Thọ Nguyễn - Elon Musk sẽ làm được trò trống gì nếu ở Việt Nam?

Hôm rồi một cậu bạn đưa tút: « Elon Musk nếu ở Việt Nam sẽ chẳng làm được cái quần què gì đâu ».

Bạn này có lý ở chỗ là chỉ có nước Mỹ mới tạo cho Musk những khả năng vô biên như vậy. Nước Mỹ xưa nay vẫn là mảnh đất lành cho chim đậu, thu hút những bộ óc thông minh nhất. Còn mảnh đất lắm thầy nhiều ma xứ mình là miền kinh dị, khiến nạn chảy máu xám trầm trọng đến nỗi báo chí nhà nước cũng phải kêu ca.

Nhưng với người như Musk thì tôi cho rằng: Giả sử số phận đẩy Musk đến « quê choa » thì gã chẳng những không làm được cái quần què gì, mà còn làm ra hàng núi quần què. Ít ra cũng bằng hoặc hơn người thành công nhất là tỉ phú Vượng.

Thọ Nguyễn - Tàn phá hệ sinh thái mạng

 

Bài viết trước của tôi về việc nhiều người Việt thích chụp ảnh các buổi ăn nhậu với những cảnh nâng cốc khiến một số bạn khó chịu. Họ coi đó là quyền được bày tỏ niềm vui khi gặp gỡ.

Tôi xin lỗi đã làm các bạn mếch lòng.

Internet đã trở thành môi trường sống mới của con người. Nó ảnh hưởng đến cuộc sống đến mức có những người vài ngày không gặp cha mẹ không sao, nhưng nếu trong ngày không lên mạng thì không chịu nổi.

Thọ Nguyễn - Liệu những điều « Bạo chúa đỏ » từng gây ra ở Trung Quốc có thể được Tập thực hành trên toàn cầu?

Mao Trạch Đông từng được coi là « Bạo chúa đỏ ». Ông ta chỉ dùng chủ nghĩa Marx-Lenin như một bức bình phong để bảo vệ quyền lực. Ông ta chẳng có hiểu biết gì về chủ nghĩa Marx và cũng chẳng hề muốn áp dụng nó ở Trung Quốc. Ông ta chỉ biết và chỉ muốn cai trị xứ sở như các hoàng đế tiền bối. Ngay cả Stalin phải coi Mao là « củ cải đỏ » (đỏ vỏ trắng lòng).

Mao chẳng coi sinh mạng con người là gì và đã gây ra hàng chục triệu cái chết qua các chiến dịch « Đại nhảy vọt » và « Cách mạng Văn hóa ». Về mức độ tàn bạo, có thể xếp Mao ngang hàng với Hitler và Stalin.

Vì vậy nhân loại cần phải cẩn thận với những gì đang xảy ra. Tập đang trên con đường trở thành « Bạo chúa đỏ » thứ hai ở Trung Quốc. Khi đó sự tàn phá của ông ta sẽ khác xa Mao. Thời Mao thì Trung Quốc đang ngập trong đói nghèo, phải ngửa tay xin ăn khắp nơi, nội bộ thì tanh bành vì đấu tranh phe phái.

Trung Quốc của Tập hiện đã leo lên vị trí siêu cường kinh tế thứ hai và đang phấn đấu đến năm 2050 chiếm ngôi cường quốc quân sự hàng đầu. Những gì hoàng đế Mao đã gieo rắc ở Trung Quốc sẽ có nguy cơ xảy ra trên thế giới, ít ra thì cũng trên vài khu vực. Giờ đây thông qua các liên minh mới như BRICS hay khối Thượng Hải, Tập đang tạo ra một trật tự thế giới mới theo cách nghĩ của mình.

Thọ Nguyễn - Vườn rừng, một giải pháp tránh lâm nghiệp đơn canh và giảm sức phá hoại của bão

Cơn bão Yagi không những chỉ tạo ra những tổn thất về người và của, mà còn chỉ ra nhiều khuyết tật trong sinh hoạt xã hội. Từ những chuyện phê phán bóc mẽ nhau « Làm Màu », « Phông Bạt », « Diễn », đến những bức ảnh được photoshop, những bản sao kê người quyên góp vi phạm miền riêng tư hoặc những lời dạy bảo nhau mang nặng mùi đạo đức.

Tôi không tham gia vào tất cả những chuyện ong ve trên đây, mà chỉ muốn nói đến trách nhiệm của mỗi con người chúng ta trước thảm họa thiên nhiên. Bởi vì mưa bão, hồng thủy, động đất, núi lửa là các hiện tượng tự nhiên, chúng xảy ra từ khi con người chưa xuất hiện trên trái đất này và sẽ còn xảy ra mãi mãi.

Người cổ đại đã bắt đầu khai thác tài nguyên, rồi tạo ra chiến tranh và tàn phá trái đất. Nhưng sức tàn phá của họ không chạm nổi đến móng tay năng lực phục hồi của thiên nhiên. Từ khi công nghiệp hóa thì câu chuyện bắt đầu thay đổi, và sau khi toàn cầu hóa đầu những năm 1990 thì sức phá hoại của con người tăng vọt.

Thọ Nguyễn - Dân chủ và tư tưởng mị dân

Kết quả bầu cử nghị viện hai bang Thüringen và Sachsen hôm qua không khác gì với những thăm dò trước đây. Hai đảng cực tả (BSW) và cực hữu (AfD) chiếm thế thượng phong. Nhiều người coi ngày 01.09.2024 là một ngày xấu cho nền dân chủ Đức.

Nhưng không có cuộc bầu cử tự do nào là xấu cả. Khác với nhũng cuộc bầu cử độc đảng với 90 % số phiếu thắng cử trở lên, thì bất cứ cuộc bầu cử tự do nào cũng thể hiện ý chí của người dân. Nền dân chủ Đức phải hiểu là dân muốn gì. Các đảng phái có trách nhiệm phải tìm con đường liên minh, thỏa hiệp để chèo lái xã hội. Đặc biệt phải học từ các sai lầm của mình. Chẳng có cách gì khác.

Tuy nhiên nhiều người đặt câu hỏi: Chẳng lẽ đến hôm nay mà người Đức không thấy Hitler đã đưa nước mình vào thảm họa, không thấy nhà nước công nông kiểu Stalinist đã biến vùng đất giàu có, hùng mạnh nhất nước Đức đi đến vỡ nợ và sụp đổ?

Thọ Nguyễn - Tuy hai mà một

 

Chủ nhật tới 01.09 ở Đức sẽ bầu cử quốc hội hai bang miền Đông: Sachsen và Thüringen. Mặc dù kinh tế ở hai bang này ổn định và số người ngoại quốc nhập cư vào đây không nhiều, nhưng phản ứng của dân chúng rất đáng ngạc nhiên.

Dự báo cho thấy hai đảng cực hữu (AfD) và cực tả (BSW) sẽ chiếm thế thượng phong, và có cơ hội quyết định cho nền chính trị ở đây.

AfD viết tắt từ Alternativ für Deutschland (Sự lựa chọn cho nước Đức) là tập hợp của các lực lượng cực hữu ở Đông Đức. Đảng này ra đời năm 2013 với mục tiêu: Nước Đức cho người Đức. Họ chủ trương đóng cửa đối với tị nạn, thanh lọc và trục xuất người ngoại quốc, rút nước Đức ra khỏi EU, khôi phục đồng tiền D-Mark.

Thọ Nguyễn - Ông già và biển cả (The Old Man And The Sea)

Đó là tên cuốn tiểu thuyết nổi tiếng của nhà văn Mỹ E. Hemingway viết năm 1952. Câu chuyện về cuộc chiến đấu không cân sức giữa con cá mập hung dữ với ông lão đánh cá Santiago chứng tỏ trình độ bậc thầy của Hemingway, khi ca ngợi sức sống và khát vọng của con người lương thiện trong cuộc chiến chống lại cái ác.

Trong suốt ba ngày đêm, ông lão Santiago chỉ nhìn thấy phần nổi nhỏ bé là cái lưng của con cá mập, còn lại 70 % phần chìm, tiềm năng của nó luôn ở dưới nước. Đó là mối nguy hiểm tiềm ẩn mà ngày nay chúng ta thường gọi là “phần nổi của tảng băng”.

Bảy mươi hai năm sau, một ông già như vậy lại tái hiện ở Mỹ. Ông ta không phải là Santiago, mà tên là Joe Biden. Quyết định rút lui khỏi cuộc tranh cử tổng thống của ông già Joe hôm Chủ nhật khiến tôi liên tưởng đến nhân vật của Hemingway.

Thọ Nguyễn - Vụ mưu sát Hitler bất thành cách đây 80 năm

Người Việt chỉ biết hôm nay 20.07 là ngày ký kết hiệp định Geneve 70 năm trước. Hiệp định này chấm dứt cuộc chiến tranh 9 năm với Pháp, nhưng lại chia đôi nước Việt Nam thành hai chế độ và khởi đầu cho một cuộc chiến tranh khác, đẫm máu hơn.

Người Đức thì hàng năm kỷ niệm ngày 20.07.1944 là ngày vụ mưu sát Hitler bất thành của nhóm kháng chiến tập hợp xung quanh đại tá, bá tước Claus Schenk von Stauffenberg. Năm nay là đúng 80 năm.

Vụ mưu sát và đảo chính bất thành, von Stauffenberg và khoảng 200 sĩ quan, tướng tá và quan chức của chế độ quốc xã bị hành quyết. Những người nổi tiếng như thống chế Rommel thì bị bức tử.

Thọ Nguyễn - Điên ?

Đôi lời : Không ai muốn tự trói tay mình cả. Sự kiện Emmanuel Macron giải tán Quốc hội được cho là vì tự ái sau khi đảng cầm quyền thua cực hữu trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu trước đó. Đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa (LR) thì cứ khăng khăng không chịu liên minh khiến mọi quyết sách khó thực hiện tại Quốc hội. Tình trạng hiện nay là bất đắc dĩ đối với Macron và ông cũng không chuẩn bị đối phó (TM).

Khi Macron tuyên bố giải thể quốc hội và bầu cử sớm để phân chia lại quyền lực trong nước, tất cả đều bảo là cậu này điên rồ.

Rồi tuần trước bầu cử quốc hội với số phiếu đứng đầu cho phe cực hữu của Le Pen, thứ hai cho phe cực tả của Mélenchon, còn khối cầm quyền của Macron chỉ đứng thứ ba. Ai cũng bảo Macron đang tự sát.

Hôm qua kết quả bầu cử bất ngờ ngược lại. Các bạn cực hữu tụt xuống thứ ba, khối cầm quyền của tổng thống ngoi lên thứ hai, còn các đồng chí cực tả trèo lên hạng nhất, nước Pháp vỡ òa.

Thọ Nguyễn - Buồn cho việc bẻ cong ngòi bút

Hôm qua nước Đức kỷ niệm ngày 17.06.1953, ngày công nhân Đông Đức nổi dậy nhằm phản đối chính sách tăng giờ làm mà không tăng lương của nhà nước công nông thời đó. Facebook có nhắc, nhưng lúc này tôi đang bận tối mặt tối mũi nên không post bài. Đời còn nhiều việc cần thiết hơn là suốt ngày dính đến Facebook.

Việc đảng SED cầm quyền ở CHDC Đức tăng giờ làm để cạnh tranh với tư bản phương tây là một giọt nước tràn ly, khiến giai cấp công nhân nổi giận. Ở Đức đã có nhiều giọt nước tràn ly như vậy nên cho dù các cuộc phản kháng của người lao động, của giới trí thức, văn nghệ sĩ đều lần lượt bị STASI đè bẹp thì cuối cùng cái bình cũng vỡ tan.

Ở Việt Nam ít khi có giọt nước tràn ly mà chỉ có nồi cơm Thạch Sanh, cơm cứ nở mãi mà không đầy. Tôi ví như vậy vì thấy thời gian qua dân mạng sôi sục vì biết bao chuyện. 

Thọ Nguyễn - Vi hành về miền Đông (2)

 

(Tiếp theo)

Việc ông Kohl muốn bí mật vi hành Đông Đức có nhiều lý do. Đầu tiên là ước vọng của bà Kohl, đệ nhất phu nhân Tây Đức.

Bà sinh năm 1933 ở Berlin, lớn lên ở Leipzig. Năm 1945 hồng quân Liên Xô đánh chiếm Đông Đức và gây ra một tội ác chiến tranh vô cùng khủng khiếp. Bà Hannalore trở thành một trong số hàng trăm ngàn phụ nữ Đức bị hãm hiếp tập thể [1]. 

Sau đó cô gái 12 tuổi bị chúng ném qua cửa sổ vì tưởng cô đã chết. Mặc dù bị gãy nhiều đoạn xương nhưng may mắn cô sống lại và chạy thoát sang miền Tây. Từ đó nguyện vọng trở về thăm quê luôn day dứt bà. Khi Đông Tây bình thường hóa quan hệ, bà đã nhiều lần giục ông Kohl cho bà về thăm quê.

Thọ Nguyễn - Vi hành về miền Đông (1)

Mùa hè 1963, tổng thống Ngô Đình Diệm bí mật vi hành ra miền Bắc, với tư cách là đi thăm cá nhân. Việc này được Hồ Chủ tịch và tướng Giáp ngầm chấp nhận, vì cả hai ông đều tôn trọng ông Diệm.

Hai bên thỏa thuận sẽ không đón tiếp, không đưa tin, coi như không có chuyến đi này. Ông Diệm đi cùng hai vợ chồng ông Nhu và tài xế riêng. Trên đường ra Hà Nội họ ghé về Quảng Bình thăm quê. Ở Hà Nội, bà Nhu đã thỏa ước mơ được vào nhà hát lớn xem cải lương Bắc. Công an Hà Nội được một phen khốn khổ. Một mặt phải lo bảo vệ cho đối phương mà không lộ diện, mặt khác không để cho dân chúng tiếp xúc với « địch ».

Chuyện tào lao. Đúng vậy, chỉ giả tưởng thôi. Điều không thể có ở xứ ta nhưng đã xảy ra ở nước Đức bị chia cắt trong chiến tranh lạnh. Chuyện thực 100 %.

Thọ Nguyễn - Bản nhạc trở thành « Quốc ca châu Âu » 200 tuổi

Hôm nay thế giới kỷ niệm 200 năm bản giao hưởng số 9 của nhà soạn nhạc Đức Ludwig van Beethoven được trình diễn lần đầu 07.05.1824 tại Wien.

Đây là bản giao hưởng cuối cùng cùng của ông, được sáng tác một phần dựa trên bài thơ « An die Freude » (Đến với niềm vui) của Friedrich Schiller viết năm 1786.

Khi viết bản giao hưởng này Beethoven đã điếc rất nặng, nên ông hoàn toàn nghe bằng trí tưởng tượng và những cảm xúc âm nhạc còn nằm lại trong tâm trí. Vì muốn đưa tình yêu cuộc sống theo tinh thần bài thơ Schiller vào âm nhạc, nên ông đã kết hợp nhạc giao hưởng với hợp xướng đồng ca, và tạo ra một bước ngoặt lớn cho nhạc giao hưởng cận đại.

Thọ Nguyễn – Việt Nam, những huyền thoại và hiện thực

Tuần rồi Gerhard Will, một nhà nghiên cứu hàng đầu về Việt Nam và Biển Đông ở Đức đến thăm tôi. Đã 30 năm, nay hai chúng tôi mới gặp lại nhau, ôn lại những kỷ niệm xưa.

Năm 1991 tôi rời Việt Nam sang Đức lập nghiệp. Khó khăn ban đầu ở quê người kể ra không hết. Với một kẻ sống bằng thông tin như tôi, bên cạnh những lo toan về vật chất cho gia đình thì thiếu thông tin là điều kinh khủng nhất.

Hồi tôi sang Đông Đức học nghề năm 1967 thì Việt Nam đang là tâm điểm của báo chí quốc tế, nên đài báo Đông Đức cũng như Tây Đức suốt ngày đưa tin. Do vậy tôi không bị đói tin. Nhưng năm 1991 Việt Nam đã chìm vào lãng quên, khi mà cả thế giới đang chú ý đến các chuyển động ở Đông Âu, chiến tranh Trung Đông, chiến tranh Nam-Tư.

Thọ Nguyễn - Bà mẹ của Đặng Thùy Trâm và câu chuyện tình người xung quanh cuốn nhật ký

 

Sau tết Kỷ Hợi năm 2019 tôi đến thăm bà Doãn Ngọc Trâm, mẹ bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Quyển “Nhật ký Đặng Thùy Trâm” đã khiến tôi bằng mọi cách gặp bà.

Ở Việt Nam sách này được bán ra 500.000 lần. Nó được dịch ra 16 ngôn ngữ và xuất bản trên 20 nước. Bản tiếng Anh có tên là: "Last night, I dreamed of peace” (Đêm qua em mơ thấy hòa bình). Người ta gọi cuốn sách này là “Nhật ký Anne Frank” của Việt Nam.

Khác với "Nhật ký Anne Frank“, những quyển sổ của Đặng Thùy Trâm được phát hiện, lưu giữ, và được trả về với gia đình bà Ngọc Trâm bởi những người lính từng là kẻ thù của chị. Những trang nhật ký tràn ngập lý tưởng cộng sản, hừng hực khí thế “căm thù Mỹ -Ngụy” được cả những người lính Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa trân trọng, nâng niu vì bên trong những lời lẽ bồng bột của tuổi trẻ là một tâm hồn trong sáng, bình dị và chân thật.

Thọ Nguyễn - Tháng Tư, ám ảnh lý lịch

 

Từ bé tôi đã mang trên người một bản lý lịch « đẹp ». Ba má tôi tham gia kháng chiến chống Pháp ở Liên khu 5 rồi ra Bắc tập kết. Với bản lý lịch đó tôi có cuộc đời khá êm đẹp so với nhiều bạn bè.

Với năng lực chuyên môn của mình nhẽ ra tôi có thể làm quan to, thậm chí rất to và nếu khôn ngoan có thể hạ cánh an toàn, nhà cao cửa đẹp. Đến giờ tôi vẫn là anh thợ cần cù làm việc là do cá tính của mình chứ hoàn toàn không phải vì lý lịch.

Nếu như với tôi bản lý lịch là đôi cánh cho cuộc đời, thì đối với nhiều người Việt khác lý lịch lại là một cái gông, là một nỗi ám sảnh mỗi khi phải nghĩ đến nó. Hồi những năm 1960 ở Hà Nội tôi luôn cảm thông với những đứa trẻ bị thiệt thòi vì lý lịch « xấu ». Ví dụ như thằng Hà con ông Kỷ nhà số 8 Lê thánh Tông [1], hay thằng Min con ông Cần ở số 5 Phan Huy Chú [2], hay thằng Hùng Gã Đầu Bạc con nhà Cự Hương ở 35 Hàng Đào.

Thọ Nguyễn - Miền riêng tư và trách nhiệm của tự do

 

Ngày nay miền riêng tư (tiếng Anh = Privacy, tiếng Đức = Privatsphäre) đã trở thành tài sản bất khả xâm phạm của mỗi con người. Giá trị tài sản này phát triển cùng xã hội.

Thời nguyên thủy con người ăn lông ở lỗ hầu như chẳng có gì là riêng tư. Người nô lệ và các con dân dưới thời phong kiến không chỉ bị kẻ cai trị tước đoạt các quyền riêng tư ; mà mọi quan hệ trai gái, gia đình, mọi thói quen bẩm sinh đều bị xã hội để ý và thậm chí bị áp đặt, bị trừng phạt.

Khi thời đại công nghiệp cần đến những con người tự do để bán sức lao động và sáng tạo, tự do cá nhân và kèm theo đó là miền riêng tư dần dần được coi trọng, được bảo vệ rồi mở rộng. Mọi chế độ: Tư bản hoang dã, tư bản phúc lợi, chuyên chính vô sản, độc tài quân sự và kể cả các nền quân chủ hiện nay đều ghi trong hiến pháp quyền tự do sở hữu, tự do thân thể, tự do hội họp, tự do tư tưởng v.v… và v.v…tức là công nhận quyền riêng tư của công dân. Nhà nước có đảm bảo các quyền đó hay không là việc khác.

Thọ Nguyễn - Nhà văn hóa và nhà tù

 

Một nhà văn hóa phát biểu: "Nếu tiết kiệm tiền chi cho văn hóa thì con cháu chúng ta sẽ phải bỏ tiền xây nhà tù".

Sai!

Điều quyết định cho một xã hội văn minh không phải là tiền mà là sự tôn trọng quyền được tự do hưởng thụ các giá trị văn hóa của mọi công dân, là sự công nhận các giá trị văn hóa của nhân loại, là một nền giáo dục lành mạnh, khai sáng. Nếu chỉ đổ tiền vào để tuyên truyền hoặc cổ súy cho những gì mà một nhóm người quy định là văn hóa, thì sẽ đưa xã hội đó đến chỗ diệt vong. Nước Đức mà tôi đang sống từng bị như vậy.

Thọ Nguyễn - Còn có một nước Nga khác

Người Việt có nhiều cách nhìn khác nhau về nước Nga, về người Nga. Nhiều người gắn bó với Liên Xô khi xưa vẫn hay nói về « Tâm hồn Nga ». Họ kể cho tôi nghe những kỷ niệm thật của họ với các gia đình, bạn bè, với các bà mẹ Nga. Tôi rất tâm đắc với những kỷ niệm đó.

Họ tự hào, ngưỡng mộ một cách chính đáng về « Văn hóa Nga ». Những đóng góp của âm nhạc, văn học, nghệ thuật, điện ảnh v.v… và cả kỹ nghệ Nga vào kho tri thức nhân loại là điều không thể phủ nhận. 

Ngược lại có những người coi « Nga ngố » là một lũ cục súc, nát rượu, vô văn hóa. Họ lôi các thói xấu của người Nga khi sang du lịch ở Nha Trang, Vũng Tàu để chứng minh điều đó. Người Việt sống bằng nghề chợ ở Nga thường kể vễ nỗi kinh hoàng mỗi khi gặp cảnh sát OMOH hoặc bọn đầu trọc. Đối với đám này, người Việt hay người Trung Á không đáng là người.

Thọ Nguyễn - Chuyện vui cuối tuần Swing States or Swift States

 

Nước Mỹ có nhiều điều kỳ lạ và những điều đó thường thay đổi thế giới.

Khi FIFA quyết định tổ chức World Cup bóng đá 1994 tại Mỹ, nhiều người hỏi: Mỹ không biết đá bóng mà lại cho đăng cai giải vô địch thế giới ở đó làm gì? Ngoài chuyện dân chúng nước sở tại hờ hững, còn phí một vé vòng chung kết cho một đội bóng cỡ nghiệp dư.

Chủ tịch FIFA lúc đó là ông João Havelange, (người Brazil) nói: Nếu chúng ta làm cho người Mỹ thích bóng đá thì sức mạnh Mỹ sẽ đẩy bóng đá thế giới đến một bước mới về chất.