Tạ Duy Anh - Nơi ấy không có nỗi sợ

Tôi biết tin anh Nguyễn Khắc Trường qua đời khi đang điều trị trong bệnh viện. Tôi từng có bài viết chân dung anh, có tên: "Ông anh Nguyễn Khắc Trường", được anh chọn là bài duy nhất khi đưa vào Tuyển tập cuối đời.

Anh bị ốm từ lâu và tôi cũng đã kịp thăm anh vài lần, lúc trong bệnh viện, lúc tại nhà riêng. Mỗi lần anh đều khen tôi giọng oang oang thế là còn sung sức lắm, rồi vỗ đùi cười ầm lên. Chỉ sau chưa đầy chục năm, chắc anh cũng không ngờ, giờ đây để viết vài dòng về anh, với tôi cũng vô cùng khó khăn.

Vĩnh biệt anh, tôi chỉ có thể nói ngắn gọn thế này: Nguyễn Khắc Trường là người mở ra một thay đổi rất quan trọng của Nhà xuất bản Hội Nhà văn. 

Hà Phan - "Làm vì đam mê"

 

Hai tháng trước, chủ tịch kiêm tổng giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Nguyễn Tiến Thanh khẳng định lâu nay dư luận hiểu sai rằng in sách giáo khoa lãi khủng. Thực chất hầu như không có lãi, nhà xuất bản lãi 300 tỉ một năm là từ dòng sách khác!

Đúng là oan thật vì Nguyễn Đức Thái - cựu chủ tịch nhà xuất bản này đã nhận gần 25 tỉ của các công ty cung cấp giấy in để có sách giáo khoa "Khổ to giấy đẹp" rồi thì còn gì có lãi.

Đấy là chỉ mình cha cựu chủ tịch chứ abcd nữa đâu chắc chỉ có... mấy ảnh biết!

Nguyễn Thông - Nên giải tán Nhà xuất bản Giáo dục

 

Cứ nhắc tới cái nhà xuất bản này lại trào lên sự căm giận. Núp dưới danh nghĩa giáo dục (thứ được coi là quốc sách), nó đã hoành hành, bóc lột từng xu từng hào trên đầu trên cổ dân, nhất là dân nghèo. Không ai có con đi học ở xứ này không căm hờn nó, trừ nhà giàu cho con đi học ở nước ngoài.

Nó công khai làm bậy, bóc lột dân, đâu phải do tự tung tự tác, mà được bảo kê, bao che, dính máu ăn phần từ bộ giáo dục, từ chính phủ, từ cao hơn nữa. Nói thế chẳng oan, bởi ai cũng thấy, chỉ họ là không thấy.

Nói thẳng ra, đối với cái khối ung nhọt này, nếu chỉ vạch trần nhà xuất bản thì chưa đủ, mà phải cả "hệ thống chính trị", đều hưởng lợi, dây máu ăn phần. Nếu không phải vậy, sao nó dám ngang nhiên tác quái suốt mấy chục năm trời.

Tạ Duy Anh - Giật mình

Sau những gì đang diễn ra trong giới quan chức toàn cỡ Mối Chúa mà tới đây chắc chắn còn nhiều bất ngờ kinh hoàng, xin mời quý vị đọc lại đoạn thẩm định trích ra từ công văn số 914/CXBIPH-QLXB, của Cục Xuất bản, In và Phát hành đề ngày 13-9-2017, dùng làm cơ sở cho việc cấm lưu hành tiểu thuyết Mối chúa.

“...Nội dung cuốn sách phản ánh những vấn đề nổi cộm trong xã hội hiện nay. Qua đó, tác giả đã vạch trần những tiêu cực và bất công trong xã hội.

Tuy nhiên, phần lớn các nhân vật trong tác phẩm từ thấp đến cao đều đen tối, vô vọng, đau đớn. Qua lời kể của các nhân vật, hiện lên những thế lực hắc ám, một xã hội hầu như được chỉ huy bởi những kẻ ngu dốt, tham lam, thủ đoạn. Toàn bộ hệ thống bộ máy chính quyền bộc lộ sự tàn nhẫn, vô đạo, đàn áp nông dân, giết hại lẫn nhau, giết người chống đối chỉ vì tiền.

Nguyễn Quốc Tấn Trung - Về Nhã Nam

Trước tiên, mình cần đưa ra minh bạch thông tin rằng mình chưa từng có mối liên hệ thân thuộc nào với giới xuất bản sách tại Việt Nam. Mình không có ý định xuất bản sách ở Việt Nam trong dài hạn (vì khả năng cao là không bán được, mà chắc cũng không được cấp phép xuất bản ngay từ vòng gửi xe).

Vì vậy, post này là để chia sẻ vì có quá nhiều bạn đọc đặt câu hỏi về câu chuyện này, không nhằm mục tiêu té nước theo mưa hay hạ bệ thành tựu và đóng góp của Nhã Nam.

(1) Vài góp ý về lời xin lỗi

Các bạn trẻ hiện nay có nhiều trải nghiệm hơn, hiểu biết về tâm lý học hơn, và thậm chí cũng “cynical” hơn chúng ta nhiều. Cách giải quyết có tính thỏa hiệp, cộng sinh, “anh cơm tôi cháo”… cũng không còn được các bạn ưa chuộng.

Võ Khánh Tuyên - Tin đồn sai lệch

Ông Giám đốc Nhã Nam Nguyễn Nhật Anh (không phải nhà văn Nguyễn Nhật Ánh), Huân chương Hiệp sĩ Văn học và Nghệ thuật Pháp Quốc, vừa lên tiếng xin lỗi về..."thông tin Quấy rối nhân viên nữ" của bản thân mình.

Lời xin lỗi được đưa ra sau khi Ttến sĩ Đặng Hoàng Giang lên tiếng ngừng hợp tác với Nhã Nam, và có hàng loạt status gần đây phản ánh về việc quấy rối tình dục nhân viên nữ tại công sở.

Và trong một bức thư, ông gần như nêu đích danh Nguyễn Nhật Anh - giám đốc  Công  ty Sách Nhã Nam.

Tạ Duy Anh - Vài chuyện nhỏ tí về Đài Loan

 

Những chuyện lớn về Đài Loan như GDP cao hàng đầu châu Á, là trung tâm cung cấp chip cho thế giới...thì ai hầu như cũng đã biết qua.

Tôi có thói quen đến đâu cũng dành sự quan tâm tìm hiểu những chuyện nhỏ nhặt, gắn với đời sống và thói quen hàng ngày của người dân. Ví dụ tôi để ý, ở Đài Loan, từ già đến trẻ, đều rất thích được người khác yêu cầu giúp đỡ. Tôi từng thấy một cụ ông đi cả cây số để "chỉ đường" cho khách, mặt rạng ngời hạnh phúc.

Đây là lần thứ hai tôi đến Đài Loan. Lần trước chỉ loanh quanh Đài Bắc và Đài Trung, hai thành phố phát triển nhất. Lần này đến thẳng Đài Nam, thành phố được xem là "nghèo"  nhất nước.

Tạ Duy Anh - Lịch sử nào bị che đậy ?

Sự kiện giáo hoàng Phanxico kêu gọi Ukraina  can đảm “giương cờ trắng”, đang được diễn giải theo nhiều cách khác nhau.

Những người thân Nga thì hoan nghênh và coi đề nghị của Giáo hoàng là đúng đắn, sáng suốt. Trong khi đó, đang có cả một làn sóng phẫn nộ hướng về Vatican, cho rằng Giáo hoàng “hồ đồ”, thiếu thực tế.

Tòa Thánh đã chính thức lên tiếng thanh minh rằng, ý của Giáo hoàng bị hiểu sai. Theo phát ngôn viên Tòa Thánh, thì Giáo hoàng chỉ mượn hình ảnh “cờ trắng” (vốn của người hỏi) để kêu gọi cả hai bên dũng cảm ngồi xuống đàm phán, chứ không hàm ý "đầu hàng”.

Tạ Duy Anh - Bi hài chuyện biên tập sách

 

Không thể nhớ đã có bao nhiêu chuyện cười ra nước mắt xảy ra trong thời gian 20 năm làm biên tập sách của tôi, chỉ xin kể ba chuyện.

CHUYỆN THỨ NHẤT

Qua người bạn vong niên, tôi quen nhưng không thân với một nhà văn tên là ... Ngay từ lần gặp đầu tiên tôi đã không thấy có thiện cảm với ông ta. Nước da mai mái, luôn quan trọng hóa bản thân, khiến tôi linh cảm ông ta là một người nhiều toan tính nhỏ nhặt.

Bắt đầu bằng màn bốc thơm tôi lên mây xanh. Sau đó ông ta nói về bản thân, chủ yếu khoe chiến tích nghề nghiệp. Cuối cùng lộ ra ý đồ khá dễ thương, hoàn toàn bình thường nhưng với tôi, rất khó chấp nhận: Ông ta muốn tôi đứng tên biên tập và viết lời giới thiệu cho cuốn sách của ông ta.

Tạ Duy Anh - Điện ảnh sướng thật

 

Đều là làm nghệ thuật, nhưng so với đám viết văn thì những người làm điện ảnh quá sướng, được Bộ trưởng Bộ Văn hóa kéo cả Quốc hội vào bảo vệ. Thậm chí ông Bộ trưởng còn dùng diễn đàn oai phong hàng đầu này làm hậu thuẫn để dọa những kẻ dám bôi xấu bộ phim Đất Rừng Phương Nam.

Giá mà những cuốn sách xuất bản đúng luật, nội dung không phạm luật nhưng bị quân anh Hùng thông tin cấm, cũng được ông Hùng văn hóa bảo vệ thì đám văn nghệ sĩ chắc tế sống ông chứ chả chơi.

Xin trích ý kiến rất dân chủ của ông Hùng văn hóa: "Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tôn trọng Hội đồng thẩm định phim quốc gia".

Cù Mai Công - « Gạc Ma-Vòng Tròn Bất Tử » chìm trong vô vọng, vì sao ?

 

Tập sách lịch sử "Gạc Ma - Vòng Tròn Bất Tử" của những người tâm huyết thực hiện trong 5 năm đã được hội đồng thẩm định cấp Quốc gia duyệt in.

Sách phát hành được 30 ngày bị 12 lỗi đính chính nên phải thu hồi để sửa. Trí Việt đồng ý sửa. Đích thân Thượng Tướng Võ Tiến Trung chỉnh sửa từng dòng lần cuối cùng.

Vậy mà ba năm sau tập sách này vẫn nằm ở Nhà xuất bản Văn Học, không được cấp phép tái bản sau khi chỉnh sửa theo yêu cầu?

Hoàng Nguyên Vũ - Bao năm no béo với mỏ vàng sách giáo khoa, đến nay NXB Giáo dục mới bị "sờ gáy"

 

Thanh tra Chính phủ vừa đề nghị xem xét dấu hiệu lợi ích nhóm giữa Bộ Giáo dục & Đào tạo và Nhà xuất bản Giáo dục, trong kết luận thanh tra chuyên đề công tác quản lý nhà nước về giáo dục, hôm nay.

Dấu hiệu lợi ích nhóm thể hiện qua những sai phạm:

- Một, Bộ Giáo dục đã làm trái chức năng, nhiệm vụ khi thẩm định, cho phép xuất bản, in và phát hành sách bài tập.

Dạ Ngân - Thương sách

 

Thập niên tám mươi của thế kỷ trước, mỗi đầu sách ra đời, ấn bản hàng vạn. Hồi ấy các nhà văn tỉnh bơ, mừng bản thân cuốn sách ấy chứ không mừng số lượng.

Dân nghèo thê thảm, nghịch lý thay, mỗi đầu sách là số lượng trong mơ vậy đó. Nước Mỹ thiên đường có lẽ cũng in chừng ấy với những cuốn sách vừa vừa.

Vì sao? Không ai nghĩ sách rơi vào hư vô. Không. Đường đi của mỗi cuốn sách rõ ràng nhờ hệ thống thư viện. Thư viện như mao mạch, tỉnh, huyện và các cơ quan văn hóa, cùng với người đọc ở hai nơi đông người đọc nhất là môi trường của ngành giáo dục và quân đội. Hàng vạn bản sách ra, nói theo ngày nay là “trong vòng một nốt nhạc!”

Tạ Duy Anh - Xuất bản Trại Súc Vật : Vài lời cuối

(Chỉ liên quan đến Hữu Thỉnh và tôi)

Hồi ký “Lách qua luật ngầm” dày khoảng 400 trang in, thì có tới 50 trang chân dung Hữu Thỉnh. Những gì bạn đọc vừa thấy về ông, chỉ là một nét rất sơ khai. Ông hấp dẫn, phức tạp, kỳ lạ hơn thế nhiều.

Chân dung ông là một phần không thể thiếu của cuốn sách, bởi chính ông đã “vượt qua mọi nỗi sợ hãi” để đưa bằng được tôi về Nhà xuất bản Hội nhà văn, như ông từng làm thế khi nhận Bảo Ninh về báo Văn Nghệ; như ông đã làm thế và hơn thế để cứu Trần Huy Quang khỏi án hình sự mười mươi trong vụ Linh Nghiệm. Biết tôi quyết định về hưu, chính ông cử người thuyết phục tôi ở lại. Tôi tin là ông chân thành.

Nhưng tôi chọn về ở ẩn tại gia.

Tạ Duy Anh - Xuất bản Trại Súc Vật (6)

 

(Trích hồi ký Lách Qua Luật Ngầm)

KỲ 6 - ĐƠN GIẢN NHƯ SỰ THẬT

Chẳng có nhóm chống phá nào rình rập tận 70 năm.

Chẳng có bất cứ tổ chức nào đứng ra thuê mướn rồi chống lưng cho việc xuất bản Trại súc vật.

Chẳng có âm mưu thâm độc nào cả.

Chẳng có ai là kẻ chủ mưu.

Tạ Duy Anh - Xuất bản Trại Súc Vật (5)

 

(Trích hồi ký Lách Qua Luật Ngầm)

KỲ 5 - LUẬN TỘI

Lần này thì ngay cả nhìn vào đâu cũng là lựa chọn khó khăn cho Hữu Thỉnh và những người dự họp. Mất một lúc lâu Khuất Quang Thụy mới phá vỡ bế tắc bằng lời phát biểu.

Nghe đồn ông nhà văn này nổi tiếng khôn ngoan, nên mọi người rất tò mò chờ ý kiến của ông, với tư cách là “quan thanh tra”. Ra mặt phê phán Nhà xuất bản trong đó có tới những bốn đồng nghiệp đang làm việc từng là đồng môn, chắc chắn không phải là lựa chọn thức thời. Nhưng ông phải thể hiện thái độ vì ông là đảng viên, là trưởng ban Kiểm tra của Hội, là cấp dưới thân cận của Hữu Thỉnh.

Tạ Duy Anh - Xuất bản Trại Súc Vật (2)

 

(Trích hồi ký Lách Qua Luật Ngầm)

KỲ 2 - CÁC BÁO ĐẢNG ĐUA NHAU ĐƯA TIN VỀ TRẠI SÚC VẬT

“Trại súc vật”, sau khi đổi tên thành “Chuyện ở nông trại”, được phát hành bởi Nhã Nam, thông qua Nhà xuất bản Hội Nhà văn, dựa trên bản dịch của An Lý, nghe nói còn rất trẻ.

Cho đến giờ tôi vẫn chưa từng một lần gặp mặt dịch giả, cũng không biết tí gì về thân thế, sự nghiệp của cô ta. Về mặt lý thuyết thì cuốn sách tuân thủ đúng các quy trình theo Luật xuất bản hiện hành, được dịch và biên tập kỹ lưỡng, phát hành rộng rãi một cách công khai cho đến khi có lệnh thu hồi.

Thực sự tận khi nhận bản thảo “Trại súc vật”, tôi mới biết đến cuốn tiểu thuyết đình đám này. Còn trước đó, hầu như tôi chỉ biết chút ít về nó cùng cái tên tác giả, nhờ  một bài báo ngắn mà tôi không thể nhớ mình đọc ở đâu.

Tạ Duy Anh - Xuất bản Trại Súc Vật (1)

(Trích hồi ký Lách Qua Luật Ngầm) 

LTG: Trong đời làm biên tập tổng cộng chẵn 20 năm của mình, trái với vài người “khôn ngoan” cho rằng chẳng dại gì mà phải chết cho một cuốn sách, tôi luôn làm ngược lại: đặt việc xuất bản cuốn sách nào đó quan trọng hơn công việc của mình, nếu nó xứng đáng phải được xuất bản.

Nhưng phải nói ngay một sự thật: Tôi sẽ không thể làm được những gì như đã làm, nếu không có những đồng nghiệp tài năng, bản lĩnh, uy tín và lương tâm nghề nghiệp rất lớn, chấp nhận đứng mũi chịu sào.

Bắt đầu là giám đốc Nguyễn Phan Hách, tuy công khai nói mình nhát, nhưng luôn lắng nghe và bảo vệ cấp dưới. Nhà văn Nguyễn Khắc Trường là một tài năng và bản lĩnh lớn. Sau này, thời nhà văn Trung Trung Đỉnh làm giám đốc, tôi có cơ hội toàn quyền làm theo ý mình. Sang thời nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, về cơ bản ông ủng hộ mọi đề xuất của tôi, cùng hợp sức để vượt qua những giới hạn cấm kỵ và giống như Trung Trung Đỉnh, sẵn sàng nhận và chịu mọi trách nhiệm.

Tạ Duy Anh - Biên tập sách của Nguyễn Huy Thiệp

 

(Nhân việc Nguyễn Huy Thiệp được trao giải thưởng Nhà nước. Trích hồi ký “Lách Qua Luật Ngầm”, có lược bớt so với nguyên bản).

Tôi không nhiều kỷ niệm với Nguyễn Huy Thiệp. Có thể là do số phận.

Khi ông nổi danh như cồn, thì tôi đang nằm chết dí ở thị xã Lào Cai hoang tàn (...). Tôi biết đến ông lần đầu qua truyện ngắn "Muối của rừng", đọc ngay trên chốt canh địch. Tờ báo Văn nghệ đã bị tôi làm cho nhàu nát, chỉ vì truyện của ông. Thực sự tôi đã bị sốc, bởi lần đầu tiên được đọc một thứ văn đẹp và sâu sắc như vậy do người Việt viết.

Kỷ niệm thật sự, cực kỳ hiếm hoi giữa Nguyễn Huy Thiệp và tôi, thì lại dậy lên chút mùi cay đắng. Đó là khi tôi nhận được bản thảo tiểu thuyết "Tuổi hai mươi yêu dấu" của ông.

Tạ Duy Anh - Nhân vụ Nhà hát lớn mất điện

 

Tôi phải nói ngay tôi không phải là fan của ca sĩ Khánh Ly. Vì thế chuyến lưu diễn khắp đất nước của bà lần này, cũng như mọi lần khác, không nằm trong mối quan tâm của tôi.

Tuy nhiên tôi nhiệt liệt ủng hộ bà, ủng hộ và hoan nghênh chính quyền đã cấp phép để bà trở lại đất nước biểu diễn và coi đó là một cử chỉ thể hiện tầm nhìn vượt lên sự thù hận.

Nhưng sự kiện Nhà hát lớn Hà Nội bất ngờ mất điện đúng vào hôm nữ danh ca biểu diễn, thì thật khó mà không quan tâm. Giống như nhiều sự cố khác và không chỉ trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, sẽ lại chỉ có trời và một số ai đó biết chuyện gì thực sự đã xảy ra.