Ở bài trước, mình mới viết rất sơ sài, thực ra đó chỉ là nêu một hiện tượng (thực tế) và đặt một số câu hỏi có tính triết học khai sáng, mang tính gợi mở thôi về vai trò của tôn giáo trong sự phát triển. Phát triển ở đây bao gồm cả phát triển năng lực cá nhân và phát triển quốc gia.
Mình nhắc tới thiền trong bài đó và để bên cạnh Phật giáo, không có nghĩa là gán ghép hai cái đó làm một mà chỉ để cạnh nhau. Thiền không phải là một tôn giáo, trong khi một số tôn giáo có thể ứng dụng thiền vào việc tu tập. Câu hỏi tương tự về vai trò của thiền trong việc phát triển bản thân và phát triển quốc gia.
Trong khi đó, nhiều người đọc hiểu sai nội dung, cho rằng mình quy nạp, kết luận ẩu với ý là cứ theo Phật giáo thì sẽ nghèo đói! Mình không có ý đó. Nhưng mình hiểu tôn giáo có vai trò nhất định trong phát triển nhưng không phải là tất cả, vì còn nhiều yếu tố khác tác động qua lại, như chủng tộc, địa lý, thể chế...
