Cù Mai Công - Năm mươi năm Hải chiến Hoàng Sa (1974-2024) : Kỳ 2

 

HOÀNG SA TRƯỚC 6 GIỜ SÁNG 19-1-1974

Quần đảo Hoàng Sa gồm 130 đảo san hô, mỏm đá ngầm và bãi cát nằm rải rác trên 5.800 dặm vuông trên Biển Đông, cách gần đều cảng Đà Nẵng của Việt Nam (200 hải lý) và đảo Hải Nam của Trung Quốc (162 hải lý).

Diện tích của toàn quần đảo (chỉ tính mặt đất) khoảng ba dặm vuông. Hầu hết các đảo hợp thành nhóm đảo An Vĩnh (Amphitrite Group) về phía đông bắc và nhóm đảo Nguyệt Thiềm/Lưỡi Liềm (Crescent Group) về phía tây, cách nhau khoảng 39 hải lý. Đảo Phú Lâm (Woody island) thuộc nhóm An Vĩnh lớn nhất trong các đảo thuộc Hoàng Sa, có diện tích khoảng hơn 5 km2 (530 hecta).

Việt Nam Cộng Hòa tiếp quản nhóm đảo Nguyệt Thiềm/Lưỡi Liềm từ năm 1954.  Trung Quốc kiểm soát nhóm đảo An Vĩnh và đảo Phú Lâm vào năm 1956. Năm 1959, với hỗ trợ của chính quyền Trung Quốc, ngư dân Trung Quốc từng đổ bộ lên đảo Quang Hòa (Duncan) nhưng Hải quân Việt Nam Cộng Hòa đã xua đuổi họ đi.

Cù Mai Công - Năm mươi năm Hải chiến Hoàng Sa (1974-2024) : Kỳ 1

 

NGƯỜI ÔNG TẠ TRONG HẢI CHIẾN HOÀNG SA 

(Một phần được trích trong “Sài Gòn một thuở - Dân Ông Tạ đó” tập 2 - đã phát hành)

0 giờ đêm 16 rạng 17-01-1974, 25 tháng Chạp, còn vài ngày nữa là tết. Vùng Ông Tạ đang tràn ngập không khí đón tết Giáp Dần 1974 thì ít nhất bốn cư dân vùng Ông Tạ lặng lẽ cùng chiến hữu lướt sóng Biển Đông tiến ra Hoàng Sa.

Bốn vị đó là Hạm trưởng HQ-4 Trần Khánh Dư, Vũ Hữu San, nhà ở ngõ Con Mắt (nay là hẻm 766 Cách Mạng Tháng Tám); thợ máy tàu HQ-800 (cơ xưởng hạm nổi chuyên sửa chữa tàu ngoài khơi) Nguyễn Xuân Hiển nhà gần ngã tư Thoại Ngọc Hầu (nay là Phạm Văn Hai) - Trương Minh Ký (Lê Văn Sỹ); Hải quân trung úy Vũ Đình Huân của tàu HQ-10, có gia đình ở khu Cầu Sạn - Ông Tạ, sau đó riêng anh về khu nhà thờ Hầm ở Thăng Long, Phú Thọ  (anh Huân vừa đính hôn xong, chuẩn bị sau khi đi trận về sẽ làm lễ cưới); Hải quân trung sĩ điện tử HQ-10 Nguyễn Quang Xuân, trong nhà và hàng xóm gọi là Sinh. Hai anh sau cùng xứ Tân Chí Linh của tôi.

Cù Mai Công - « Tuyết dày ba tấc không phải do gió lạnh một đêm »

 

Tôi rất thích câu này của nhà thơ Lê Thiếu Nhơn.

Nói theo danh ngôn, đại ý: Kẻ nào đã ăn cắp một con bò thì khả năng lớn trước đó đã từng ăn cắp một hột gà, một con gà. Ông bà thì bảo: "Ăn cắp quen tay, ngủ ngày quen mắt", không phải chuyện tự dưng.

Một loạt bị can, bị cáo trước khi ra tòa nộp ngay lập tức hàng chục tỉ đồng khắc phục hậu quả. Tiền của họ nhiều như lá mít, có lẽ cũng là tích lũy từ đâu đó, tự thuở nảo thuở nào; không phải tự dưng một vụ mà có.

Cù Mai Công - Mấy sợi quăn queo này ám chỉ gì ?

 

ĐỀ NGHỊ XỬ LÝ NGHIÊM, KHÔNG VÙNG CẤM, KHÔNG NGOẠI LỆ !

Avatar của Google cuối năm 2023 có hình mấy con giun, con sán lãi hay sợi gì đó quăn queo, cựa quậy. Không rõ ý gì, ám chỉ câu Kiều 2023 “nghĩ đi nghĩ lại quanh co” hay “sợi xá lợi Phật” ở chùa Ba Vàng?

Avatar của Google ngày đầu năm 1-1-2024 cũng vẫn mấy sợi đó mà... xìu xuống. Ám chỉ sợi "xá lợi Phật” ở chùa Ba Vàng cuối cùng xử lý... huề trớt, hay xuyên tạc bà con, anh em mình năm 2024 ăn mì gói chờ "tháo gỡ", "khởi sắc", "đột phá"...?

Cù Mai Công - "Ngày xửa ngày xưa" có một ngôi thánh đường tên là Truyền Tin

 

“Lại một Noel nữa - Mấy mùa Giáng sinh rồi - Anh ở đồn biên giới - Thương về một khung trời …” (Niềm tin – Thơ: Nhất Tuấn, nhạc: Anh Bằng)

Ngôi nhà thờ ấy nằm khá xa khu vực trung tâm Ông Tạ, trên một vùng đất trước 1975 hầu như không có dân: phạm vi phi trường Tân Sơn Nhứt.

Nhà thờ Truyền Tin do linh mục trung tá Tuyên úy Phan Phát Huồn (dòng Chúa Cứu Thế) xây dựng. Da dẻ cha hồng hào, tánh tình vui vẻ, năng động, cười tươi và phúc hậu lắm.

Cha phát hành vé số Tombola và vận động sự giúp đỡ của cơ quan MACV (The US Military Assistance Command, Vietnam - Bộ chỉ huy Viện trợ Quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam - viết tắt là MACV cũng đóng gần đó từ 1962) để có kinh phí xây dựng thánh đường và trường học. Viên đá đầu tiên được đặt dịp Noel, ngày 23-12-1961. Hoàn thành ngày 13-8-1962. Đến nay hơn 60 năm.

Cù Mai Công - Cà phê Thăng Long, Ông Tạ một thời đủ mặt văn nghệ sĩ Sài Gòn

 

Rất lạ khi nhiều ngôi nhà, khu vực Ông Tạ, kể cả chợ Ông Tạ, chợ Nghĩa Hòa, rạp Đại Lợi… từ 2021 trở về trước, hầu như không tìm ra ảnh. Cà phê Thăng Long trên đường Thánh Mẫu (nay là Bành Văn Trân) xưa là nơi tụ tập của nhiều nhà văn, nhà báo… tên tuổi cũng vậy.

Lần này, xin mạn phép lần đầu xuất hiện vài tấm ảnh hiếm hoi và cà phê này. Nguồn cung cấp: Một khách hàng ruột xưa của quán, anh Đỗ Trung Quân.

(Lược trích “Sài Gòn một thuở - Dân Ông Tạ đó!” tập 2)

Cù Mai Công - Nhà văn, nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn đã ra đi

 

Ông ra đi lúc 19 giờ15 ngày 28-11-2023 theo giờ Mỹ (sáng 29-11-2023 theo giờ Việt Nam)  tại tư gia ở California, Mỹ.

(Trích “Sài Gòn một thuở - Dân Ông Tạ đó!” tập 2):

"Nhà văn, nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn người Bắc 54 Gia Lâm, tác giả "Căn nhà xưa", "Em còn yêu anh", "Quê hương thu nhỏ"... Xưa nhà trong cư xá Tự Do, Ông Tạ. Ông còn là nhà văn, nhà thơ; lấy bút hiệu Tô Hà Vân khi viết văn và Hồng Ngọc khi soạn nhạc.

Cù Mai Công - Ông Quách Đàm xây chợ Bình Tây tặng Chợ Lớn chớ không phải tặng Sài Gòn, càng không tặng TPHCM

 

Sài Gòn là địa danh có từ 1975 trở về trước. Đến 1975, Sài Gòn gồm 11 quận mang tên số: 1, 2, 3… 10, 11. Đó là ranh giới văn bản, hành chính.

Thực tế cho tới giờ, dân quận 4, 5, 6, 8… khi đến khu vực quận Nhứt cũ (nay là một phần quận 1) - khu trung tâm hành chính Sài Gòn đầu thời thuộc Pháp -  vẫn nói là “lên/ra Sài Gòn”. Có một Sài Gòn trung tâm và một Sài Gòn hành chính văn bản.

Xung quanh Sài Gòn là tỉnh Gia Định với các quận mang tên chữ: Tân Bình, Gò Vấp, Hóc Môn, Nhà Bè… Những xã thuộc các quận của tỉnh Gia Định nhưng sát bên Sài Gòn, tức vùng ngoại ô, ngoại vi (environ), vẫn có thể được coi là một phần của Sài Gòn. Sống bên nhau, cư dân vùng này vừa mang khí chất Gia Định vừa có tánh nết Sài Gòn.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (6)

 

Kỳ 6 : SAU ĐẢO CHÍNH 1-11-1963

Sau cuộc đảo chính 1-11-1963, ai cũng biết là liên tục hơn một chục cuộc đảo chính, phản đảo chính khác của nhiều nhóm sĩ quan. Đó là những ngày Sài Gòn không yên ổn, cho tới khi nền Đệ nhị Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu ngày 1-11-1967 được ra mắt - đúng bốn năm sau đảo chính 1-11-1963.

Nhưng dù thể chế nào, ai lãnh đạo, thông tin về cuộc đảo chính vẫn úp mở, không rõ khi các lãnh đạo miền Nam lúc ấy ít nhiều liên quan với đảo chính 1-11, và cả sự ràng buộc, kỵ húy của đề tài này khi các sĩ quan đảo chính vẫn cầm quyền. Sau đó là 30-4-1975, đây cũng vẫn là đề tài “nhạy cảm” với đủ mọi thông tin khác nhau, nhất là từ những quan chức, tướng lĩnh Việt Nam Cộng hòa ở nước ngoài chỏi nhau chan chát cho tới giờ. Thực hư khó xác định. Đó là chưa kể có thông tin không rõ ràng từ chính những “người trong cuộc”, có khi để bào chữa cho mình.

Chẳng hạn cái chết của anh em đại tá Lê Quang Tung - thiếu tá Lê Quang Triệu, thông tin chủ yếu từ nước ngoài. Người nói bị đâm, kẻ nói bị bắn; thủ phạm có người nói đại úy Nguyễn Văn Nhung, có vị dẫn lời một tướng nói do một Quân cảnh gác phòng họp bắn… Ai cũng khăng khăng mình đúng.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (5)

 

Kỳ 5: CUỘC ĐẢO CHÍNH 20 TIẾNG VÀ “HẬU CỨ CHÍNH TRỊ” ÔNG TẠ

Sau khi phản đảo chính 1-11-1963 thất bại và bị Hội đồng Quân nhân Cách mạng của tướng Dương Văn Minh tước binh quyền, ông Dzinh đã từ dinh tư lệnh Sư đoàn ở Sa Đéc về ở cư xá Lữ Gia, Phú Thọ, cạnh nhà nữ tài tử Kiều Chinh.

Đây không phải là lần đầu tiên ông Dzinh phản đảo chính cứu Tổng thống Ngô Đình Diệm, người đồng hương huyện Lệ Thủy, Quảng Bình của mình. 

Ba năm trước, ngày 11-11-1960, ông Dzinh, lúc ấy là trung tá, tư lệnh phó kiêm tham mưu trưởng của Sư đoàn 21 bộ binh cũng từ miền Tây mang một pháo đội 105 cùng đại úy Lưu Yểm, tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1/33 của của Sư đoàn 21 bộ binh kéo về Sài Gòn nhổ chốt Phú Lâm do Tiểu đoàn 8 nhảy dù trấn giữ; thẳng đường về Dinh Độc Lập dẹp tan cuộc đảo chính do đại tá Nguyễn Chánh Thi cầm đầu.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (4)

 

Kỳ 4: SAU ĐẢO CHÍNH, PHẢN ĐẢO CHÍNH LẠI LIÊN TIẾP ĐẢO CHÍNH VÀ PHẢN ĐẢO CHÍNH

Cái chết của Tổng thống Ngô Đình Diệm tạo ra hai luồng cảm xúc đối nghịch cả trong lẫn ngoài nước: một, vui mừng khi lật đổ chế độ “gia đình trị”; hai, bàng hoàng khi ông Diệm bị giết.

Người Mỹ đứng sau lưng, bật đèn xanh cho Hội đồng Quân nhân Cách mạng lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm thì ai cũng rõ rồi. Nhưng khi nghe tin ông Diệm bị giết, Tổng thống Mỹ Kennedy cũng bần thần. Đa số người Bắc di cư vốn hàm ơn ông Diệm đưa mình vào Nam thì bàng hoàng.

Khi nghe ba tôi nói ông Diệm bị giết, mẹ tôi thốt lên “Giêsu Maria, lạy Chúa tôi” rồi vào ngồi trong góc nhà, đầm đìa nước mắt, đấm ngực than: “Hết về Bắc lại rồi ông ạ”. Chả là nhiều người Bắc 54 đến lúc đó vẫn tin sẽ có ngày ông Diệm đưa mình về lại quê hương.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (3)

 

Kỳ 3: TỔNG THỐNG VÀ BÀO ĐỆ BỊ SÁT HẠI TRONG NGÀY LỄ CÁC LINH HỒN 2-11

Có nhiều đánh giá khác nhau, tranh cãi về công, tội của nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm; đúng sai của cuộc đảo chính… Đó không phải là chủ đích của loạt bài này như đã nói từ đầu: “Tôi không viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ”.

Nhưng có một thực tế khó ai phủ nhận: Đây là thời kỳ phát triển hoàng kim của miền Nam trước 1975, cả về kinh tế, văn hóa, giáo dục… lẫn nền nếp, trật tự xã hội. Những thành quả, hình ảnh, tư liệu… của miền Nam trước 1975 hay được nhắc tới hiện nay thường nằm trong thời kỳ này. Và nó kết thúc vào sáng 2-11-1963, ngày lễ Các linh hồn của Công giáo.

Sáng sớm ngày 2-11, Tổng thống Ngô Đình Diệm rời nơi mình tạm lánh từ tối 1-11: một ngôi nhà xây thời Pháp của ông Mã Tuyên (một bang trưởng người Hoa ở Chợ Lớn) ở số 36A Đốc Phủ Thoại (nay là Vũ Chí Hiếu) đi dự lễ ở nhà thờ Cha Tam cách đó vài trăm thước.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (2)

 

Kỳ 2: ĐẠI SỰ BẤT THÀNH, NGÀY LỄ ĐẪM MÁU

Trong giới Công giáo, lễ Các thánh 1-11, lễ Các linh hồn 2-11 là lễ lớn. Nếu không có ngăn trở quan trọng, giáo dân buộc phải dự lễ. Cả Tổng thống Diệm lẫn ba vị đại tá đều là người Công giáo nhiệt thành khó bỏ qua việc này.

Thực tế sáng 2-11, ngay trong cơn dầu sôi lửa bỏng, thập tử nhất sinh, trước khi quyết định gọi điện thoại cho phe đảo chính báo nơi ẩn náu của mình, ông Diệm và em trai là ông Nhu vẫn bí mật dự lễ Các linh hồn ở nhà thờ Cha Tam.

Cuộc đảo chính của nhóm các tướng lĩnh, do tướng Dương Văn Minh cầm đầu, có lẽ đã tính toán cả chuyện này khi quyết định chọn ngày D cho cuộc đảo chính: 1-11-1963.

Cù Mai Công - 60 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm (1)

 

Kỳ 1: BA ĐẠI TÁ DÂN ÔNG TẠ ĐƯỢC “ÔNG CỤ” ĐẶC BIỆT TIN CẨN

(Tôi không viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ. Nhưng lịch sử Việt Nam Cộng Hòa chắc chắn sẽ phải viết lại hoàn toàn nếu các mưu sự, tính toán của ba vị đại tá ấy thành công).

Trên đường Phạm Hồng Thái (nay là Cách Mạng Tháng Tám, Tân Bình, TP.HCM), có hẻm An Tôn (nay là hẻm 947 Cách Mạng Tháng Tám). Hẻm này dài hơn hai trăm thước, cuối hẻm nhìn xéo bên phải là Trường trung tiểu học Mai Khôi (nay là Trường tiểu học Bành Văn Trân).

Xưa tôi học tiểu học ở Mai Khôi, nhiều lúc qua lại hẻm này vì trong đó có nhà cô giáo lớp Bốn của tôi. Cô tên Bùi Mai Phương, ba cô là giáo sư Bùi Ngọc Liên, anh ruột giám mục Bùi Tuần, cũng dạy ở Mai Khôi (và nhiều trường khác).

Cù Mai Công - 'Sình-gà-pò đẹp lắm, Sình-gà-po, Sình-gà-po...'

 

Không chỉ phim ảnh, không hiếm kiểu cách sinh hoạt, lối sống xã hội hiện nay cũng “lai” Tàu, copy - past từ ông bạn “16 chữ vàng”.

Chẳng hạn lối lát đá vỉa hè có một dải sọc chạy ngang ở TP.HCM lâu nay, khá giống kiểu lát đá vỉa hè ở Bắc Kinh, Thượng Hải cách đây hơn 20 năm mà tôi thấy. Nhiều mô đen quần áo hiện nay không chỉ giống Hàn đâu, có cả Trung nữa đó. Ẩm thực cũng vậy, món dimsum coi bộ sành điệu hơn điểm tâm dù thật ra viết như nhau 点心… Kể sao cho xuể.  

Chẳng bù xưa kia, một số nhạc phẩm ở miền Nam đã được các ca sĩ, nhạc sĩ nước ngoài thích thú, hâm mộ sử dụng nhạc, đổi lời như “Sài Gòn đẹp lắm”, “Diễm xưa”, “Không”…

Cù Mai Công - Phim “Đất rừng phương Nam”: Cuộc chiến không hồi kết, trường học nhảy vô làm gì, dính miểng

 

Suốt mấy ngày nay, cuộc đại chiến trên (phim) “Đất rừng phương Nam” coi bộ bất phân thắng bại. Thú thật là nghe các bên trình bày, tôi thấy bên nào từ góc nhìn của bên mình, cũng có lý.

Một bên nghĩ rằng dù điện ảnh cũng phải tôn trọng lịch sử, tôn trọng văn hóa, quần áo, ăn nói, đi đứng… của cư dân một thời kỳ lịch sử. Thậm chí phim thiếu tính chính trị (!). Bên này nêu ra những chi tiết, nhân vật không đúng thực tế thời điểm ấy, từ nút áo, phục trang, nội dung, ăn nói… đến khung cảnh như Tàu. Tức là tập trung vô tính ĐÚNG/SAI.

Thực tế thì đoàn phim đã phải chỉnh sửa vài chi tiết trong phim dù sửa cũng lèm nhèm. Tìm cách thể hiện chất Nam bộ xưa thì đã sửa phải sửa  là “Chánh nghĩa hội” chớ ai lại “Chính nghĩa hội”. Nghe hơi khó lọt lỗ tai.

Cù Mai Công -Bây giờ, người ta « quay xe » không ngượng miệng

Cán bộ mình giờ nhiều vị giống không ít phóng viên viết bóng đá: Trước trận đấu, dự báo rất thuyết phục đội A sẽ thắng, sau đó có bài giải thích vô cùng chí lý vì sao nó thua.

Tin vô mấy bài viết đó chỉ có nước "bán lúa giống"; ai cá độ có ngày ra đê mà ở.

Tại lễ thượng cờ dành cho Đoàn Thể thao Việt Nam sáng 22.09, Trưởng đoàn Thể thao Việt Nam tại ASIAD 19 Đặng Hà Việt trao đổi với phóng viên: “Tất cả các đội tuyển thể thao Việt Nam đã sẵn sàng bước vào tranh tài. Đây là kỳ tranh tài có ý nghĩa quan trọng với thể thao cả châu lục và thể thao Việt Nam tham dự với một mục tiêu nỗ lực giành thành tích cao nhất để khẳng định thêm chuyên môn”.

Cù Mai Công - Mang cả luật An ninh mạng ra đe dọa học trò

 

Về việc người học sinh nào đó phát tán video ghi lại hình ảnh cô giáo túm cổ áo, kéo lê nữ sinh tại Trường THPT Đa Phúc (Sóc Sơn, Hà Nội), ngày 02.10, trao đổi với phóng viên báo Lao Động, ông hiệu trưởng Nguyễn Duy Hiền cho hay, nhà trường sẽ đợi kết luận của cơ quan công an và đưa ra hình thức kỷ luật thích đáng.

“Nếu kết luận của cơ quan Công an là vi phạm Luật An ninh mạng, nhà trường sẽ xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật” - ông Hiền cho biết.

Ông Hiền khẳng định thêm: "Nhà trường chỉ cho phép học sinh sử dụng điện thoại vào mục đích học tập. Ngoài mục đích học tập chắc chắn sẽ vi phạm quy định và cần phải nhắc nhở, có hình thức xử lý phù hợp”.

Cù Mai Công - Quản lý, chỉnh trang đô thị kiểu "vá chằng vá đụp"

 

Thiên hạ đang lắc đầu trước những tấm cỏ nhựa cuốn quanh 1.300 trụ điện ở quận 5, thành phố Hồ Chí Minh để chống dán rao vặt.

Cỏ nhựa là cỏ giả, nó trơ trơ và dù có đẹp cỡ nào thì ai cũng biết cỏ vẫn là thứ để trên mặt đất, không đặt ngang mặt, không đội lên đầu.

Đã cuốn chằng chịt nhìn rất khó chịu, lại còn treo thông báo chình ình sai chính tả trước bàn dân thiên hạ.

Cù Mai Công - Đoán mò tổng thống Biden dẫn Kiều, suýt trúng độc đắc

 

Chiều 11-09-2023, đáp từ phát biểu của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng tại tiệc chiêu đãi ở Phủ Chủ tịch, Tổng thống Joe Biden dẫn Kiều rất tình tứ, lãng mạn:

"Vinh hoa bõ lúc phong trần

Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày".

Đây là hai câu 2287, 2288 trong Kiều, nói về lúc Từ Hải gặp lại Kiều sau “nửa năm hương lửa đương nồng - trượng phu thoắt đã động lòng bốn phương”, ra đi dấy binh, bước đầu thành công, rầm rộ binh mã tái hồi với Kiều.