Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Hôm qua một nhà thơ đàn anh cực kỳ nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng rất lớn cả trên văn đàn lẫn chính trường, người đặc biệt quan tâm đến vụ án Nguyễn Văn Chưởng, gọi cho tôi và chỉ nói ngắn gọn:
- Báo cho em biết, hoãn vô thời hạn việc thi hành án tử với Nguyễn Văn Chưởng. Tinh thần là sẽ điều tra, xét xử lại từ đầu.
Tôi không biết ông dựa vào nguồn thông tin nào, nhưng tôi biết ông có mối gắn kết đặc biệt thân tình với một vài quan đại thần đương triều.
Ngày bố mẹ tử tù Nguyễn Văn Chưởng thăm con (14/08) cũng là ngày mẹ Hồ Duy Hải, mẹ Lê Văn Mạnh gặp con. Suốt 16,17 năm qua các tử tù này luôn kêu oan.
Ông Nguyễn Trường Chinh cho biết bất luận thế nào, mỗi tháng ông đều gửi 4 bộ đơn lên các lãnh đạo, cơ quan để kêu oan, với hy vọng cái đơn nào đó được xem xét.
Việc gửi đơn này đã ròng rã mười mấy năm trời, không dám quên, không dám chậm, vì nghĩ rằng nhỡ không thấy đơn kêu oan, người ta đem con mình ra giết. Đã hai lần ông cắt tay viết cả lá đơn bằng máu của mình, gửi Chủ tịch nước.
(Công lý cho Nguyễn Văn Chưởng)
Quyết định thi hành án với tử tù Nguyễn Văn Chưởng đã tạo ra một cú chấn động lương tâm rất lớn của cả cộng đồng. Điều đó cho thấy sự tử tế, dù không ngừng bị bức tử bởi muôn ngàn điều xấu xa, vẫn bền bỉ tồn tại.
Tôi không có đủ chứng cứ để nói Chưởng vô tội. Nhưng tôi đủ niềm tin để khẳng định Chưởng bị xét xử không công bằng.
Tệ hơn, rất khó để xóa đi ý nghĩ Chưởng có thể là vật thế mạng cho một kẻ thủ ác nào đó hiện vẫn nhởn nhơ ngay trước mặt chúng ta?
(DanViet 08/08/2023) Mấy ngày nay, dư luận quan tâm tới trường hợp Nguyễn Văn Chưởng - người bị kết án tử hình trong một vụ trọng án cách đây 16 năm tại Hải Phòng. Dân Việt đã có cuộc trao đổi với luật sư Lê Văn Hòa - người đã tư vấn, hỗ trợ pháp lý cho gia đình ông Nguyễn Trường Chinh- bố của bị án Nguyễn Văn Chưởng.
Vụ án Nguyễn Văn Chưởng xảy ra đã khá lâu, Chưởng bị bắt ngày 03/08/2007, đến nay đã tròn 16 năm, vậy ông tiếp cận vụ án này như thế nào?
- Năm 2013, lúc tôi công tác ở Ban Nội chính Trung ương, hàm Vụ trưởng Vụ 4, tôi được ông Nguyễn Bá Thanh - lúc đó là Trưởng Ban Nội chính Trung ương phân công làm Tổ trưởng Tổ kiểm tra án có dấu hiệu oan. Tổ của chúng tôi đã kiểm tra một số vụ án có đơn kêu oan, trong đó có vụ án Nguyễn Văn Chưởng để báo cáo.
Thượng tuần tháng 08/2023, công chúng xôn xao trước thông tin ông Nguyễn Văn Chưởng sắp bị cơ quan chức năng đưa ra thi hành bản án tử hình về tội danh giết người. Dịp này, nhiều người chia sẻ ảnh chụp ý kiến của ông Nguyễn Văn Hiện thuộc Ủy Ban Tư Pháp Quốc Hội trên trang truyền thông chính thức trong nước từ năm 2015, với tựa đề “Vụ tử tù Nguyễn Văn Chưởng hết đường kháng nghị”.
Từ tựa báo, nhiều người đã nhầm tưởng rằng mọi thủ tục tố tụng đối với ông Nguyễn Văn Chưởng đã “hết đường”, không còn thủ tục nào cứu ông ấy cho dù ông ấy có bị kết án tử hình oan.
Trước khi nói về sự hiểu nhầm, rằng thủ tục đối với ông Nguyễn có thật “hết đường” hay không ? Thì chúng ta trả lời trước cho câu hỏi : Ông Nguyễn Văn Chưởng có oan không ?
Tuấn Khanh : Phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam ra tuyên bố sau đây cùng với các cơ quan đại diện ngoại giao của Canada, Vương quốc Na Uy và Vương quốc Anh!
Tuyên bố tại nước sở tại về việc sắp thi hành án ông Nguyễn Văn Chưởng
Phái đoàn EU tại Việt Nam và các cơ quan đại diện ngoại giao của Canada, Vương quốc Na Uy và Vương quốc Anh kêu gọi các cơ quan thẩm quyền Việt Nam dừng việc thi hành án tử hình ông Nguyễn Văn Chưởng.
Chúng tôi cực lực phản đối việc áp dụng hình phạt tử hình trong mọi thời điểm, mọi hoàn cảnh, đây là một hình phạt tàn ác, vô nhân đạo, hạ thấp nhân phẩm và không bao giờ có thể biện minh được, đồng thời vận động Việt Nam hoãn thi hành tất cả các án tử hình.
Những năm qua xảy ra hai vụ án tử tù, trong nam là Hồ Duy Hải, ngoài Bắc là Nguyễn Văn Chưởng. Điều kỳ lạ là hai vụ án này có khá nhiều điểm tương đồng:
- Xảy ra gần thời điểm (2007 vụ Nguyễn Văn Chưởng, 2008 vụ Hồ Duy Hải); đều bị bản án sơ thẩm, phúc thẩm kết án tử hình về tội giết người, cướp tài sản; cả hai đều một mực kêu oan.
- Cả hai vụ đều bị Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao (VKSNDTC) kháng nghị xem xét lại theo thủ tục Giám đốc thẩm vì cho rằng quá trình tố tụng có sai sót; nhiều vấn đề chưa được làm rõ…, tuy nhiên đều bị Hội đồng Thẩm phán (HĐTP) Toà án tối cao bác kháng nghị,
Trong bài tường thuật lời của Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội Nguyễn Văn Hiện nói về tử tù Nguyễn Văn Chưởng, báo Tuổi Trẻ đã ác khi đặt tựa và viết chapeau (dẫn nhập) khẳng định một cách vô cảm, dù có phát hiện hàm oan, án tử vẫn cứ thi hành!
Tựa bài: “Vụ tử tù Nguyễn Văn Chưởng đã "hết đường" kháng nghị”.
Dẫn nhập: “Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, vụ án đã có quyết định của hội đồng thẩm phán TAND Tối cao, là quyết định cuối cùng nên giờ có thấy sai cũng không thể kháng nghị”.
Trong lịch sử tư pháp của Việt Nam mà tôi quan sát, hiếm khi có một vụ trọng án mà cơ quan điều tra chịu bó tay. Không ít vụ án được phá trong một thời gian kỷ lục. Nhưng, cũng hiếm khi tôi thấy những vụ án oan nghiêm trọng nhất được chủ động phát hiện bởi các cơ quan tố tụng.
Năm 1983, cho dù mang “trái tim trong trắng” [kịch Lưu Quang Vũ], ông Nguyễn Sỹ Lý vẫn bị giam cầm 2.000 ngày. Và, ông Lý chỉ được minh oan khi một người bạn tù được tha trước, âm thầm giúp ông tìm ra thủ phạm. Ông Huỳnh Văn Nén cũng chỉ nhìn thấy ánh sáng sau 17 năm nhờ hung thủ, bị giữ tình cờ trong một vụ vi phạm luật giao thông, tự thú. Ông Nguyễn Thanh Chấn ở tù 10 năm cho đến khi hung thủ tự đến đồn công an.
Chuyện không phải của thời mông muội. Chỉ mới cách đây 10 năm, 7 thanh niên ở Sóc Trăng cũng chỉ được minh oan sau 4 tháng tạm giam nhờ hai nữ hung thủ cướp của giết người ra đầu thú.
Những người quan tâm tới xã hội đều biết Việt Nam có những án tử hình được chứng minh là oan sai. Hiện nay, hai trường hợp thu hút lòng thương cảm và sự bất bình trong công chúng là trường hợp Nguyễn Văn Chưởng và Hồ Duy Hải.
Trường hợp tử tù Nguyễn Văn Chưởng thì Phó viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao cho rằng “chưa đủ căn cứ vững chắc để kết luận Chưởng là người chủ mưu, cầm đầu vụ giết người”, và vụ án được Viện trưởng kháng nghị. Nhiều chi tiết cho thấy lời khai làm chứng ngoại phạm của Nguyễn Văn Chưởng bị thay đổi, người làm chứng bị nhục hình phải thay đổi lời khai!
Trường hợp tử tù Hồ Duy Hải thì vật chứng, tang chứng chủ chốt để kết tội lại là vật dụng mua mới tại chợ sau khi vụ án xảy ra! Cùng với đó là các chứng cứ pháp y như vân tay, vết máu tại hiện trường không phải của Hồ Duy Hải thì không được xem xét! Với các quốc gia có nền tư pháp công minh, người bị kết tội từ tang chứng như vậy phải được tha bổng, và người dùng tang vật đó bị khép tội ngụy tạo tang vật.
1.
Nhìn bức hình Chưởng nhiều ngày đêm trong tù ngục dùng que tăm đan các mảnh ni-lông thành ba con nai. Con màu đen ở ngực có một chữ O, con màu hồng ở ngực có chữ A, con màu trắng ở ngực có chữ N.
Ghép ba chữ lại là OAN.
Con nai, gã bật khóc khi vang lên câu thơ của cha gã “Con nai vàng ngơ ngác…”
2.
Nhìn tấm hình cha, mẹ của Chưởng đeo bảng viết tay kêu oan cho con trai của mình - hai khuôn mặt nhà nông chất phác, phờ phạc, ánh mắt sao buồn đến vậy, sao uất ức đến vậy?
1. ÉP CUNG
ÉP CUNG là nguyên nhân lớn dẫn đến án oan. Chừng nào còn có ép cung thì chừng đó án oan còn nhiều. Không phải cơ quan điều tra Việt Nam “phá án rất nhanh, thuộc hàng giỏi nhất thế giới”, như một vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội đã lầm tưởng, mà ép cung ở Việt Nam mới thuộc nhóm nhiều hàng đầu thế giới.
Ép cung thì phá án nhanh. Nhưng kết quả là án oan. Các vụ án oan chấn động Việt Nam (Nguyễn ThanhChấn, Huỳnh Văn Nén, Trần Văn Chiến) đều là hậu quả của ép cung.
Vụ án Nguyễn Văn Chưởng là một vụ án bị ép cung. Nhiều nhân chứng và bị can trong vụ án Nguyễn Văn Chưởng đều tuyên bố trước tòa là bị ép cung. Chẳng hạn như nhân chứng Tuất: “Nhân chứng Tuất trước tòa vẫn trình bày đúng những gì Tuất đã trình bày với các phóng viên Tiền phong: Tối 14/07/2007, Chưởng đi cùng một người bạn đến nhà Tuất. Tuất nhớ chính xác ngày tháng, vì hôm đó nhà Tuất thu hoạch dưa hấu, lại trùng vào ngày mùng Một âm lịch. Hội đồng xét xử hỏi: “Vì sao tại cơ quan điều tra anh đã rút lại lời khai này?”, Tuất đáp: “Do tôi bị đấm, bị còng tay vào ghế, bị giữ suốt cả ngày và dọa bắt, nên tôi sợ”.
(Nhân vụ án Nguyễn Văn Chưởng)
Trong số các tác phẩm lừng danh của Kafka, tôi bị ám ảnh nhất là tiểu thuyết "Vụ án".
Hình như ông là một Gio An Tẩy giả trong văn chương, loan báo trước cả trăm năm về sự xuất hiện của những điều hãi hùng của một thế giới đánh mất cả lý trí và lương tâm. Dưới đây là đoạn kết trong "Vụ án":
"…Còn có chuyện kháng án chăng? Còn có những lập luận bác bỏ mà người ta chưa nêu ra chăng? Nhất định thế. Cái lôgích dù không lay chuyển được thế nào đi nữa, nó cũng không cưỡng lại được một con người đương muốn sống. Viên quan tòa anh chưa gặp bao giờ ở đâu? Tòa án tối cao anh chưa đến bao giờ ở đâu? Anh giơ hai bàn tay và căng các ngón ra.
Trên tấm vải Nguyễn Văn Chưởng bí mật gửi ra cho bố, mẹ từ xà lim tử tù, trại tạm giam Trần Phú của công an Hải Phòng, anh Chưởng viết nghệch ngoặc dòng chữ: BỊ ÉP CUNG Ở BẮC GIANG.
Bị nhục hình ép cung? Tôi tin chuyện này có thật!
Ngoài các trường hợp tổ công an điều tra, phá án bằng hình thức nhục hình để bức cung nghi can, chúng ta đã nghe từ chính nạn nhân Hàn Đức Long, Nguyễn Thanh Chấn kể trong phiên tòa minh oan tuyên vô tội, gây phẫn nộ trong xã hội. Tôi cũng đã nghe kể về các hành vi bức cung loại này trước đó nhiều năm, từ một nạn nhân khác.
Suốt cả đêm, vợ chồng ông Nguyễn Trường Chinh gần như thức trắng. Vừa chợp mắt được đôi chút thì gà đã gáy. Ông thức dậy, ngồi đánh máy cho xong những lá thư đã viết tay đêm qua để mang đi Hà Nội kịp trong ngày.
“Sáng nay, Thứ Bảy, 5 Tháng Tám, tôi sẽ lo xong hết những cái đơn để gửi đi trực tiếp, tôi đón xe đi Hà Nội trong ngày hôm nay. Tôi lên văn phòng chủ tịch nước.” Từ Hải Dương, qua màn hình điện thoại, đôi mắt ông cương trực, giọng nói quả quyết không chút run sợ. Ông là người cha đã lặn lội 17 năm đi kêu oan cho con mình là tử tù Nguyễn Văn Chưởng.
Khoảng hai giờ chiều ngày Thứ Sáu, 4 Tháng Tám (giờ Việt Nam), năm 2023, ông Chinh nhận được cuộc điện thoại “mời” ông ra Ủy ban Nhân dân xã Bình Dân. Họ nói là có công an tỉnh cần gặp. Nhưng khi ra đến nơi thì họ thông báo lại là có Tòa án Nhân dân thành phố Hải Phòng cần làm việc với ông.
Con nai vàng ngơ ngác
Trong rừng thu
Con nai vàng văn chương ấy
Đã về đâu
Hay vẫn đạp lá vàng khô trong cánh rừng chữ nghĩa mịt mù
*
Những con nai của người tử tù
Được làm từ sợi ni-lông hy vọng
Cần mẫn từng ngày đan bằng tăm
Con nai đen, con nai trắng, con nai hồng
Các bạn thấy thế nào chứ đọc cái công văn tàn nhẫn, vô tình này mình lạnh cả người. Không biết những công văn kiểu này có mẫu không nhưng làm người sao có thể dẫm đạp lên nỗi đau của người khác như thế!
Dù tử tù có tội nhưng thân nhân của họ vô tội. Bất chấp ngoài đời thế nào thì bố mẹ con cái vẫn luôn yêu thương nhau, sự ra đi của một người mãi là nỗi đau không nguôi với những người còn lại. Và tình cảm gia đình là tình cảm cần trân trọng nhất, là nền tảng cho một xã hội nhân ái, chà đạp lên nó là hủy hoại sự bình an của xã hội.
Thế nhưng những người thảo và ký công văn này đã thông báo tin xấu này cho hai ông bố bà mẹ, những người đáng tuổi bố mẹ mình như thế nào?
Nhìn những hàng chữ bằng đồng đắp nổi trên tường trụ sở Tòa án Tối cao Ba Lan, lại nghĩ đến việc tử tù Nguyễn Văn Chưởng sắp bị thi hành án.
Với những chứng cứ buộc tội mà các cơ quan công tố đưa ra chưa đủ thuyết phục, nhưng Hội đồng thẩm phán Tòa án vẫn quyết định thi hành án tử hình Nguyễn Văn Chưởng trong mấy ngày nữa.
Bản thân Chưởng cùng gia đình kêu oan, đã làm đơn gửi đến các cơ quan công tố địa phương và trung ương suốt 17 năm nay.
Bạn học của tôi, nhiều người là điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán, vụ trưởng, cục trưởng này kia.
Đêm qua, tôi nhắn tin hỏi một bạn trong số họ về trường hợp tử tù Nguyễn Văn Chưởng, rằng tôi biết bạn rất giỏi nghiệp vụ, bạn nghĩ thế nào về bản án tử hình đang xôn xao? Người bạn đó trả lời tôi bằng một khuôn mặt mếu và một khuôn mặt có cái miệng bị bàn tay bịt kín.
Tôi thương người bạn học. Ăn cây nào rào cây ấy, bạn không dám mở miệng. Bạn nghĩ Nguyễn Văn Chưởng chết hay sống chẳng liên quan gì tới mình.
Trước khi có Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (Bộ luật có hiệu lực hiện hành), theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2003, thì Quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao về một Vụ án hình sự, chính là quyết định cuối cùng.
Cũng vì thế mà vào ngày 20/03/2015, Báo Tuổi trẻ đã có Bài viết “Vụ tử tù Nguyễn Văn Chưởng đã "hết đường" kháng nghị”, với nội dung đại ý: “Theo Chủ nhiệm ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, vụ án đã có quyết định của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao, là quyết định cuối cùng nên giờ có thấy sai cũng không thể kháng nghị”.
Có thể cách trả lời của Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp vào thời điểm đó là không sai về mặt pháp lý theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự 2003, dù rằng ai cũng biết điều đó là vô lý: Không thể xử oan (Nếu có) cho một Người, chỉ vì trình tự tố tụng có điểm dừng không thể khắc phục.
