nghị của Giáo hoàng là đúng đắn, sáng suốt. Trong khi đó, đang có cả một làn sóng phẫn nộ hướng về Vatican, cho rằng Giáo hoàng “hồ đồ”, thiếu thực tế.

Tòa Thánh đã chính thức lên tiếng thanh minh rằng, ý của Giáo hoàng bị hiểu sai. Theo phát ngôn viên Tòa Thánh, thì Giáo hoàng chỉ mượn hình ảnh “cờ trắng” (vốn của người hỏi) để kêu gọi cả hai bên dũng cảm ngồi xuống đàm phán, chứ không hàm ý "đầu hàng”.

Tuy nhiên, thật khó bác bỏ rằng ý của Ngài khuyên Ukraina từ bỏ những mục tiêu mà họ đang theo đuổi là giành lại toàn bộ lãnh thổ được quốc tế công nhận bằng đường biên giới năm 1991, để đổi lấy hòa bình.

Chính giới Ukraina, từ cao nhất là Tổng thống, đã mạnh mẽ và dứt khoát bác bỏ đề xuất của Giáo hoàng.

Tôi không dám bình luận về những phát biểu của Giáo hoàng, bởi nó mới chỉ được trích dẫn một đoạn nhỏ. Vả lại, người thay mặt Đức Chúa chăn dắt con của Người, hẳn có nỗi lo mà người bình thường như tôi khó thấu hiểu.

Tôi chỉ nhân đây giới thiệu cuốn sách có cái tên khá dài: “Đức Giáo hoàng John Paul II và lịch sử bị che đậy trong thời đại chúng ta”, do Nhà xuất bản Công an Nhân dân ấn hành năm 1997.

Tuy bìa trước ghi là “sách tham khảo nội bộ”, nhưng bìa bốn vẫn đề giá bán 73.000 đồng, với số lượng in 1.000 bản. Cuốn sách dày hơn 900 trang, thuộc diện khó đọc, mà in ngần ấy trong một quốc gia lười đọc, cũng không thể nói là ít.

Tôi đọc cuốn sách này cách đây hơn 20 năm, nhưng ấn tượng về nó thì đến tận bây giờ vẫn còn mới mẻ và vô cùng ngạc nhiên. Ngạc nhiên không phải nội dung của nó nói về vai trò của Giáo hoàng John Paul II trong việc “hạ gục chủ nghĩa cộng sản” (nguyên văn câu trong sách), mà lại ở chỗ nó được xuất bản chính thức ở Việt Nam, qua Nhà xuất bản Công an Nhân dân? Ngạc nhiên đến nỗi, tôi đã phải đích thân mò đến Mai Hắc Đế, gặp một lãnh đạo chủ chốt của Nhà xuất bản, để hỏi hai câu:

Câu 1: Các anh có bị “sự cố” khi xuất bản cuốn sách?

Câu 2: Chắc chắn phải có một nhân sự cấp rất cao cho phép, các anh mới dám xuất bản, vậy người đó là ai?

Tôi sẽ không ghi lại câu trả lời cho câu hỏi một, bởi câu trả lời sau đã đủ cho cả hai: Người cho phép là ông Đỗ Mười, khi đó là Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương đảng cộng sản Việt Nam.

Ngạc nhiên chưa?

Tôi đã nghĩ lại về ông Đỗ Mười qua việc này. Hóa ra ông phức tạp hơn chúng ta tưởng rất nhiều.

Tác giả của cuốn sách là hai nhà báo nổi tiếng: Carl Bernstein và Macco Politi, được coi như những nhân vật tiên phong của các nhà báo Vatican.

Về Politi thì các bạn có thể tự tìm hiểu. Còn Carl Bernstein thì cùng với Bob Woodward, những người được vinh danh đã “đặt tiêu chuẩn cho thể loại phóng sự điều tra hiện đại” với các bài viết giành giải Pulitzer của họ cho tờ “Bưu điện Oasinhtơn” về vụ Watergate, và với các cuốn “Tất cả những người lính của Tổng thống” và “Những ngày cuối cùng” của họ.

Xin dẫn nguyên văn trong Lời giới thiệu:

“Giáo hoàng có bao nhiêu sư đoàn?”-Stalin đã đặt câu hỏi một cách coi thường. Thế nhưng, sau cùng, chính Giáo hoàng John Paul II là người đã cầm chiếc chìa khóa thủ tiêu chế độ Xô Viết. Những giây phút kinh hoàng trong Bộ Chính trị mà Berbstein và Politi lần ra được cho thấy các ông lớn ở Kremlin đã vật lộn một cách tuyệt vọng để vượt qua quyền lực và ảnh hưởng khủng khiếp của ông (John Paul II) ở Đông Âu”.

Trong một lần đối đáp với Edward Gierek, Bí thư thứ nhất Đảng công nhân Thống nhất Ba Lan (hồi đó), Giáo hoàng nói:

“Hòa bình và thiết lập lại mối quan hệ phải được đặt trên cơ sở tôn trọng quyền bình đẳng giữa các dân tộc, trong đó có quyền xây dựng, tạo nên nền văn hóa, văn minh riêng của họ”.

Người Ukraina  đang chiến đấu cho cái quyền đó của họ.

Bạn hoàn toàn có thể đưa ra câu trả lời cho câu hỏi lịch sử nào bị che đậy, như đầu đề cuốn sách? Với tôi, đây là cuốn sách tầm cỡ và việc xuất bản nó xứng đáng là sự kiện xuất bản lớn nhất thế kỷ 20 của Việt Nam, vượt rất xa sự kiện Nhà xuất bản Hội Nhà văn cho ra đời tiểu thuyết “Trại súc vật”.

Về phần mình, nhất định tôi sẽ đọc lại.

TẠ DUY ANH 12.03.2024