Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Chính quyền Putin sáng tạo ra thuật ngữ mới trong tất cả các bản tin liên quan đến Kursk: “Sơ tán tự nguyện”.
Từ đó, dân Nga và cư dân X dùng làm trend:
“Người Nga không chạy trốn, họ tự nguyện sơ tán”.
“Họ tự nguyện bỏ nhà cửa, tài sản, tự nguyện ôm theo trẻ em vào lúc nửa đêm và tự nguyện sơ tán. Và chính họ đã quyết định như vậy.”
(Tặng Ba, người đã dạy con chữ nhân và Mẹ, người đã tập con chữ nhẫn.)
Ngày 2 tháng Tư, tôi mất Nha Trang.
Đêm trước, ba tôi không về nhà, ông ở lại nhiệm sở để đốt hồ sơ nhân viên. Mẹ bảo tôi mang Coramine và các loại thuốc Tension lên cho ông. Tôi với chiếc Cady nhỏ xíu đi trong một thành phố hoảng loạn…
Trước đó anh rể tôi đã giữ chỗ cho cả nhà trên một chiếc tàu hải quân neo ở Cảng Cầu Đá trước mặt Đội phòng thủ hải cảng. Nhưng ba tôi nói : Ba chưa đi được đâu. Ba còn nhiều việc. Con cứ lo cho gia đình con, ba sẽ đi sau… Sau đó nhiều năm anh kể: anh đã khóc như con nít, uất ức như năm 74 khi tàu anh ra gần tới Hoàng Sa thì nhận lệnh quay về. Nếu gia đình mình cùng đi thì ba đâu có chết.
(Nhật ký hậu chiến)
16/6
Phổ biến một nghị quyết mới, có các nhận định :
- Người ăn lương đã đến mức không thể chịu được nữa.
- Chống tiêu cực, không chống nổi.
- Ta đầu tư vào xây dựng cơ bản quá nhiều. Nhiều công trình đắp chiếu nằm đấy, khi xong cũng đã lạc hậu.
- Sẽ gần như không chiêu sinh đại học thời gian tới. Học sinh hết lớp 10 chuyển về nông thôn, vào vùng B2 cũ, đi xuất khẩu lao động.
Nếu không có cuộc di tản đẫm máu của Quân Đoàn 2 vào tháng Ba năm 1975 thì rất ít người biết địa danh Cheo Reo – Phú Bổn nằm ở đâu.
Hôm nay tình cờ thấy lại những tấm hình xưa của phần đất quê hương heo hút lặng lẽ ở thập niên 60 và 70. Thấy được cuộc sống đơn sơ mộc mạc của đồng bào thiểu số ở đó.
Trong khung cảnh núi rừng còn có căn chòi lợp bằng tranh của Linh mục người Pháp tên Jacques Dournes. Ông sống ở đó với một con chó để làm bạn. Có lẽ sứ mạng của ông là mang đức tin Thiên Chúa đến vùng đất hoang vu này.
Không ít người đang lên án việc Israel phong tỏa Dải Gaza bằng việc cắt nguồn cung điện, nước và hậu cần là vô nhân đạo. Là độc ác đối với hơn 2 triệu người Palestine ở đó, nơi có diện tích chỉ 34 km2.
Tuyên truyền đó đã lừa gạt được không ít người và cứ thế lan truyền. Còn sự thật thì:
1/ Điều mà tôi ngạc nhiên là sự vô lý đến không chấp nhận được là hơn 2 triệu người sinh sống trong không gian 34 km2 mà họ vẫn vô tư chia sẻ, lan truyền không chút nghi ngờ. Sự thật thì Dải Gaza có diện tích hơn 364 km2.
- Có anh khen dân Israel bằng cách phỉ báng dân Ukraine, ý muốn nói dân hèn chạy giặc thì bị bọn Nga nện cho là đáng đời.
Chả nhẽ ảnh đòi tất cả người Ukraine, kể cả đàn bà trẻ con, phải ở lại mà chiến đấu thì mới được khen như Israel.
- Lại không ít người quy rằng dù gì đi chăng nữa thì việc Israel không kích dải Gaza làm chết cả dân thường là một hành vi đáng lên án. Họ đánh đồng phản ứng của Israel với việc đám Hamas gây sự ra tay trước. Cả báo chí mậu dịch cũng lập lờ ẩn ý như vậy.
Lịch sử Việt Nam hình như có những thời điểm phải di chuyển một lượng lớn cư dân từ nơi này sang nơi khác, hoặc ngược lại.
Đỉnh cao nhất là hai cuộc di chuyển thời loạn lạc. Một là năm 1954 từ Bắc vào Nam, một là sau biến cố tháng 4/1975, khi dân chúng Miền Nam tháo chạy ra Biển Đông. Cả hai gần như được sự trợ giúp của nước ngoài là chủ yếu.
Thập niên 90 của thế kỷ trước, khi Mỹ cầm đầu liên quân tấn công Iraq của Saddam Hussein, tàu vận tải Mỹ cũng đã tổ chức đưa một lượng lớn lao động Việt Nam mắc kẹt tại Iraq về nước.
Khi kết thúc chiến tranh Thế giới II, hai nước phát xít là Đức và Nhật Bản là những nước bại trận, đầu hàng Đồng minh.
Dân tình chán nản với tổ quốc của họ. Cộng với một lượng lớn những kẻ là tội phạm chiến tranh muốn chạy trốn khỏi sự trừng phạt của tòa án quốc tế và tòa án lương tâm của nhân dân. Một lượng rất lớn người Đức và Nhật Bản đã chạy ra nước ngoài, chủ yếu là đến các nước Mỹ la-tinh. Con số thống kê không thể tính hết nhưng ước tính có vài chục ngàn người Đức và vài triệu người Nhật Bản đã bỏ đất nước ra đi…
Ngày nay, nước Nga chưa bại trận hoàn toàn nhưng nhìn vào dòng người di cư (chủ yếu là giới tinh hoa, có học vấn cao, có tiền bạc…), ta thấy đó là dòng người di cư vì chán nản với tổ quốc Nga của họ. Số người di cư từ 2-2022 chưa có con số chính xác nhưng ước tính cũng cả triệu người.
Sáng Thứ Bảy 13 tháng Năm đi chợ mua vài món về làm “Mother’s Day” cho bọn trẻ. Băng ngang cầu Columbia, cây cầu dài nhất vùng, chợt khựng lại khi một đám đông gần trăm người đứng giữa cây cầu, nơi dành riêng cho người đi bộ.
Trên tay họ vẫy những lá cờ Ukraina, miệng tuy hô lớn “Viva Ukraina” nhưng nghe như tiếng khóc. Mình bấm kèn đồng cảm với họ mà lòng rưng rưng. Bây giờ thì đã hiểu thế nào là chiến tranh thế nào là mất mát và chia ly.
Những người Ukraina đang đứng trên cây cầu của nước Mỹ chắc không khác gì những người Việt 48 năm trước, cô đơn đứng giữa California giàu có và hào phóng, nhưng thâm tâm họ là nỗi buồn đè nặng lên trái tim của người di tản.
Thủ lãnh của tổ chức lính đánh thuê Nga Wagner Group là Yevgeny Prigozhin tru tréo tuyên bố hạn chót là ngày 10 tháng Năm này sẽ rút quân ra khỏi thị trấn Bakhmut, nếu binh sĩ của ông ta hỏng được Bộ Quốc Phòng Nga tiếp tế đạn dược.
Yevgeny Prigozhin cay đắng đứng trước các xác chết sắp hàng của lính đánh thuê Nga và nói máu của họ vẫn còn “tươi”. Phía chính quyền Ukraine thì nói Wagner Group không sắp rút quân, mà ngược lại là đang tăng viện ở Bakhmut.
Các nhà quân sự Mỹ thì cho rằng sự mâu thuẫn chia rẽ giữa nhóm đánh thuê Wagner Group và Bộ Quốc Phòng Nga đã nói lên tình trạng rối loạn của Liên Bang Nga hiện nay. Và cũng phản ảnh hoạt động quân sự của binh lính Nga ở Ukraine đang trở nên tồi tệ. Chính quyền Hoa Kỳ ước tính đã có 20 ngàn binh sĩ Nga tử trận từ tháng 12 năm 2022 tới giờ. Hơn một sư đoàn đã về bên kia thế giới.
Trưa ngày 30-04-1975. Chiếc xe tăng với lá cờ xanh đỏ và ngôi sao vàng húc đổ cánh cổng Dinh Độc lập. Giờ phút này đó là tiếng chuông báo tử cho số phận của miền Nam.
Giữa lúc mọi người chen nhau trên đại lộ Thống Nhất với ánh mắt ngơ ngác, hiếu kỳ nhìn những chiếc xe tăng và nón cối thì cách đó không xa, trên bến Bạch Đằng, hàng trăm con người đang hoảng loạn trong tuyệt vọng, dáo dác tìm nhau, gọi nhau í ới.
Ngoài xa, trên dòng sông vàng úa, những chiến hạm, những thương thuyền hôm nào tụ tập về đây, giờ đã rời xa tự lúc nào, để lại mặt sông buồn hiu hắt. Giữa đám đông thẫn thờ, mệt mỏi, sầu úa ấy bỗng xuất hiện một anh chàng áo lính tuổi trung niên để râu mép, điển trai bước vội về một chiếc tàu nhỏ trống trải đang neo đậu bên bờ sông. Anh bước xuống tàu và nhận ra đó là chiếc tàu tuần duyên bị hư hỏng, đang nằm chơ vơ chờ sửa chữa, trên tàu chỉ có một anh thượng sĩ già cùng một anh binh nhì trẻ tuổi.
Kỳ 2 : CẬN CẢNH TẤM ẢNH LỊCH SỬ TỪ NGƯỜI TRONG CUỘC
Tối 28-04, gia đình ông Trần Văn Oanh, Bắc 54 Vĩnh Phúc, chủ tiệm phở Ngọc Hương (nhưng đã thôi bán phở, chuyển sang xay bột từ mấy năm trước) nhà mặt tiền số 497 Trương Minh Ký (nay là Lê Văn Sỹ) nhận được thông tin từ người con rể Nguyễn Hữu Dõng, đại úy phi công: chuẩn bị hành lý gọn nhẹ, nhất là giấy tờ quan trọng, trưa 29-04 sẽ có máy bay trực thăng tới đón di tản.
Nhà tiệm phở Ngọc Hương có hai vợ chồng, bảy con: một con gái cả và sáu em trai. Bà Ngọc Hương tên Nguyễn Thị Mỹ, trắng trẻo, có da có thịt khiến nhiều người tưởng lai tây. Mấy anh con trai người nào cũng đẹp như mẹ, có anh hình như tập tạ, “đô” như “con kiến càng”. Cô con cả tên Trần Thị Nương, gương mặt xinh xắn, nhìn cũng lai Tây như mẹ. Trước đó vài năm, năm 1972, khi đúng tuổi đôi mươi, cô là á hậu một cuộc thi người đẹp của báo Đông Phương. Chị Nương là vợ anh Dõng, kém anh bảy tuổi. Hai vợ chồng mới có hai con gái: Mai, một tuổi rưỡi và Loan, gần hai tháng tuổi.
Tất cả lớn nhỏ 11 người, cùng với phi công, kể cũng tạm ổn cho một chuyến trực thăng Bell UH-1 Huey (tên chính thức là UH-1 Iroquois), phiên bản UH-1H. Loại này dùng động cơ Lycoming T53-L13 với công suất 1.400 hp; được sản xuất nhiều và phổ biến trên chiến trường Miền Nam trước 1975. Nó có thể chở 10 đến 14 người.
Kỳ 1: NHỮNG TẤM ẢNH LỊCH SỬ CỦA MÁY BAY BELL UH - 1 HUEY
Ngày 28-04-1975 phi trường Tân Sơn Nhứt bị pháo kích. Chiều 28-04-1975, theo lệnh Bộ chỉ huy Chiến dịch Hồ Chí Minh, phi công Nguyễn Thành Trung dẫn đầu phi đội ba chiếc A-37 từ sân bay Thành Sơn (Phan Rang) ném bom phi trường Tân Sơn Nhứt.
Phi trường Tân Sơn Nhứt bị thiệt hại nặng, không thể hoạt động, đảo lộn kế hoạch di tản bằng các máy bay vận tải cỡ lớn C130, C141 của người Mỹ. Hơn một tuần trước, những máy bay này đã đưa hơn 55.000 đến 57.000 người Mỹ và người Việt (trong đó có hàng ngàn trẻ mồ côi Việt Nam trong Chiến dịch Không vận Trẻ em Việt Nam Babylift) di tản từ Tân Sơn Nhứt, cùng lúc hơn 70. 000 người di tản bằng đường biển.
Lúc ấy, dọc các con đường dẫn vào phi trường như Thoại Ngọc Hầu (nay là Phạm Văn Hai) trước nhà tôi, Trương Minh Ký (nay là Lê Văn Sỹ), Võ Tánh (nay là Hoàng Văn Thụ) … luôn có nhiều nhóm người, nhóm gia đình đi xe hơi, taxi, xích lô… lẫn đi bộ với hành lý nhẹ. Mẹ tôi ngạc nhiên, hỏi họ đi đâu, làm gì. Hầu như không ai trả lời, hoặc chỉ trả lời cho qua. Họ cũng đang rối bời, đang rất vội trước nhịp diễn biến quá nhanh của thời cuộc, chiến sự.
Dưới áp lực mạnh mẽ từ Washington, cuối cùng phái bộ Ngoại giao Mỹ tại Saigon phải thực hiện kế hoạch di tản gọi là “Chiến dịch Gió lốc” (Operation Frequent Wind hay Option IV).
Trong vòng 18 tiếng đồng hồ, một đội máy bay gồm 70 trực thăng của Hải quân Mỹ đã chở 1.000 người Mỹ và gần 6.000 người Việt ra khỏi thành phố Sài gòn đang bị vây hãm – trong đó có 2.000 người tại Đại sứ quán Mỹ.
Nhà báo Peter Arnett đã viết về những người lính Mỹ cuối cùng ở Việt Nam trong tác phẩm "Live from the Battlefield: From Vietnam to Baghdad, 35 Years in the World's War Zones":
Vậy là 14 người chết trên biển Đài Loan đều là người Việt. Tất cả đều xuất phát từ miền Bắc. Tất cả cũng chỉ vì miếng cơm manh áo - theo như một người trong cuộc nói thật.
Hơn 45 năm rồi mà người Việt vẫn còn ra đi. Đi nhiều là đằng khác.
Trong suốt 25 năm qua, mỗi năm có gần 100.000 người Việt rời quê hương đi định cư ở nước ngoài, chủ yếu là Mỹ. Họ ra đi chủ yếu là vì lý do kinh tế và là ‘air people’ (đi bằng máy bay). Họ may mắn hơn 14 đồng hương bỏ mạng trên biển Đài Loan.
Đúng giờ này một năm về trước ba mẹ con mình quyết định ra ga đi sơ tán.
Mình con cháu nhà các cụ ta xưa, nên mua nhà cứ xác định tiêu chí đầu tiên là phải gần metro, he he. Thế là ba mẹ con cùng 3 cái ba lô chạy sang đường để đi tàu điện ngầm ra ga đường sắt.
Vừa mới nhô đầu lên khỏi hầm bộ hành (подземный переход), cả ba mẹ con giật thót mình khi thấy chiếc xe tăng rất to, rất đẹp, rất sạch sẽ, phủ cả lưới ngụy trang ngay trước mặt, trên vỉa hè, dưới trụ cầu Shuliavka. Cuống quá, mình hốt hoảng tưởng họ không cho vào metro nữa.
Putin ngang nhiên sáp nhập bốn vùng lãnh thổ của Ukraina, bầu cử tổng thống Brazil, cuộc nổi dậy ở Iran, đại hội đảng cộng sản Trung Quốc là những đề tài được các tuần báo kỳ này đề cập nhiều. Courrier International ghi nhận, lệnh động viên của Vladimir Putin, cuộc trưng cầu dân ý giả hiệu và lời đe dọa dùng vũ khí nguyên tử đánh dấu mức độ không còn có thể quay lui, khiến nhiều người Nga phải chạy trốn khỏi đất nước mình.
Tuần báo Pháp dịch bài viết của tờ Lioudi Baikala ở Xibêri kể lại những gì diễn ra ở Cộng hòa Buryatia. Trên mạng xã hội, người Buryat lập tức gọi đêm 21 rạng sáng 22/09 là « Đêm phán xét cuối cùng ».
Cách đây 60 năm trong cuộc khủng hoảng hỏa tiễn Cuba, Kennedy và Khrouchtchev hoàn toàn ý thức được sự khủng khiếp của thảm họa nguyên tử. Nhưng Putin ngày nay như một tay chơi thua đậm, muốn « ăn cả ngã về không ». Với trò dùng bom hạt nhân để bắt bí, ông ta đùa với sự tồn tại của hành tinh. Thế giới không thể chấp nhận sống dưới bóng ma một cuộc chiến tổng lực, với cái giá khổng lồ về sinh mạng.
Năm 2008, hàng đoàn dài xe tăng Nga hùng hổ kéo vào lãnh thổ Gruzia.
Năm 2022 hàng đoàn người Nga bỏ trốn lệnh tổng động viên, trong đó lối sang Gruzia thường xuyên ở mức 10 km ô tô xếp hàng (như bài báo của VnExpress đưa tin).
(Lối vào Phần Lan luôn trong tình trạng bị tắc đường, ô tô cũng xếp hàng dài có lúc tới 6 km).
Đã vào mùa hè, bài vở trên các tuần báo Pháp chủ yếu mang tính nhẹ nhàng, tươi mát. Hồ sơ của Le Point tập trung hướng dẫn cách ăn uổng có lợi cho sức khỏe. Courrier International gộp ba kỳ làm một, số báo cuối trước khi nghỉ hè đưa người đọc đi thăm những khu vườn trên thế giới. Trước nạn hạn hán tại Pháp, L’Obs cho rằng « Cuộc chiến tranh về nguồn nước đã được tuyên bố ». Trên lãnh vực văn hóa, L’Express mổ xẻ những vấn đề của Viện Hàn lâm Pháp với tựa lớn « Bão tố dưới mái vòm ». Tuy chú trọng đến giải trí, nhưng tình hình Ukraina vẫn là chủ đề không thể bỏ qua.
