Thọ Nguyễn - Harpstedt ngày trở về : Cảm ơn nước Đức

 

Hôm nay nước Đức kỷ niệm 35 năm ngày thống nhất, ngày quốc khánh. Thời gian này 35 năm trước, nền kinh tế xã hội chủ nghĩa ở Đông Đức và Đông Âu suy sụp. Hàng chục ngàn lao động, học nghề Việt Nam bỗng mất chỗ nương tựa, tung tóe chạy sang Tây Đức để kiếm sống.

May mắn lúc đó hệ thống an sinh xã hội của Tây Đức đã giang rộng cánh tay đón nhận họ. Harpstedt, một xã nhỏ với khoảng 3.000 dân ở phía Bắc nước Đức, gần thành phố Bremen đã trở thành mảnh « đất lành chim đậu » cho nhiều người Việt và người tị nạn chiến tranh từ Nam Tư.

Ba mươi lăm năm sau, những đứa con Việt Nam nay đã có lông, có cánh hẹn nhau quay về ngôi nhà cũ. Ngày 27.09 vừa qua buổi lễ « Harpstedt – Ngày trở về - Cảm ơn nước Đức » đã được tổ chức một cách ấm cúng tại chính ngôi làng xưa.

Thọ Nguyễn - Tâm sự tháng Chín

 

Lướt qua mạng tháng này tôi có những cảm giác lẫn lộn. Việt Nam ăn nên làm ra đã đủ sức để tổ chức kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 02.09 một cách hoành tráng, đem lại niềm hứng khởi cho hàng chục triệu công dân.

Tôi rất ấn tượng khi nghe ca sĩ Mỹ Tâm và bé gái Thủy Tiên kết thúc ca khúc của họ bằng câu “Nước non Việt Nam ta vững bền”. Đó là nguyện vọng chính đáng của tất cả người Việt Nam, dù ở đâu, có quá khứ thế nào.

Nhưng những cuộc tranh luận quanh lễ duyệt binh, quanh bộ phim “Mưa Đỏ”, quanh chính sách “quà 100.000 VND cho mỗi người dân” lại cho thấy rằng: Việt Nam, từ trên xuống dưới chưa sẵn sàng bước vào “Kỷ nguyên mới”.

Thọ Nguyễn - Bức tường Berlin (2) Chia cắt và Thống nhất.

 

Hổi trẻ ở Hà Nội tôi hay đọc tờ báo “Thống Nhất”, được coi là tiếng nói của những người miền Nam tập kết ra Bắc. Thực chất tờ báo này là của “Ban Thống nhất Trung ương” nhằm tuyên truyền đấu tranh thống nhất đất nước.

Tôi nhớ nhất là các bài trong mục "Bạn cùng cảnh ngộ Đức-Triều", thường kể về hai nước bạn cùng bị chia cắt là Đức và Triều Tiên, coi cả ba đều có mục tiêu chung là thống nhất đất nước.

Sau này tôi thấy nhận thức về “Chia cắt” và “Thống nhất” lúc đó rất ấu trĩ. Đức và Triều Tiên bị chia cắt thành hai miền với hai khái niệm Ta-Địch lúc đó nên được nói đến. Nhưng sau hai cuộc thế chiến, hàng loạt các quốc gia khác bị chia cắt, bị phân chia lại nhưng vì không dính đến cuộc đấu tranh giai cấp nên không được nói đến.

Thọ Nguyễn - Xã hội văn minh khác biệt ở tỉ lệ người dám đứng về lẽ phải

 

Cái chết của cô Hoàng Phương Mai, cán bộ nghiên cứu Viện Hán Nôm tạo ra làn sóng phẫn nộ và xót thương trên mạng.

Trò chèn ép, trù dập người ngay thẳng, có năng lực là chuyện phổ biến lâu nay trong các cơ quan nhà nước. Chẳng có gì mới cả. Nhưng nhờ có mạng xã hội mà số đông mới biết đến sự việc bi thảm, mới có dịp xả tâm trạng.

Sau cái chết thương tâm này, người ta ầm ầm lên án những kẻ đã vùi dập, đuổi việc cô. Thực ra sự việc kéo dài lâu nay, nhiều người trong và ngoài viện biết, cấp trên cũng biết, nhưng Phương Mai vẫn cô đơn. Sự cô đơn dẫn đến bế tắc. Một người dễ bị tổn thương mà không được giúp đỡ ắt sẽ đi đến trầm cảm, và cái chết là kết cục.

Thọ Nguyễn - Về Bức Tường Berlin (1)

 

Đọc bài viết của tôi về “Bức Tường Berlin”, bạn Bình Dương cho rằng:

“Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ của bức tường Berlin năm 89 không đến từ sự đấu tranh của người dân Đông Đức, mà do hiệu ứng Domino đến từ hàng loạt các biến động chính trị cải cách dân chủ của một số nước Đông Âu xảy ra trước đó như tại Tiệp, Hung. Việc Hungary mở cửa biên giới với Áo là phát súng đầu tiên.” …“Người Đức cả ở Tây và Đông thời kỳ đó có lẽ đã quá sợ đổ máu nên hoàn toàn không có phản kháng mạnh mẽ để xóa bỏ bức tường..”

Sau đây là ý kiến trả lời.

Thọ Nguyễn - Bức tường Berlin (1) - Nước Đức chia cắt

 

Vào ngày này cách đây 60 năm, đêm 12, rạng sáng ngày 13.08.1961, bức tường Berlin đã bất ngờ được dựng lên, chia thành phố này ra Đông và Tây, gây đau khổ cho hàng vạn gia đình Đức.

Sáu năm sau, hè 1967, tôi đến Berlin với quan niệm Địch-Ta khá rõ ràng. Chúng tôi được dạy dỗ rằng bức tường Berlin là bức tường chống phát xít, bức tường bảo vệ hòa bình, rằng các bạn Đông Đức, Bắc Triều Tiên là những người đồng chí cùng cảnh ngộ, đang cùng đấu tranh thống nhất đất nước như người Việt mình.

Sau khi học xong tiếng Đức tôi nhận thấy nước Cộng hòa Dân chủ Đức không hề muốn thống nhất. Họ chỉ muốn được công nhận như một nhà nước bình đẳng với CHLB Đức ở phía Tây. Tây Đức thì ngược lại, luôn đòi xóa bỏ biên giới, hiệp thương hai miền. Phía CHDC Đức coi đó là âm mưu thôn tính mà họ phải chống lại bằng mọi cách. Mấy ông cán bộ Việt Nam hay quen mồm „Chúc các đồng chí mau chóng thống nhất đất nước“ làm họ rất khó chịu.

Thọ Nguyễn - Lão Tạ "Quốc Dân Đảng"

 

Nhà tôi ở Cologne (Köln) cách Troisdorf 30 phút xe hơi. Đô thị nhỏ 75.000 dân này lại có những lò chế tạo vũ khí, cơ khí truyền thống như Dynamit Nobel, Degusa, Mannsteadt… nên rất trù phú.

 Mỗi lần có bạn bè ở Việt Nam sang, tôi hay dẫn đến đó thăm khu lưu niệm ông Rupert Neudeck, người sáng lập tổ chức Cap-Anamur, người đã cứu vớt hơn 11.000 người Việt tỵ nạn trên Biển Đông rồi đưa về Đức. Một chiếc thuyền gỗ của "Boat people" được tàu Cap Anamur vớt lên cũng được trưng bày ở đó. Ông bà Neudeck còn giúp một số thuyền nhân về định cư ở Troisdorf.

Trong số những người may mắn đó có lão Tạ, gốc Bạc Liêu nên gọi là Tạ Bạc Liêu. Trước 1975 công tử Bạc Liêu đi lính trong không lực Việt Nam Cộng Hòa. Lương bổng khá, cuộc sống ổn định. Đùng một cái, 30 tháng Tư, mọi thứ mất hết. Rồi cuộc đời bầm dập của "lính ngụy". Vượt biên gặp tàu Cap Anamur nên thoát chết.

Thọ Nguyễn - "Nỗi đau khổ không phải của riêng ai"

 

Mấy tuần rồi mạng xã hội dậy sóng về việc đòi thả ông Đinh La Thăng, rồi việc ông Đặng Hoàng Giang bị đe dọa chế tài vì tội vu khống ông Nguyễn Nhật Anh (Nhà xuất bản Nhã Nam).

Trong khi có người bênh vực Đinh La Thăng, thì cũng có nhiều người coi ông ta đáng phải mọt gông. Trong vụ Nhã Nam cũng có người bênh ông Giang, có người bênh ông Nhật Anh.

Đi ngược lại thời gian một chút ta thấy rất nhiều vụ án tương tự. Khi bác sĩ Nguyễn Quang Tuấn, cựu Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, bị bắt vì sai phạm khi làm Giám đốc Bệnh viện Tim, dư luận cũng chia đôi. Trong khi nhiều  người hả hê vì quá chán ghét "bọn lương y tham tiền", thì có rất nhiều người thương cảm ông Tuấn, coi ông là một người có tài, có đức, không may thành nạn nhân của của một hệ thống mà muốn "lương thiện cũng khó".

Thọ Nguyễn - Những cuộc gặp gỡ muộn mằn (3)

Thật là vui mỗi khi được gặp những người bạn ảo, dù kết bạn Facebook cả chục năm mới biết mặt nhau. Trong một lần cà phê ở Hà Nội với những người bạn mới, gã Thắng hói nói. "Châu Âu sạch sẽ, ngăn nắp, văn minh, nhưng em chỉ thích sống ở Việt Nam, dù nó bát nháo, ồn ào".

Cả Tạ Duy Anh, Vương Tiến Lê đều khẳng định điều đó. Đã yêu thì yêu cả mùi mồ hôi của vợ, mùi dầu mỡ của chồng là vậy.

Vào Sài Gòn tôi được làm quen với các nhà báo Phạm Công Luận và Nguyễn Khắc Nhượng nên biết được khối điều mới lạ. Phạm Công Luận đã giúp tôi tìm ra tòa nhà 87D Phạm Kế Xương là nơi mà phái đoàn Bộ Tổng tham mưu Quân đội Nhân dân Việt Nam và phái đoàn quân sự Ba-Lan đã đóng ở Sài Gòn từ 1955-1958. Tôi đang tìm hiểu những góc khuất của cuộc chiến tranh Việt Nam mà sẽ được công bố ở một bài viết khác, trong đó tòa nhà 87D Trần Kế Xương là một phát hiện quan trọng.

Thọ Nguyễn - Những cuộc gặp gỡ muộn mằn (2)

Dù muộn còn hơn không ! Có những con người tôi phải tìm bằng được, phải gặp bằng được. Lâu nay tôi muốn đến thắp nén nhang viếng anh Võ Văn Tạo và chia sẻ nỗi đau với gia đình anh. Nay tôi đã đến.

Trước đó tôi liên lạc với Võ Văn Tiến, em trai anh Tạo và cháu Trang. Thế là Tiến sốt sắng chờ đón. Tôi vừa về đến khách sạn một lúc thì em đến đón về nhà anh Tạo.

Anh và tôi chưa bao giờ gặp nhau, chỉ quen nhau qua Facebook rồi kết bạn ảo. Hai cuộc đời chúng tôi gần như chạy song song với nhau. Anh Tạo trẻ hơn tôi một hai tuổi, cũng theo gia đình tập kết ra Bắc năm 1955. Cả hai cùng được học hành và giáo dục theo lý tưởng xã hội chủ nghĩa, đều có lý lịch và trình độ để leo cao (Anh Tạo còn hơn tôi vì từng đi bộ đội, chiến đấu ở thành cổ Quảng Trị), nhưng đều không vào đảng. Tuy "ráng chịu" không vào đảng nhưng cả hai chúng tôi đều không chịu ngậm miệng trước cái xấu.

Thọ Nguyễn - Những cuộc gặp gỡ muộn mằn (1)

 

Tháng Năm vừa rồi tôi đi Nha Trang để gặp lại những người bạn và người thân cũ. Đầu tiên phải kể đến là gia đình cô Cẩm. Cô cùng ra Bắc tập kết năm 1955, chơi thân với má tôi như chị em ruột.

Cô sanh bé gái thứ hai ở bệnh viện Hữu nghị Việt Xô, được một bà bác sĩ Nga đỡ. Thế là cô đặt tên em là Enga để nhớ đến bà. Chú Chánh chồng cô là kỹ sư nông hóa, nhà ở khu tập thể Tổng cục Hóa chất, phố Phạm Ngũ Lão, gần nhà tôi ở Lý Thường Kiệt nên các em con cô thường ghé chơi với chúng tôi. Một hôm trời trở mưa lạnh, em gái út Lệ Tâm nói. "Anh Thọ ơi, tiết trời này mà có ngô bắp nướng ăn thì tuyệt".

Cách đây 20 năm tôi đã đến Nha Trang. Cô chú tuy đã già hơn năm 1975, nhưng vẫn mạnh khỏe, đang ở trong một ngôi nhà một tầng, rộng rãi, có vườn bao quanh trên đường Trần Văn Ơn. Các em Hà và Enga đều đã có gia đình, nhưng nhà rộng nên vẫn ở chung với ba má. Em Lệ Tâm đi học xa. Cô Cẩm cứ nói," nhìn con cô lại nhớ đến má". Nha Trang lúc đó đẹp mê hồn, vẫn còn mang những dấu ấn từ thời Pasteur, Yesin, vắng vẻ, yên tĩnh. Buổi trưa từ đường Trần Văn Ơn tôi đi bộ khoảng 500 m ra bãi biển và một mình nằm đón sóng trên bờ cát.

Thọ Nguyễn - Tử Đinh Hương

Tôi đến thăm cô giáo khiếm thị với cái biệt danh Facebook "Tử Đinh Hương“ vào một ngày đầu tháng Năm, khi mọi người đã bình tâm trở lại sau những hân hoan, tự hào về ngày 30.4.

Tôi đi lại ngược xuôi để tìm nhà cô, hết ngõ rồi ngách trong con đường nhỏ thuộc phố Kim Ngưu. May mắn là khi tôi nói đến tên Lena thì có một cô gái nhiệt tình chỉ tôi đến đúng số nhà.

Tôi biết đến Lena thông qua số phận của chồng cô, tù nhân chính trị Lê Trọng Hùng. Tháng Ba năm 2021, giữa mùa dịch Covid 19, khi đang ở Sài Gòn chăm má tôi vào những tháng cuối cùng của đời bà, thì tôi nghe tin một công dân muốn đứng ra ứng cử Đại biểu Quốc hội khóa 15 bị bắt. Đó chính là Hùng mà người ta còn gọi "Hùng Gàn".

Thọ Nguyễn - Vouloir C‘est Pouvoir

 

Đó là dòng chữ xăm trên cánh tay một anh bạn trẻ ở Hà Nội mà tôi bỗng đọc được khi hai chúng tôi ngồi cà phê bên hồ Trúc Bạch. Nguyên văn tiếng Pháp của câu này có thể hiểu: “Ý chí là sức mạnh, là năng lực“. Thành công chỉ đến khi ta quyết làm điều gì đó đến cùng. Google dịch là "Quyết chí sẽ làm nên".

Thực ra anh bạn này là kẻ “bất đồng chính kiến“ với tôi. Anh là một doanh nhân thành đạt Hà Thành, một người thiên hữu, luôn coi trọng tự do cạnh tranh và tin rằng người có năng lực xứng đáng và cần phải được xã hội đặt vào vai trò lãnh đạo. Còn tôi tuy cũng là một doanh nhân, nhưng cái máu thì mắc dịch “thổ tả“, luôn đòi hỏi công bằng xã hội cho những người kém may mắn.

Là chuyên gia phát triển nhà đất, anh có rất nhiều kinh nghiệm về chuyện này. Anh bảo họ không phải thiếu may mắn, mà là lười hoặc kém năng lực.

Thọ Nguyễn - Chỉ trích Trump là bôi nhọ dân Mỹ ?

Khi tôi lên án Trump và đồng bọn phá hoại nền dân chủ Mỹ, phản bội đồng minh, bênh vực cái ác, một số người phán: Ông Trump được đa số người Mỹ bầu ra, mà ông nói vậy tức là bôi nhọ nhân dân Mỹ đó!

Duterte, cựu tổng thống Philippines cũng được bầu ra trong một cuộc bầu cử dân chủ. Hôm nay ông ta bị bắt theo lệnh truy nã của tòa án hình sự quốc tế Den Haag. Ông ta bị buộc tội có « hành vi chống lại loài người ».

Bằng chứng là tội ác của y trong chiến dịch « chống ma túy » suốt thời kỳ cầm quyền 2016-2022. Duterte đã dùng lệnh tổng thống, bỏ qua pháp luật, cho phép cảnh sát giết những người bị nghi là buôn ma túy mà không cần xét xử. Theo báo cáo của cảnh sát, đã có hơn 6.000 người bị giết theo lệnh này.

Thọ Nguyễn - Nhận thức và đạo đức

 

Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11.2020 tôi đã viết loạt bài "Đế quốc bành trướng – Đế quốc lụn bại" để chỉ rõ xu hướng phát triển của thế giới. Sự trỗi dậy của Trung Quốc và một loạt nước thế giới thứ ba khác đã khiến vai trò của nền văn minh Âu-Mỹ suy giảm.

Văn minh phương Tây đã ngự trị loài người từ thế kỷ 17 đến nay. Nó không chỉ bắt đầu từ máy hơi nước, mà từ việc máy in ra đời giúp truyền bá văn hóa và tư tưởng. Cứ như vậy họ truyền bá khắp địa cầu không chỉ chủ nghĩa tư bản, mà cả chủ nghĩa xã hội ; không chỉ tư tưởng dân chủ, nhân quyền mà cả tư tưởng chủng tộc ; không chỉ chế độ tam quyền phân lập, mà cả mô hình nhà nước độc tài, cả chủ nghĩa phát xít.

Mặc dù hiện tại Phương Tây vẫn giữ khoảng cách xa về mức sống, về văn minh xã hội và khoa học kỹ thuật, nhưng các nước nghèo với dân số đông, lực lượng lao động rẻ và tài nguyên dồi dào đã khiến cho tiếng nói của họ trong các vấn đề kinh tế, an ninh, môi trường toàn cầu ngày càng có trọng lượng. 

Thọ Nguyễn - Không thể trắng hơn

Trang mạng Đại sự ký Biển Đông (dskbd.org) vừa công bố tài liệu « White Paper on The Hoang Sa and Truong Sa Island – Ministry of Foreign Affairs -  Republic Vietnam 1975 » (Sách Trắng về Hoàng Sa và Trường Sa của Bộ Ngoại giao Việt Nam Cộng hòa 1975) [1].

Đây là một trong số năm Sách Trắng (Bạch Thư) về Hoàng Sa, Trường Sa mà các chính quyền Việt Nam công bố từ sau sự kiện Trung Quốc chiếm quần đảo Hoàng Sa ngày 19.01.1974. Bốn Sách Trắng khác từng được Cộng Hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam công bố vào các năm 1979, 1981, 1985, 1988.

Bốn cuốn Sách Trắng của Cộng hòa XHCN Việt Nam chắc chắn được các cơ quan chức năng lưu trữ, nhưng người bình thường không mấy khi được truy cập. Riêng Sách Trắng của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa được coi là một tài liệu gần như hoàn toàn thất lạc.

Thọ Nguyễn - Phản biện, kiểm duyệt và tự kiểm duyệt

 

Nhiều người coi phản biện là cái gì đó đối lập, phản đối. Nhưng thực ra đó là một hành vi rất con người.

Trước khi quyết định điều gì đó quan trọng, ai cũng thoáng nghĩ trong đầu là nếu không làm hoặc làm khác đi thì sẽ ra sao? Người khôn ngoan hỏi con cháu, bạn bè thế nào cũng được lời khuyên bổ ích. Ngày xưa vua là con trời mà vẫn phải bổ nhiệm người tài làm Gián Quan để tìm ra nghịch ý giúp ngài cân nhắc.

Ngày nay các luận văn khoa học, kỹ thuật luôn phải để cho những bậc chuyên gia vặn vẹo. Đa số các câu hỏi do những chuyên gia độc lập đặt ra, chứ không phải của ông thầy đỡ đầu. Không phải tất cả ý kiến phản biện đều đúng, nhưng chúng giúp thí sinh củng cố hiểu biết của mình.

Thọ Nguyễn - Đi hai chân là xa xỉ?

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được những thành tựu kinh tế không thể chối cãi. Nhưng cải cách kinh tế mà không thay đổi về chính trị và xã hội khiến đất nước đi khập khiễng.

Đi khập khiễng thì không thể đi nhanh được và rơi tọt vào cái bẫy thu nhập trung bình. Điều này các chuyên gia đã cảnh báo từ 20 năm trước, nhưng mãi đến nay nguy cơ tụt hậu mới được chính thức công nhận. Muộn còn hơn không.

Chí ít thì Ban Tuyên giáo cũng phải ngậm đắng đăng tải rộng rãi những lời chỉ trích hệ thống tuyên truyền « tự huyễn hoặc, tự ru mình » [1]. Số phận của nó cũng đang hiu hắt trong làn sóng « tinh giản ».

Thọ Nguyễn - Elon Musk sẽ làm được trò trống gì nếu ở Việt Nam?

Hôm rồi một cậu bạn đưa tút: « Elon Musk nếu ở Việt Nam sẽ chẳng làm được cái quần què gì đâu ».

Bạn này có lý ở chỗ là chỉ có nước Mỹ mới tạo cho Musk những khả năng vô biên như vậy. Nước Mỹ xưa nay vẫn là mảnh đất lành cho chim đậu, thu hút những bộ óc thông minh nhất. Còn mảnh đất lắm thầy nhiều ma xứ mình là miền kinh dị, khiến nạn chảy máu xám trầm trọng đến nỗi báo chí nhà nước cũng phải kêu ca.

Nhưng với người như Musk thì tôi cho rằng: Giả sử số phận đẩy Musk đến « quê choa » thì gã chẳng những không làm được cái quần què gì, mà còn làm ra hàng núi quần què. Ít ra cũng bằng hoặc hơn người thành công nhất là tỉ phú Vượng.

Thọ Nguyễn - Tàn phá hệ sinh thái mạng

 

Bài viết trước của tôi về việc nhiều người Việt thích chụp ảnh các buổi ăn nhậu với những cảnh nâng cốc khiến một số bạn khó chịu. Họ coi đó là quyền được bày tỏ niềm vui khi gặp gỡ.

Tôi xin lỗi đã làm các bạn mếch lòng.

Internet đã trở thành môi trường sống mới của con người. Nó ảnh hưởng đến cuộc sống đến mức có những người vài ngày không gặp cha mẹ không sao, nhưng nếu trong ngày không lên mạng thì không chịu nổi.