Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Dương lang rời gác đi rồi
Ngoài thung lũng khóc tơi bời hoa bay
Muội nhìn ánh nắng sắp phai
Lệ cầm không đặng nhớ ngày vui xuân…
Năm ấy, trên con đường vô định tìm ý trung nhân, người con gái của Quách Tĩnh và Hoàng Dung là Quách Tương tình cờ rẽ vào một con đường đầy hoa đào.
Bức ảnh này tôi chụp cách đây hơn 2 năm, lúc Hội An vừa trải qua một trận lụt, phố xá đìu hiu vắng, ảm đạm, tịnh không một bóng người. Những dãy phố im ỉm khóa, không có du khách; nhưng còn người Hội An, họ đã đi đâu?
Nhiều người đã rời phố, họ bán hoặc cho các ông chủ mới thuê lại căn nhà của mình. Có rất nhiều giọng nói xa lạ ở đây, đặc biệt là giọng Hà Nội, Sài Gòn, đáp lại mỗi khi ghé vào hỏi han một món đồ. Tiền cho thuê không nhỏ, đủ để chủ nhà có thể sống phong lưu ở một nơi khác.
Bạn tôi người xứ Quảng, nói, không dưới một nửa nhà cổ đã bị đổi chủ. Nếu một ngày không còn dân bản địa nữa, hồn Hội An cũng sẽ mất đi, vĩnh viễn. Phố cổ chỉ còn là một nơi tập trung buôn bán dưới những mái nhà cũ – một cái vỏ Hội An.
Lúng ta lúng túng quá!
Nhớ bài đồng dao trẻ con:
"Con kiến mà leo cành đa
Leo phải cành cụt leo ra, leo vào
Thật ra chuyện Hội An thu phí vào phố cổ, vốn đã manh nha từ lâu chứ không phải hôm nay. Có lẽ trong bối cảnh cái gì cũng có thể nghĩ ra cách làm tiền, Hội An đã mạnh dạn đi đầu, quyết làm gương cho một chủ trương lớn.
Còn nhớ vài năm trước, trong một chuyến đi đến Hội An, lúc đó, quầy bán vé thu phí đã xuất hiện rồi, và cũng làm không ít khách ngần ngại. Một người bạn ở Hội An dẫn đường đi dạo ở phố cổ, ngoắc nhóm bạn chúng tôi đi vào một ngõ khác, băng qua một lối mòn và vào thẳng.
Vài người hơi ngơ ngác, hỏi, “Làm vầy có vi phạm gì không? Vì thấy có chỗ thu tiền vé…”, anh bạn Hội An cười “phải hỏi bên thu tiền có vi phạm gì không, gì nơi này từ lúc sơ khai hình thành đến bây giờ, có cái gì của họ đâu mà thu tiền?”.
Hội An là đô thị sống, không phải di tích lịch sử thuần túy kiểu như Hoàng thành Huế…nên khách ra vào không hoàn toàn là khách du lịch.
Vì thế nên nếu thu phí vào cổng thì sẽ phải cấp thẻ “cư dân” cho dân hoặc ít ra cũng phải trình căn cước hay bản sao hộ khẩu, tạm trú để miễn phí.
Ngoài ra, các thành phần không du lịch khác cũng phải chứng minh nhân thân để được miễn phí. Chẳng hạn như khách vãng lai đến giao dịch ra vào một ngày mấy lần thì mua vé combo full ngày, tuần, tháng ? Hay chủ nhà chạy ra bảo lãnh giống như vào mấy khu chung cư cao cấp ? Nếu thế cũng sinh ra kẽ hở để trốn vé và trốn quá dễ.
Thành phố Hội An, cũng như mọi vùng đất khác ở nước này, là của chung người Việt. Nó là tài sản chung do tổ tiên cha ông để lại cho con cháu truyền đời.
Không ai, dù là kẻ cầm quyền, được lấy lý do phát triển để tùy tiện thu tiền, nhất là thu của dân chúng - chủ sở hữu.
Thu tiền/phí vào một khu du lịch do nhà nước, tổ chức hoặc cá nhân bỏ vốn đầu tư khác với việc định thu tiền tới một vùng đất do tiền nhân tạo dựng cho con cháu, mà vốn của tiền nhân là mồ hôi, nước mắt, máu.
Chẳng thứ gì thực sự có giá trị trên đời này được cho không (kể cả thứ nhiều vô tận là không khí).
Vì thế, bạn muốn hưởng một dịch vụ, thưởng thức một trò giải trí, tham quan những di tích, nhà bảo tàng, bạn sẽ phải chi tiền (rút thẳng từ túi ra, hoặc dưới dạng đóng thuế). Đó không chỉ là sự mua bán sòng phẳng, không chỉ công bằng, mà còn thể hiện trách nhiệm của bạn với môi trường, với lịch sử và với phát triển xã hội.
Nghe thì có vẻ đầy tính giáo huấn, nhưng đó luôn là sự thực. Tuy nhiên, ngoài điều đã nói ở trên, mang tính khế ước ra, vẫn còn những thứ quan trọng khác, trong đó có trí khôn và lẽ phải.
Thật ra Hội An nên làm cái City Card (Citypass) giống như Berlin Citypass hoặc Newyork Citypass. Cái thẻ này chính là vé dành cho du khách, tuy nhiên nó đã bao gồm trong đó một loạt các tiện ích.
Ví dụ như ai mua Citypass thì được miễn phí vào xem các di tích lịch sử, được mua hàng trong các cửa hiệu truyền thống với giá ưu đãi, được đi thuyền trên sông, đi xe sightseeing ngắm cảnh, được tham gia các hoạt động truyền thống làng nghề theo kiểu living museum...
Có rất nhiều cách để làm ra một cái Citypass, bán được giá hẳn hoi mà nó văn minh.
Phố cổ Hội An là di sản. Người Hội An có quyền tự hào về di sản đó, có trách nhiệm giữ gìn và khai thác những di sản đó để phát triển du lịch văn hóa.
Nhưng muốn khai thác, tạo ra nguồn thu, ngành du lịch cần phải tạo ra những sản phẩm du lịch tương xứng, có sức hấp dẫn, gắn liền với các giá trị di sản. Còn tận thu kiểu "cấm cửa", bán vé vào Hội An với những ai "không phải là người Hội An" thì không thể, không được phép.
Tôi không bàn chuyện giá vé cao hay thấp. Tận thu bằng cách bán vé là cách nhanh nhất đế bóp chết kinh tế du lịch Hội An, ngăn khách du lịch đến với phố cổ di sản. Cao hơn hết, địa phương tự đặt ra quy định đó là vi hiến. Di sản Hội An là di sản chung, không phải của riêng Hội An để địa phương tùy nghi khai thác, tùy tiện bán và mua.
Khi thành phố Hội An thông báo bán vé tham quan phố cổ kể từ 15/05, với giá “ngoại” 120.000 đ/lượt và “nội”: 80.000 đ/lượt, VTC News đã giật tựa sốc hàng “Du khách vào phố cổ Hội An buộc phải mua vé, kể cả đi dạo”.
Ngay sau đó, lãnh đạo thành phố Hội An phải “thanh minh thanh nga - út bạch lan thành được” rằng, vé chỉ bán cho khách tham quan thôi.
Tám giờ sau, VTC News viết tiếp: “Du khách vào phố cổ buộc phải mua vé, kể cả đi dạo: Lãnh đạo Hội An lên tiếng”.
