Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Đại hội Chính Hiệp (CPPCC) ở Đại lễ đường Nhân Dân, Bắc Kinh ngày 03/03/2018. |
Hôm nay 05/03/2018, ngày Quốc hội Trung Quốc họp
nhằm hợp thức hóa việc ông Tập Cận Bình làm chủ tịch suốt đời, hầu hết
các báo Paris đều bàn luận về vấn đề này.
Trong bài « Cuộc đại nhảy vọt của Tập Cận Bình », tác giả Nicolas Baverez trên Le Figaro
nhận xét, cánh cửa đã mở ra cho nhân vật mà tư tưởng được ghi vào Điều
lệ Đảng, ngang hàng với Mao Trạch Đông. Năm 2023, ở tuổi 69, ông Tập
không chỉ ở lại thêm một nhiệm kỳ, mà còn có thể tại vị vĩnh viễn.
Việc định chế hóa tính chất độc tài của quyền lực Tập Cận Bình song hành với sự quay lại của hiện tượng tôn sùng cá nhân lãnh tụ, và việc bổ nhiệm một loạt chức trách Nhà nước, sau khi ông Tập đã đưa hàng loạt người của mình vào những chức vụ cao trong Đảng, dập tắt mọi lực lượng đối lập.
Sự
ngả sang chế độ kiểu phong kiến này đánh dấu một bước ngoặt to lớn đối
với các nguyên tắc mà Đặng Tiểu Bình đã vạch ra để tránh một cuộc Cách
mạng văn hóa thứ hai. Đảng Cộng Sản từng tái khẳng định độc quyền lãnh
đạo một cách thô bạo, sau vụ thảm sát Thiên An Môn năm 1989. Đổi lại là
sự lãnh đạo tập thể, người giữ chức vụ cao nhất không được giữ ghế quá
10 năm ; đồng thời giảm bớt kiểm soát ý thức hệ trong kinh tế xã hội,
giáo dục và truyền thông. Tất cả nay đã trở nên lỗi thời.
Trung Quốc mở cửa không có nghĩa là dân chủ hóa
Tập
Cận Bình cũng chôn vùi ảo tưởng của phương Tây, là việc chuyển sang chủ
nghĩa tư bản sẽ khiến Trung Quốc tiến đến một nền kinh tế thị trường,
thiết lập Nhà nước pháp quyền và chấp nhận một số dạng thức dân chủ.
Nhưng nay đã chứng tỏ chủ nghĩa tư bản và công nghệ không củng cố được
dân chủ tại Trung Quốc, mà là độc tài núp sau bộ mặt ngụy dân chủ.
Sự
tham gia của Trung Quốc vào hệ thống trao đổi và thanh toán tiền tệ thế
giới, không phải là hội nhập, mà là đối đầu trực diện với các giá trị
phương Tây. Quyền lực đang gia tăng mạnh mẽ của Trung Quốc không nhằm ổn
định thế giới mà nhằm tranh giành vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ.
Tập
Cận Bình biện minh việc nắm quyền vô thời hạn của mình bằng sự cần
thiết phải cải cách mô hình kinh tế Trung Quốc, với thuận lợi là Donald
Trump đã tự làm suy giảm các công cụ tạo thành sức mạnh Mỹ.
Sự
chuyển đổi từ một nền kinh tế dựa vào xuất khẩu hàng giá rẻ sang tăng
trưởng chất lượng hơn, hướng về tiêu dùng nội địa và dịch vụ, là điều
bắt buộc.
Nhưng trong nhiệm kỳ đầu tiên, ưu tiên của ông Tập lại
là củng cố quyền lực. Nay ông phải cố gắng đấu tranh chống tình trạng nợ
nần, tín dụng đen, ô nhiễm, nghèo đói ; quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và
thực hiện tham vọng vượt qua Hoa Kỳ, đặc biệt trong lãnh vực trí thông
minh nhân tạo.
- Đọc thêm: Giấc mơ Trung Hoa, ác mộng thế giới
Tham vọng bành trướng và rủi ro của quyền lực tuyệt đối
Chiến
lược toàn cầu của Trung Quốc để trở thành đại cường số một thế giới vào
năm 2030 đang được tăng tốc. Chiến lược này dựa trên bốn trụ cột : tái
khẳng định sự độc tôn của đảng và ý thức hệ ; ưu đãi doanh nghiệp Trung
Quốc bất chấp sự thiệt hại của nhà đầu tư nước ngoài ; bành trướng trên
Biển Đông, nhất là quân sự hóa các đảo chiến lược ; tăng áp lực lên Đài
Loan, mua chuộc các đồng minh của Mỹ tại châu Á như Philippines,
Malaysia. Cuối cùng là xuất khẩu mô hình kinh tế chính trị Trung Quốc
thông qua Con Đường Tơ Lụa Mới, huy động 1.000 tỉ đô la liên quan đến
khoảng 100 nước.
Tuy nhiên theo Le Figaro, việc quay lại
với quyền lực tuyệt đối thời Mao mang lại những rủi ro không nhỏ. Hiện
đại hóa nền kinh tế, hướng về dịch vụ có giá trị tăng thêm cao – đòi hỏi
kiến thức và sáng tạo, khó thể song hành với việc tăng cường kiểm soát ý
thức hệ và đàn áp. Chủ tịch muôn đời theo kiểu phong kiến, độc tài và
tôn sùng lãnh tụ gây phản ứng mạnh mẽ trong giới tinh hoa, giới trẻ và
xã hội dân sự. Quyền lực vô hạn định có nguy cơ gây ra những cuộc phiêu
lưu với bên ngoài một khi gặp khó khăn trong nước.
Khi bỏ qua một
bên sự thận trọng của họ Đặng và lao vào cạnh tranh công khai với Mỹ về
công nghệ, quân sự và chiến lược, Trung Quốc của Tập Cận Bình gây lo
sợ, làm bất ổn quá trình toàn cầu hóa vốn đã giúp cho Bắc Kinh cất cánh.
Le Figaro nhấn mạnh, không có ví dụ nào trong lịch sử cho thấy một cá nhân nào nắm quyền vô hạn định mà có được một kết cục có hậu.
Bước đại thụt lùi của Trung Quốc
Nếu nhật báo cánh hữu mỉa mai gọi đây là bước đại nhảy vọt của ông Tập, nhà Trung Quốc học Jean-Pierre Cabestan trong bài « Tập Cận Bình, tân độc tài lạc hậu » trên Le Monde lại nhận định, đây là một bước đại thụt lùi của đời sống chính trị nước này.
Chuyên gia Cabestan gọi là « sự Putin hóa »
của ông Tập. Tuy nhiên khác với tổng thống Nga, Tập Cận Bình nay gom
một lúc đến ba chức vụ, vì không có hạn chế nào đối với chiếc ghế tổng
bí thư và chủ tịch Quân ủy Trung ương.
Nhưng người ta có thể đặt
câu hỏi về ý nghĩa của sự đi thụt lùi lại 100 năm, vào thời kỳ mà Viên
Thế Khải (Yuan Shikai, 1859-1916) tìm cách xưng đế. Quyền lực ông Tập
được củng cố, nhưng đến đâu, và ông có thể cải cách như đã hứa ?
Đảng Cộng Sản hoạt động như mafia
Đã
đành vừa loan báo, việc sửa đổi Hiến pháp đã gây phản ứng rộng rãi trên
mạng xã hội (và bị kiểm duyệt ngay). Trong nội bộ đảng cũng bất đình,
vì biện pháp này được loan báo lúc Trung ương Đảng chưa thông qua. Nhưng
từ sau Đại hội 19, Tập Cận Bình đã mạnh lên, khống chế được đa số trong
25 ủy viên Bộ Chính trị. Và nếu có một vài tiếng nói phản kháng trong
Quốc hội kỳ này, ông Tập có thể trông cậy vào Lật Chiến Thư (Li
Zhanshu), dự kiến sẽ là chủ tịch Quốc hội.
Theo tác giả, Tập Cận
Bình có thể thành công, vì hiện không có lực lượng nào đủ mạnh để thách
thức ông. Tăng trưởng kinh tế tiếp tục tuy chậm hơn, tiêu thụ và dịch vụ
tăng tiến, quá trình hiện đại hóa Nhà nước tiếp diễn, xã hội ngày càng
phó mặc cho Tập gia gia độc tài chính trị.
Tuy ổn định trước mắt,
nhưng chế độ Trung Quốc có thể duy trì tình trạng này lâu dài ? Chuyên
gia Cabestan cho rằng việc sửa đổi Hiến pháp đi ngược lại các quy định
xưa nay, làm tăng thêm sự mập mờ, độc đoán thậm chí mafia trong đảng
Cộng Sản Trung Quốc. Cũng như tất cả các hội kín, đảng có thể kéo dài
nhiệm kỳ của « bố già » hiện nay, nhưng không thể bảo đảm sự chuyển giao quyền lực một cách minh bạch và êm ái.
Nam-Bắc Hàn họp tại Bình Nhưỡng ngày 05/03/2018. |
Hòa giải liên Triều : Mỹ phải làm khán giả
Cũng liên quan đến châu Á, Le Monde nhận định « Washington bị hai nước Triều Tiên cho đứng bên lề ».
Tờ
báo cho biết, hôm 02/03/2018 là ngày làm việc cuối cùng của Joseph Yun,
đặc sứ Mỹ về Bắc Triều Tiên. Nhà ngoại giao đầy kinh nghiệm quyết định
về hưu, về mặt chính thức « vì lý do cá nhân », nhưng thực ra do người chủ trương đối thoại này đã đụng chạm với đường lối cứng rắn của Nhà Trắng.
Ông
Yun đã phục vụ trong suốt ba thập niên, là kênh gặp gỡ không chính thức
với phái bộ Bắc Triều Tiên tại Liên Hiệp Quốc. Ông ra đi sau khi Victor
Cha, ứng viên chính cho chiếc ghế đại sứ Mỹ tại Hàn Quốc bỏ trống từ
một năm qua, bị Nhà Trắng từ chối. Ông Victor Cha - cũng chẳng phải là « bồ câu » vì đã từng tham gia chính quyền ông Bush – đã dám phê phán lý thuyết « đánh cho sặc máu mũi », tức đánh phủ đầu Bắc Triều Tiên, trong khi Seoul chỉ cách vùng phi quân sự có 50 km.
Hai
sự ra đi này cho thấy ngoại giao Mỹ đang phải đứng ngoài lề, vào lúc
một đường điện thoại khẩn đã được thiết lập giữa hai nước Triều Tiên.
Nay Mỹ chỉ còn hy vọng ông Moon Jae In không nhượng bộ Bình Nhưỡng quá
nhiều. Hoa Kỳ không còn cách nào hơn là phải nhìn nhận khả năng can
thiệp quân sự là không tưởng, và buộc lòng chấp nhận con đường đối thoại
mà ông Moon đã mở ra.
Tổng thống Mỹ Donald Trump họp bàn về chính sách nhôm, thép tại Washington ngày 01/03/2018. |
Trump và chiến lược của người điên
Le Figaro hôm naynhìn sang nước Đức láng giềng, đăng ảnh bà « Merkel, thủ tướng chân đất sét ». Việc
đảng SPD bỏ phiếu đồng ý liên minh giúp cho bà Angela Merkel tiếp tục
nhiệm kỳ thứ tư, nhưng uy thế của bà yếu đi hơn bao giờ hết.
Về thời sự nước Pháp, nhật báo La Croix chạy tựa « Bure, rác thải nguyên tử đầy rắc rối ».
Cuối tuần qua, nhiều người dân vùng Meuse lại xuống đường phản đối dự
án chôn rác thải hạt nhân tại đây, đã được tranh cãi từ hơn 30 năm qua. Libération nói về « Cuộc phản công của Hidalgo »,
đô trưởng Paris thuộc cánh tả đang bị chống đối, chủ yếu vì việc cấm xe
hơi sử dụng con đường vòng quanh sông Seine ở nội đô Paris.
Về kinh tế, nhật báo Les Echos nhấn mạnh « Chiến tranh thương mại : Bóng ma của sự leo thang ». Hồ
sơ của tờ báo liệt kê sáu câu hỏi để hiểu quyết định gây sốc của ông
Trump, cho biết Liên Hiệp Châu Âu bắt đầu trả đũa, và thị trường tài
chính bị rối loạn vì lo sợ.Trang nhất của Le Monde nói về « Thương mại : Chiến lược của châu Âu trước Donald Trump ». Theo
tờ báo, các sản phẩm Mỹ xuất sang châu Âu có tổng trị giá khoảng 2,8 tỉ
euro sẽ là đối tượng bị đánh thuế, trong đó có những tên tuổi mang tính
biểu tượng : quần jean Levi’s, mô tô Harley-Davidson.
Bài xã luận của Les Echos mang tựa đề « Trump, hay chiến lược của người điên »
cho rằng với việc đánh thuế lên thép và nhôm, Donald Trump dường như đã
quyết định mở rộng sang lãnh vực kinh tế chiến lược mà ông đã áp dụng
với Bắc Triều Tiên.
Được gọi là « madman strategy », chiến
lược mà cặp bài trùng Nixon-Kissinger từng vạch ra trong chiến tranh
Việt Nam thập niên 70, nhằm làm cho địch thủ không biết đường nào mà
lần, và tin rằng mình có thể làm mọi thứ.
Phương Tây không thể mù quáng
Quyết
định của tổng thống Trump mang ý nghĩa chính trị, gởi đến các công nhân
Mỹ và giới lobby về thép, vốn hiện diện không ít trong chính phủ ; tuy
nhiên theo Les Echos, lại không mang tính kinh tế bao nhiêu. Nếu trừng
phạt các nước « chơi không đẹp » - như Trung Quốc vì tài trợ
xuất khẩu - là chính đáng, việc ngáng chân các nước tuân thủ luật lệ là
không thể hiểu được. Ông Donald Trump nói : « Có ít Chevrolet ở Berlin hơn là Mercedes ở New York ». Nhưng phần còn lại của thế giới có thể đáp trả : Amazon và Google, cũng như Coca Cola hiện diện khắp nơi.
Tất nhiên châu Âu không thể mãi đóng vai « thằng khờ trong ngôi làng toàn cầu ».
Và quan trọng nữa là phải siết chặt hàng ngũ trước chính sách mị dân
của Donald Trump, vì ông đã vận dụng đến một văn bản từ năm 1962 nhằm
bảo vệ lợi ích Mỹ trong thời Chiến tranh Lạnh. Vào lúc Tập Cận Bình tự
trao cho mình quyền lực suốt đời, Vladimir Putin tung hoành ở Syria,
Lybia và không mấy giấu diếm ý đồ tác động lên bầu cử tại các quốc gia
dân chủ, sự chia rẽ của phương Tây, theo Les Echos, còn tệ hơn cả sự vô trách nhiệm. Đó là sự mù quáng !
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.