Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Quốc hội hôm nay 24.11.25 bàn bạc việc sửa đổi Luật Báo chí.
Tôi muốn nói với các ông bà rằng, còn độc quyền thông tin thì có sửa vào mắt.
Không có tự do báo chí thực sự, báo chí bị đồng nhất với tuyên giáo mà cũng mất thời gian họp hành về nó, quả là rỗi việc.
Cần sửa gốc chứ không phải sửa ngọn.
Một bộ sách giáo khoa (SGK) hay nhiều bộ ? Đó là vấn đề rất lớn mà kỳ họp Quốc hội đang diễn ra đã quyết : Chỉ một bộ duy nhất, theo đúng nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đã quyết trước đó.
Vấn đề rất lớn như vậy, không thấy Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đào tạo có ý kiến gì, chấp nhận một bộ SGK, dù trước đó bộ trưởng chủ xị vấn đề này.
Nhiều nhà nghiên cứu giáo dục, các giáo sư, phó giáo sư cũng ủng hộ một chương trình nhiều bộ SGK nhưng không thấy vị nào dám lên tiếng ! Thiệt, chỉ dám nói bên bàn cà phê, cũng đã là dũng cảm rồi !
EVN (Tập đoàn Điện lực Việt Nam) làm ăn dở, bị lỗ, nhẽ ra phải phạt bỏ mẹ nó đi, thì lại bắt dân chịu khoản lỗ ấy.
Thói đâu cái thói nếu hay thì nhận thành tích, chia chác với nhau ; còn xấu dở tồi lại trút vào dân, dân è cổ gánh.
Dân ta gan dạ anh hùng chứ đâu phải cái thùng rác.
Theo báo cáo của EVN, do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị trên thế giới, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn năm 2022-2023 dẫn đến EVN gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Số lỗ lũy kế 2 năm này khoảng 50.029 tỉ đồng.
Đến hết năm 2024 số lỗ lũy kế của Công ty mẹ - EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỉ đồng. Điều này dẫn đến việc vốn đầu tư nhà nước vào EVN giảm, không bảo toàn được vốn đầu tư tại doanh nghiệp.
Theo EVN, nếu không được tính toán để thu hồi trong giá điện thì sẽ không bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây.
(Một phản biện ngắn về quan điểm muốn quay lại với "một bộ sách chuẩn")
1. Tiếc nuối một quá khứ buồn
Sau nhiều chục năm bị trói chặt trong một bộ sách giáo khoa được coi như thánh thư, sự ra đời của Chương trình 2018 là một bước tiến lớn của giáo dục Việt Nam. Có thể coi là một sự cởi trói ngoạn mục mà ở đó một trong những biểu hiện rõ ràng nhất của nó là chính sách “Một chương trình, nhiều sách giáo khoa”.
Tuy nhiên, không phải vì thế mà nó đã không gặp những gian truân, trắc trở suốt hơn 10 năm qua, từ khi “thai nghén” trong Nghị quyết 88 của Quốc Hội đến lúc đi vào thực tiễn, chính thức được áp dụng vào dạy học. Tác giả sẽ không đi sâu vào những rào cản và cả những “bước lùi” đáng tiếc, vì dù sao, may mắn thay, nguyên lý cốt lõi vẫn được giữ lại.
Theo báo Lao Động ra ngày 11.06.2025:
“Làm việc với Ban Tuyên giáo và Dân vận, tổng bí thư Tô Lâm nhấn mạnh ngành tuyên giáo và dân vận đang đứng trước ngưỡng cửa chuyển mình chiến lược.
Từ truyền thống tới hiện đại, từ môi trường thực tế ra không gian mạng, từ độc quyền sang cạnh tranh thông tin… Nội dung này cần nghiên cứu để tiếp cận tổng thể, chiến lược hơn với mặt trận tư tưởng để không tụt hậu, đáp ứng được nhiệm vụ.”
Gã thích cách gọi đúng tên sự vật của ông Tô Lâm hơn những người tiền nhiệm khi ông đề cập đến hai chữ “độc quyền”.
Ở xứ ta, bất cứ thứ gì đều có thể làm con người phát điên. Chẳng hạn vàng.
Hôm qua 28.05.25, người giữ ngôi vị cao nhất nước là Tổng bí thư Tô Lâm đã có lời lẽ gay gắt về… vàng. Ông yêu cầu/chỉ đạo phải xóa ngay sự độc quyền nhà nước về sản xuất vàng miếng, cụ thể là thương hiệu SJC một mình một chợ, tự tung tự tác gần chục năm nay trong chính cái ô che của nhà nước.
Dư luận phấn khởi, nhất là những người buôn bán, mua sắm vàng. Ai đời, sắm chiếc nhẫn cưới cũng bị vàng mặt. Nay bà con đang chứng kiến nhà lãnh đạo đứng đầu tổ chức chính trị (đảng) lấn sân kinh tế, có những chỉ đạo rất thiết thực, cụ thể, khác với thói lý luận chung chung lâu nay. Suốt hơn chục năm qua, nền kinh tế xứ này sống dở chết dở bởi lý luận.
Vụ shipper bị giết, đọc bài gọi là "độc quyền" của Tuổi Trẻ tự nhiên thấy cuộc đời quá tàn nhẫn.
Tàn nhẫn không phải vì con người giết nhau, mà là báo chí giành giật để khai thác tin tức về cái chết, cho kẻ thủ ác lên báo để thanh minh thanh nga rồi gắn nhãn "độc quyền".
Chết chóc đau thương có gì đâu mà phải độc quyền ghê tởm vậy Thái Bá Dũng (phóng viên viết tin).
“Cái gì doanh nghiệp & người dân làm được, làm tốt hơn thì nhà nước dứt khoát không làm!”
Tôi phải dụi mắt mấy lần, xem lại mấy lần thông tin này! Không một chút đùa cợt nào cho sự kiểm chứng này, vì nguyên một thời gian rất dài từ khi Chính phủ thành lập (1945) đến nay đã 79 năm, thứ mà chúng ta thấy rất rõ là sự độc quyền của nhà nước trên nhiều lĩnh vực.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ: “Quản lý nhà nước chỉ tập trung xây dựng chiến lược, quy hoạch, pháp luật, cơ chế, chính sách, kiến tạo phát triển.
Hôm trước mình có một bài về tinh giản bộ máy hành chánh hiện nay, trong đó có nêu ý kiến nên "kết thúc nhiệm vụ" các tổ chức xã hội như Đoàn, Hội đang ăn lương ngân sách, một gánh nặng cho xã hội.
Nhiều bạn có ý kiến trên bài hay nhắn tin cho rằng Đoàn, Hội cũng có vai trò lịch sử nên không thể "kết thúc nhiệm vụ chính trị" được...Nói chung là không đồng tình việc "kết thúc sự nghiệp" mấy tổ chức này được.
Theo mình nghĩ, đúng là trong giai đoạn chiến tranh các tổ chức xã hội chính trị như Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ...đều có vai trò nhất định của nó, mục tiêu của nó. Nhưng hòa bình đã 50 năm rồi nhìn lại chẳng thấy sự "ích nước, lợi nhà" của đa số tổ chức này.
Kinh tế phát triển khi số đầu tư và lực lượng lao động gia tăng, dẫn đến các sáng kiến và tiến bộ kỹ thuật nâng cao năng xuất của người làm việc. Nhưng tại sao nhiều nơi tập hợp được các “yếu tố sản xuất” trên mạnh hơn những nơi khác?
Một thí dụ dễ đem so sánh nhất là kinh tế các nước Bắc Mỹ và Nam Mỹ. Cái gì giúp Canada và Mỹ tiến nhanh hơn Brazil và Argentina sau khi di dân Âu châu sang khai thác Tân Thế Giới?
Ba người đã tìm cách trả lời câu hỏi trên là James Robinson, Daron Acemoglu (MIT), và Simon Johnson (Đại học Chicago), năm nay mới được trao Giải Nobel về Kinh tế học. Họ thấy yếu tố quan trọng nhất là những định chế nằm trong các xã hội trên. Đó là những quy tắc hành xử theo tập tục hay luật lệ trong xã hội mà mọi cá nhân phải theo; trong đó có những quy tắc phân chia quyền hành chính trị hoặc quyền lợi kinh tế.
Các tỉnh phía Nam nắng hầu như quanh năm, là thế mạnh tài nguyên năng lượng mặt trời, trời thoải mái cho bất cứ ai. Chẳng lẽ lại cứ tiếp tục bị để mặc lãng phí như bao lâu nay?
Muốn giải bài toán tận dụng tối đa, hiệu quả năng lượng trời cho vô tận này, trước hết phải chấm dứt độc quyền năng lượng điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam dưới sự kiểm soát và chi phối lợi ích của Bộ Công thương, mà ngài Nguyễn Hồng Diên đang là bộ trưởng.
Một doanh nghiệp hoặc bất cứ người dân nào sản xuất điện mặt trời tại sao lại phải theo Quy chế, Quy hoạch điện áp đặt nào đó của ngành điện nhà nước - Khi họ có thể với bài toán kinh doanh điện của mình, tạo mạng lưới dẫn điện riêng không đấu nối vào hệ thống truyền tải điện cửa quyền và độc quyền bấy lâu nay của ngành điện nhà nước ấy?
Tôi gần như đã định tự đi giám định sức khỏe tâm thần vì không thể nào tin được phát biểu sau đây là của một ông Bộ trưởng:
“Giải pháp mua [điện mặt trời trên mái nhà] với giá 0 đồng là phù hợp, đảm bảo việc ngăn chặn hiện tượng trục lợi chính sách” [Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, phát biểu ngày 24-04-2024 với các nhà đầu tư quốc tế, Tiền Phong online].
Bộ Công thương là cơ quan ban hành các chính sách và vận hành nền kinh tế thị trường của nước nhà. Nhưng, đây là cách tư duy chính sách rất cửa quyền và nó chỉ có thể là sản phẩm của độc quyền.
Dù vàng lên cao đến cỡ nào thì có những thực tế không thể khác:
- Cao so với thế giới trên dưới 20 triệu đồng (một sự chênh lệch phi lý, vô duyên, và có thể nói là tội ác).
- Giá mua và giá bán chênh lệch khá lớn nên có chạy theo giá vàng tại một thời điểm thì phần thiệt thuộc về người dân, dù là đi mua hay đi bán.
Ngoài mối lo giảm phát, thay vì lạm phát, Trung Quốc đứng trước hai vấn đề lớn nữa: Số người làm việc giảm xuống và hiệu năng sản xuất ngưng đọng.
Giá nhà cửa ở Trung Quốc từ tháng Chín qua tháng Mười đã tụt xuống năm tháng liền, mạnh nhất kể từ tháng Hai năm 2015, theo bản tin kinh tế Bloomberg. Cả nền kinh tế xuống theo vì ngành xây dựng đóng góp một phần tư trong Tổng Sản Lượng Nội Địa (GDP) của Trung Quốc.
Kinh tế xuống không phải chỉ do thị trường địa ốc. Nguyên nhân sâu xa là sự thất bại của cả mô hình kinh tế bất chấp thực tế cũng như lý luận, vì chỉ nhắm mục đích bảo vệ quyền hành của đảng Cộng sản.
Thanh tra EVN có thể giúp tìm ra một phần sự thật về hoạt động của EVN, biết được sự lỗ, lãi của EVN, cũng như câu trả lời về có tăng giá điện để bù lỗ cho EVN hay không?
Nhưng thanh tra EVN sẽ không đưa ra được lời giải cho các bài toán quan trọng như: Bao giờ thì không còn bị cắt điện? Bao giờ người mua được lựa chọn nhà cung ứng điện với giá thành hợp lý? Bao giờ thì hệ thống điện đáp ứng các tiêu chí môi trường?
Bài toán đảm bảo năng lượng cho quốc gia là bài toán phức tạp mà nước nào cũng phải đối mặt. Vì là bài toán chung cho mọi quốc gia nên có thể tìm thấy nhiều điểm chung trong các phương thức tiếp cận. Sự khác biệt phần nhiều phụ thuộc vào mức độ các dạng tài nguyên và trình độ công nghệ của mỗi nước. Bởi vậy, đối với các quốc gia chậm phát triển, thì hệ thống điện của các nước tiên tiến luôn là những mẫu hình tham khảo quý báu.
Vài lời rào đón: Bài viết này tôi viết từ 10 năm trước, đăng trên báo Công lý và Xã hội, sau đó in trong cuốn "Làng quê đang biến mất"- NXB Hội Nhà văn 2014. Bối cảnh của bài viết là báo chí hồi đó đưa tin về việc ngành điện đầu tư ngoài ngành khiến thua lỗ nặng, nhưng lương bổng của lãnh đạo ngành điện thì cao ngất ngưởng, nhiều người rất giầu, cùng với việc giá điện tăng không ngừng.
Giờ đọc lại thì thấy, hóa ra sau 10 năm, tư duy độc quyền của ngành điện vẫn không thay đổi mảy may. Và chuyện thiếu điện, dù có thể đổ lỗi cho quy hoạch, như bài của nhà báo Huy Đức, nhưng ngành điện không thể bám vào đó để rũ trách nhiệm
***
Lần ấy tôi về quê và lúc chập tối tranh thủ đến thăm một người bà con nghèo. Tôi đến trước ngõ, tần ngần nhìn vào phía bên trong cổng tối om. Đã định quay ra thì nghe tiếng gọi. Lát sau mới thấy có ánh đèn điện. Hóa ra bà cụ già với một đứa cháu ngoại đang ăn cơm nhờ ánh sáng của nhà bên cạnh hắt sang! Tôi hỏi sao không thắp đèn lên, thì bà trả lời: “Hồi chưa có diện thì cứ mong đứng mong ngồi. Giờ có điện thì lại không dám dùng vì không có tiền”.
Một công ty kinh doanh chỉ cần có 100.000 khách hàng thường xuyên thì đã thu vào lợi nhuận khá lớn và phát triển nhanh chóng.
Vậy mà ngành điện có đến 100 triệu khách hàng tiêu dùng ổn định và hàng triệu khách hàng là các cơ sở kinh doanh sản xuất lớn nhỏ lúc nào cũng mua điện, mà làm ăn cứ lỗ nặng là sao? Rồi lại thiếu điện cung cấp cho khách hàng nữa.
Chuyện kéo dài hơn 30 năm kể từ khi mở cửa đón nhận ánh sáng văn minh nhân loại đến bây giờ, chứ không phải là chuyện ngày một ngày hai.
Thảo luận dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM ngày 08-06, đại biểu Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) đề nghị “Giao cho TP.HCM tính toán, tự cho phép các hộ dân và doanh nghiệp trên địa bàn tự lắp, tự dùng và có thể chuyển Điện lực TP.HCM về cho TP.HCM quản lý để giảm bớt độc quyền của Tập đoàn Điện lực Việt Nam".
Đề nghị này được Dân Sài Gòn rất ủng hộ vì điện tiêu dùng của họ không thể phó thác cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam độc quyền mãi được.
Không chỉ Sài Gòn mà các địa phương phải chủ động nguồn điện của mình và nguồn điện cho mình nếu có điều kiện.
EVN đã 8 lần tăng giá điện, gần nhất là tăng từ tháng 5.2023, và mới đây EVN lại đề nghị tăng thêm từ tháng 9.2023. Lý do Điện lực Việt Nam tăng giá vì lỗ.
Ở xứ ta, các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước luôn than lỗ. Tài nguyên dưới đất chỉ đào lên mang bán mà cũng lỗ thì chẳng còn ý kiến gì nữa.
"Thực tế, thống kê báo cáo tài chính của 5 doanh nghiệp trực thuộc Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc (EVNNPC), Tổng Công ty Điện lực Miền Trung (EVNCPC), Tổng Công ty Điện lực Miền Nam (EVNSPC), Tổng Công ty Điện lực Hà Nội (EVNHANOI) và Tổng Công ty Điện lực TPHCM (EVNHCMC) cho thấy, kết thúc năm 2022, Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc ghi nhận doanh thu đạt 157.021 tỉ đồng, tăng 8% so với năm 2021; lợi nhuận trước thuế đạt 309 tỉ đồng, giảm 64%.
