Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Tân Đảo (Nouvelle Caledonie, New Caledonia bây giờ gọi là Tân Thế Giới) là một quần đảo nhỏ thuộc Pháp ở Thái Bình Dương(Gần với Châu Úc).
Trong nhiều tháng qua, tình hình Tân Đảo rất lộn xộn. Những vụ nổi dậy phá phách cướp bóc đã làm thiệt hại hàng tỉ euro và 7 người chết. Những kẻ trực tiếp phá hoại đa số là dưới 18 tuổi.
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu một cách ngắn gọn nhất về Tân Đảo và những bài học liên hệ.
“Bất bạo động, bạo động tắc tử!” (Đừng bạo động, bạo động là chết!). Tiếng kêu trăm năm trước của cụ Phan Châu Trinh mang tới hôm nay nhiều suy nghĩ. Đọc câu người xưa để lại, nhìn sự việc trước mắt, tôi thấy ít nhất ba tầng suy gẫm như dưới đây.
Tầng dễ hiểu nhất ta có thể hiểu liền, là không nên đem sức mạnh cuốc, thuổng của Việt Nam đối đầu với sức mạnh cơ khí tiến bộ của Pháp. Kẻ hậu sinh sinh ra giữa thế kỷ hai mươi là tôi, qua tiếp xúc trực tiếp với không ít người sinh đầu thế kỷ hai mươi, biết rằng không ít các cụ thuộc giới trí thức xưa đồng ý với nhận định này. Không thể đem thắng thua luận tính hiệu quả của phương pháp, phải nhìn hậu quả trăm năm sau.
Tầng thứ hai là cuộc chiến khiến lòng dân trong một nước chia rẽ. Người suy nghĩ cạn chăm chăm cho rằng chỉ có hai hạng người, hạng cứu nước quyết tâm giành độc lập và hạng bán nước ôm chân đế quốc hưởng bơ thừa sữa cặn. Ta có chính nghĩa nên cứ thẳng tay chém giết bọn bán nước!
Khi một cuộc khủng hoảng nổ ra, tổng thống Mỹ sẽ hỏi: Hàng không mẫu hạm gần nhất ở đâu? Mất bao lâu thì đến nơi? Nhưng một vị tướng sẽ hỏi: Đội tàu tiếp vận đang ở đâu? Mất bao lâu thì đến nơi?
Phải mất hơn ba tuần sau cuộc tấn công khủng bố ở Israel, Mỹ mới đủ thời gian bố trí lực lượng đến Trung Đông. Dù vậy, đó vẫn là một sự triển khai đáng kinh ngạc mà chỉ có lực lượng quân đội số 1 thế giới mới đủ năng lực dịch chuyển trong một thời gian ngắn ngủi như vậy.
Đó cũng là lý do Mỹ cố gắng trì hoãn ngày mở chiến dịch tấn công trên bộ vào Gaza của Israel. Nay thì lực lượng đã được sắp đặt vào vị trí.
Có một đặc điểm chung của hậu thuộc địa. Đó là khi thằng thực dân bị đánh đuổi hay tự rút, là thuộc địa thường rơi vào nội chiến, đa số dính độc tài.
Một số nước may mắn tự thoát độc tài và dân chủ hóa rồi giàu mạnh, đa số còn lại chìm trong độc tài, thủ dâm dân tộc và nghèo đói, hoặc xung đột tôn giáo, sắc tộc triền miên.
Thường thì chủ nghĩa cộng sản trỗi dậy ở các nước cựu thuộc địa này, chứ không thể phát triển ở các nước tư bản, thực dân cũ, dù lý thuyết cộng sản thì mọc ra từ Anh và Đức.
Sau vụ Tây Nguyên mà theo luận Luật An ninh cơ sở thì Quốc hội thật khó để mà bàn lùi. Nhưng, an ninh cơ sở phải chăng chỉ được đảm bảo khi tăng biên chế.
Trong khi, cái gốc của vấn đề là như Đại tướng Tô Lâm chỉ ra: "Tất cả những tệ nạn..., con cái đối tượng thế này thế kia… dân cũng biết. Cái dở là dân biết nhưng chính quyền, công an không biết."
Cách đây mấy năm, khi tôi đang vận động xây nhà cho bà con người Arem, một lãnh đạo xã Tân Trạch lúc ấy, than rằng, "Xã vừa có thêm ba sĩ quan, nhưng có việc gì làm đâu; trong khi lương họ cao gấp đôi lương tôi". Ở các xã Biên giới còn có thêm một sĩ quan Biên phòng biệt phái sang làm Phó chủ tịch [biên chế này rất có ích].
Cảm giác buồn, rất buồn khi đang đêm một loạt sĩ quan an ninh ở huyện Cư Kuin bị giết hại. Tất cả còn quá trẻ.
Kèm với nỗi buồn, rất buồn ấy là nỗi đau: Đắc Lắc, vùng đất trù phú tươi đẹp của Đất nước, nơi Đất lành chim đậu hội tụ 44 dân tộc anh em lại một lần nữa máu đổ.
Chưa có nguồn tin, bài báo, thông báo chính thức nào về sự việc và sự thật xảy ra đêm 11.06 bi ai ấy. Chỉ có con số người bị giết, bị thương và người bị bắt, người ra đầu thú. Các con số lạnh lùng chỉ nói tính vô cùng nghiêm trọng của sự cố, nhưng không nói được cái lõi của sự thật.
Tôi muốn gọi những biến động vừa xảy ra ở Daklak (xưa viết là Darlac) là một bi kịch. Bi kịch trong mối quan hệ giữa những tộc người đã chung sống với nhau hàng ngàn năm qua, từ khi “nước sông không phạm nước giếng” đến những năm dài chan hòa cuộc sống, và gần đây là những trận đụng độ kinh hoàng.
Lịch sử ghi chép rằng cho đến thời các chúa Nguyễn, nơi sinh sống của các tộc người trên Tây Nguyên ngày nay vẫn được gọi là “nước”. Năm 1751, đời chúa Võ vương Nguyễn Phúc Khoát, (trích) “Thủy Xá, Hỏa Xá vào cống. Hai nước ở phía trên nước Nam Bàn (khi Lê Thánh Tông đánh được Chiêm Thành, dòng dõi nước ấy làm vua nước Nam Bàn, cắt cho đất từ núi Thạch Bi về phía Tây), thôn lạc có hơn năm chục, giữa có núi Bà Nam rất cao, vua Thủy Xá ở phía Đông núi, vua Hỏa Xá ở phía Tây núi.
Buổi quốc sơ, vì cớ họ giáp giới với Phú Yên, cứ 5 năm một lần sai người đến các nước ấy cho quà (áo gấm, mũ, nồi đồng, chảo sắt và chén đĩa bằng sứ). Vua hai nước ấy nhận được vật cho, tức thì sắm sửa phẩm vật địa phương (kỳ nam, sáp ong, nhung hươu, mật gấu, voi đực) để hiến. Tới đây, sai sứ sang cống. Chúa hậu tứ rồi cho về” (hết trích) (Đại Nam thực lục – Tập một – NXB Giáo Dục 2002, trang 157).
Vụ Đắk Lắk có lẽ rút kinh nghiệm vụ Đồng Tâm nên phía Bộ Công an đưa tin rất hạn chế, ở mức tối thiểu. Báo chí cũng được cảnh báo là đưa tin có kiểm chứng, đồng nghĩa với việc chỉ dẫn từ một nguồn Bộ Công an. Vì thế, dường như tin từ Facebook đang chiếm sóng và tất nhiên là loạn xạ.
Tin trong ảnh mình lấy từ một nguồn thứ cấp, đăng lại tin từ báo Công an, nhưng nguồn gốc đã xóa, không tìm thấy được nữa. Cũng không thấy có báo nào to to đăng tin này.
Theo nguồn này thì có khoảng hơn 50 người tụ tập từ một chòi rẫy để ăn uống, sau đó mới đi đến hai trụ sở UBND xã để đột kích. Thông tin này có vẻ khớp với đoạn video cho thấy số người tương tự, mặc đồ rằn ri, ở trong một căn nhà như cái kho (có thể là chòi rẫy?). Một người, trông như chỉ huy có khuôn mặt trùng khớp với một đối tượng bị bắt mặc áo đỏ. Trong đoạn video này, họ nói tiếng dân tộc, mình nghe được mỗi một từ Campuchia, nên ban đầu tưởng cái kho đó ở Cam. Nhưng có lẽ không phải.
1. Đất nước thanh bình mà trong một đêm yên tĩnh rạng sáng 11 tháng Sáu năm 2023, hàng chục người dân da đen cháy vì quanh năm trần lưng phát rẫy, làm nương bỗng tập hợp thành hai nhóm mang súng đạn cùng lúc lao vào tấn công trụ sở công an hai xã trong huyện Cư Kuin, tỉnh Đak Lak.
Họ giết chết chín người gồm bốn sĩ quan công an, hai cán bộ xã và ba người dân, bắn bị thương hai sĩ quan công an khác là sự việc vô cùng nghiêm trọng.
Nửa đêm khuya khoắt, ba người dân chết ở chỗ nổ súng tấn công chính quyền, chắc chắn không phải dân làm rẫy, chỉ có thể là nhân viên làm việc ở trụ sở công quyền bị tấn công. Nếu vậy, chín người chết đều là viên chức nhà nước.
THIẾU CÔNG CỤ ĐỂ “ĐO” ĐỜI SỐNG CỦA DÂN SAU GIẢI TỎA, TÁI ĐỊNH CƯ
Giải tỏa, thu hồi đất, đưa dân đến khu tái định cư mới luôn là vấn đề nóng ở các địa phương. Một phần vì dân không đồng tình với áp giá đền bù đất, tài sản... một phần nơi ở mới không đảm bảo đủ các điều kiện tối thiểu. Nhất là thiếu đất sản xuất...
Tại dự án hồ thủy lợi Krông Pách thượng (xã Cư San, huyện M'Đrắk, tỉnh Đắk Lắk), hiện còn 100 trong tổng số hơn 700 hộ dân vẫn trong tình trạng "mắc kẹt" ở khu vực lòng hồ. Để không tiếp tục chậm tiến độ, địa phương đã chuẩn bị cả phương án... cưỡng chế vào cuối tháng Sáu này.
Đây là dự án thủy lợi của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đầu tư xây dựng, với tổng vốn hơn 4.400 tỉ đồng, đã chậm tiến độ hơn 10 năm. Hơn 700 hộ dân vùng lòng hồ Krông Pách thượng đã đợi chờ hơn một thập kỷ để di dời về nơi ở mới.
Vốn không định nói gì về sự kiện ở Đắk Lắk, vì cho đến nay vẫn có quá nhiều điều mà tôi không biết đối với một sự việc chấn động như thế này.
Thông tin chính thức không có nhiều, điều này cũng dễ hiểu vì vụ việc vẫn đang trong quá trình điều tra. Chính vì sự phức tạp và nhạy cảm của vụ việc mà Bộ Công an trong các thông cáo luôn nhấn mạnh sự cần thiết phải kiểm chứng.
Nhưng thật ngán ngẩm khi chứng kiến đầy rẫy những lời bình luận, kêu gào sặc mùi sô vanh của một đám đông, mà phần lớn là những người trẻ. Ngoài ra còn là hàng loạt thông tin, hình ảnh lẽ ra nằm trong vòng điều tra không biết từ đâu lọt ra bên ngoài theo con đường phi chính thống. Nên cũng mạn phép nêu ra vài ý kiến!
Bạo loạn có tổ chức, có vũ trang, lên tới hàng trăm người mà khi xảy ra vẫn để bị bất ngờ là một thất bại về an ninh, tình báo. Đặc biệt, là thất bại của, cái mà chúng ta thường nghe, “thế trận an ninh nhân dân”.
Tuy nhiên, nếu coi sự kiện này là lý do phình thêm bộ máy an ninh thì lại có nguy cơ thất bại nữa.
Khi bạo lực đang được sử dụng thì sử dụng bạo lực để tạm thời chấm dứt nó là khó tránh. Nhưng bài học muôn thuở ở bất cứ đâu, bạo lực (đơn thuần) chỉ nuôi dưỡng thêm bạo lực. “Ngã” ở đâu thì phải đứng dậy ở đó; đánh mất dân thì phải nỗ lực lấy lại từ dân.
Sáng nay, chỉ vài giờ sau sự kiện xảy ra ở Đak Lak , trung tướng Tô Ân Xô - người phát ngôn Bộ Công an đã lên tiếng rất kịp thời !
Câu chuyện này làm mình nhớ lại những dòng trong sổ tay nghiệp vụ của ông anh Bùi Thanh gửi cho mình khi nói về sự cố hồi 2001.
******
Hà Nội, 23 giờ 15 phút một đêm tháng 10-2001
- A lô, có phải nhà chú Nguyễn Khoa Điềm không ạ ?
Trong một bài trước tôi có nói qua về việc nước Pháp đang khủng hoảng vì tổng thống Macron muốn cải tổ những vấn đề có liên quan đến hưu trí.
Cuộc đọ sức này vẫn chưa kết thúc và hai bên đang còn thách đấu nhau ngày thứ Ba 28/3 với tổng bãi công và biểu tình. Bạo động đã xẩy ra ở một số thành phố lớn, nhưng chủ yếu vẫn là ở Paris.
Các bạn cũng nên biết là bạo động một phần nhỏ do chính những người biểu tình gây nên. Tuy nhiên các bạo động khủng khiếp lại do nhiều lực lượng khác cố tình gây nên. Trong số này đa số là những phần tử bất mãn, vô công rỗi nghề cứ thấy có biểu tình ở đâu là chúng trà trộn vào rồi đập phá, nhiều khi cũng nhân thể cướp bóc luôn. Họ chả có chính kiến gì hết, chỉ có phá và phá.
Từ Miami, thông tín viên David Thomson cho biết thêm chi tiết :
Cuộc biểu tình hôm 06/01 tại Washington phải chăng là « sự biểu lộ chính kiến hợp pháp », theo từ ngữ gây tranh cãi được ban lãnh đạo đảng Cộng Hòa sử dụng ? Chắc chắn là không - ông Mitch McConnell, người đứng đầu phe Cộng Hòa ở Thượng viện khẳng định.
Vụ án này đang hâm nóng lại sự chia rẽ ý thức hệ và chính trị rối rắm của nước Mỹ. Cánh tả nhìn anh bạn trẻ Kyle Rittenhouse là tội phạm nguy hiểm cần phải kết án nặng. Cánh hữu coi bị cáo Kyle Rittenhouse là anh hùng và phải được tha bổng.
Câu chuyện bắt đầu vào ngày 23 tháng 8 năm 2020 tại thành phố Kenosha, tiểu bang Wisconsin. Một thanh niên Mỹ đen tên Jacob Blake chống cự khi bị một tốp cảnh sát da trắng bắt. Cảnh sát dùng súng điện để chế ngự Jacob Blake nhưng không hiệu quả, và anh ta đi về xe mình mở cửa cúi người vào bên trong. Cảnh sát thấy Jacob Blake cầm dao lên nên khạc 7 viên kẹo đồng. Jacob Blake bị trọng thương và bán thân bất toại.
Thế là bạo loạn nổ lớn ở thành phố Kenosha. BLM, phe cấp tiến cùng những phần tử bất hảo thừa nước đục thả câu tràn ra đập phá các cơ sở kinh doanh và tấn công cảnh sát. Phe cánh hữu dùng mạng xã hội kêu gọi công dân Mỹ khắp nơi đến bảo vệ thành phố vì cảnh sát đã rút đi bỏ ngỏ thành phố. Nhiều thanh niên Mỹ mang súng đến tình nguyện trấn thủ bảo vệ các khu kinh doanh.
Mặc cho những tuyên bố ca ngợi tình hữu nghị không gì lay chuyển được giữa hai nước, vấn đề an ninh ở Pakistan là thách thức thực sự cho Bắc Kinh, trong bối cảnh vụ khủng bố ở phi trường Kabul gây lo lắng cho toàn khu vực.
Vụ mới nhất nhắm vào người Trung Quốc xảy ra hôm 20/08 ở Gwadar, thuộc tỉnh Baloutchistan, nơi Bắc Kinh cho xây một cảng nước sâu khổng lồ. Đoàn xe ba chiếc chở công nhân Trung Quốc phụ trách xây xa lộ East-Bay - con đường chính vào cảng - trở về khu nhà nghỉ thì bị tấn công tự sát. Hai trẻ em chơi gần đó thiệt mạng, một người Trung Quốc bị thương. Quân giải phóng Baloutchistan, tổ chức đấu tranh đòi độc lập cho vùng này, lên tiếng nhận trách nhiệm.
Quá bất ngờ trước sự kiện ngày 11/07, chính quyền cố xoa dịu dân chúng đồng thời huy động lực lượng ủng hộ chính phủ. Về phía người dân, việc triển khai lực lượng an ninh trên đường phố gây lo lắng, họ phản đối bạo lực trong cuộc biểu tình. Từ La Habana, thông tín viên Domitille Piron gởi về bài phóng sự :
« Ai đã tấn công đầu tiên trong các cuộc biểu tình ? Câu hỏi này gây chia rẽ đối với những người không xuống đường hôm 11 tháng Bảy, như Daymi chẳng hạn. Ông hoàn toàn phản đối bạo động từ phía người biểu tình.
Từ Lahore, thông tín viên Sonia Ghezali cho biết thêm chi tiết :
« Tất cả các công dân Pháp đều nhận được thư điện tử này, nhưng dường như ít ai thực sự quan tâm. Đúng là từ ba ngày qua, hàng ngàn người ủng hộ đảng TLP tức Tehirk-e-labaik Pakistan, một đảng Hồi giáo cực đoan, biểu tình đòi trả tự do cho lãnh đạo của họ là Saad Rizvi, người đã kêu gọi xuống đường đông đảo để buộc đại sứ Pháp phải ra đi.
Mình là người tham gia từ đầu đến cuối buổi rally. Từ 4h sáng xếp hàng ở tháp Bút Chì. Đến 6h chiều bị giải tán về nhà vì lệnh giới nghiêm.
Hòa trong đám đông người biểu tình, mình thấy có hai cách cư xử khác nhau. Một đám đông cả trăm ngàn đến cả triệu người rally rất ôn hòa. Và một đằng là vài chục người xông vào bên trong tòa nhà Quốc hội, đối đầu và châm ngòi cho bạo lực của cảnh sát.
Mình đứng rất gần Tổng thống Trump, cách 3 hàng ghế VIP là tới sân khấu. Ngay lúc Tổng thống vừa ra thì tự nhiên Proud Boys với mật vụ mở hàng rào lôi ra một thằng ăn mặc rất lịch sự, đứng ngay phía sau mình. Trước đó mình cũng nghe lộn xộn phía sau lưng. Mọi người cứ là kêu bắt thằng trà trộn, rồi quay lại chú ý vô Trump.
