Cù Mai Công – Tên phường xã mới ở TPHCM : Nối cho đúng sau đứt đoạn

 

(Sao không hỏi ý kiến những vị vốn yêu Sài Gòn - Gia Định đến tận cùng với vốn hiểu biết lớn !)

Có lẽ lúc này người Sài Gòn - Gia Định cũ rất vui khi nghe đề xuất của các quận huyện ở TPHCM về tên các phường xã sáp nhập: Đa số lấy tên làng xã cũ, nhiều tên có trước thời Pháp thuộc.

Một vùng đất hơn 300 năm thì những cái tên 200, 300 năm ngỡ đâu chỉ còn trong sử sách, tài liệu, bài viết nghiên cứu Sài Gòn - Gia Định giờ đã trở lại sống động.

Tôi không nói những cái tên ấy hồi sinh vì thực tế dù có thay đổi địa danh, bao năm qua nó vẫn sống - trong truyền miệng, trong lời ăn tiếng nói của người dân, nhất là những người lớn tuổi. Điều đó cho thấy văn hóa, truyền thống không dễ một sớm một chiều mai một.

Cù Mai Công - Sáp nhập tỉnh thành : Cơ hội rất lớn, rất đẹp đưa 20 tỉnh Miền Đông, Miền Tây về lại Nam Kỳ Lục tỉnh ?

Việc sáp nhập một số tỉnh thành đang được các ban ngành nghiên cứu, tính toán và dân cả nước hết sức quan tâm. Với tôi, đó là điều cần thiết, để không manh mún lãnh thổ, chia cắt sản xuất, làm ăn và cũng để kiểm tra lẫn nâng tầm quản lý của các lãnh đạo tỉnh, thành.

Nhiều chuyên gia, trí thức, người dân lẫn mạng xã hội đã lên tiếng. Từ góc nhìn chủ quan cá nhân của mình, dù hạn hẹp, tôi cũng xin mạo muội góp ý.

Trước hết, nên lưu ý:  Lịch sử phân chia các tỉnh thành của nước ta, đặc biệt từ thời Pháp thuộc chủ yếu dựa vào chính sách “chia để trị” về chính trị, quân sự của người Pháp. Chẳng hạn, hai vùng Miền Đông và Miền Tây của Nam kỳ từ sáu tỉnh, chính quyền Pháp đã tách ra 20 tỉnh.

Cù Mai Công - « Hỡi người anh thương, chưa trọn thề ước… »

(Xin nói rõ: Tôi không là người viết sử và không đủ tư cách làm chuyện này. Với tôi, chiến tranh dù bất kỳ lý do gì luôn đồng nghĩa với ly tán và chưa bao giờ là niềm vui và hạnh phúc với bất kỳ bên nào, nhất là khi cùng dòng máu đỏ da vàng. Bài này chỉ là vài chuyện tình buồn ở Ông Tạ, “chỗ cùng nguyên” rạch Nhiêu Lộc - Thị Nghè).

Sau Tết Tân Hợi năm 1971, Chiến dịch Lam Sơn 719 (năm 1971 + đường số 9 Nam Lào) của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa nổ ra, vượt biên giới Việt - Lào, tấn công vùng hậu cứ của Quân Giải phóng trên Đường mòn Hồ Chí Minh ở đất Lào. Nhiều quân binh chủng tham gia: Nhảy dù, Biệt động quân, Thủy quân lục chiến, Không quân…

Cuộc chiến này rất khốc liệt, thương vong nặng nề cả hai bên. Ngày 23-2, chiến sự ác liệt nổ ra ở đồi 31 Hạ Lào. Đến 18 giờ 30 chiều 25-2, Quân Giải phóng tràn ngập, chiếm lĩnh đồi 31.

Cù Mai Công - Nhật ký ca trực đêm 14-2 của một cảnh sát Mỹ gốc Việt

(Viên cảnh sát này là cháu nội trung tá Lý Văn Quảng - chỉ huy trưởng Căn cứ Nhảy dù Hoàng Hoa Thám trước 1975. Ba anh là bác sĩ nha Lý Văn Quyến, coi tôi như em. Anh tham gia Navay - Hải quân Mỹ hàng chục năm, giờ chuyển sang làm cảnh sát).

“Tôi nhận nhiệm sở tại một khu vực cộng đồng người Đại Hàn (Korean Town) ở Los Angeles. “Mỗi khu vực cùng cộng đồng đặc trưng sẽ có những loại tội phạm riêng biệt” - Đây là điều ông thầy cảnh sát của tôi, tạm gọi là Jack (không phải tên thật) luôn nhắc nhở. Ông là người Mỹ trắng có 25 năm kinh nghiệm trong nghề.

Ca trực của tôi bắt đầu từ 6 giờ tối và kết thúc vào 6 giờ sáng hôm sau. Tuần này làm bốn đêm.

“Hey Hiu Lai! (tôi tên Huy Ly nhưng ông Jack phát âm như vậy). Anh ăn gì chưa?” - Ông hỏi.

Cù Mai Công - “Đổi nhà gần metro”: Đã đủ quota “quá tam ba bận”?

Quốc hội đang có những phiên thảo luận về dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và TPHCM.

Tại đây, ở một phiên thảo luận, vị đại biểu quốc hội Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) từ thực tế có người nhà gần ga Metro nhưng không có nhu cầu sử dụng, trong khi người có nhu cầu thì lại ở xa tuyến này, đề xuất đổi nhà:

“Có nhiều nhà ở hẻm thì đổi cho hẻm, nhà chung cư đổi cho nhà chung cư và nhiều trường hợp khác muốn đổi cho nhau. Chúng ta cứ định giá tài sản, thống nhất tiền chênh lệch. Mỗi gia đình cũng có thể tự mua, tự bán, tự trao đổi nhưng để tìm được người mua, người bán sẽ rất lâu và rồi để hoàn thành việc mua bán cũng rất tốn thời gian, giảm hiệu quả khai thác của Metro.

Cù Mai Công - “Mưa trái mùa”: Năm nào cũng vậy mà trái cái gì!

 

Mùa mưa ở Sài Gòn và miền Nam từ tháng Năm đến tháng Mười Một. Tháng Mười Hai đến tháng Tư năm sau là mùa khô.

Tuy nhiên, ngay trong mùa mưa miền Nam, kể cả Sài Gòn, luôn có một, hai đợt “hạn Bà Chằn”, nắng nóng gay gắt. Và trong mùa khô vẫn có thể có những cơn mưa, lớn là đằng khác. Hiện tượng này phổ biến, thường xuyên, đa số các năm.

Trong khi nhiều chuyên gia, nhà khoa học luôn gắn với thực tế, cách nói truyền thống của bà con, dân tộc mình thì cũng có không ít vị nhân danh khoa học để nói khác với cách nói xưa giờ quen thuộc của dân, của bà con mình bao đời nay.

Cù Mai Công - "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua..."

 

Thời tiết Sài Gòn năm nay phải nói là rất đẹp, thuộc “hàng hiếm” cuối năm ở miền Nam, khi gió xuân se lạnh từ tháng 12-2024 tới giờ vẫn chưa dứt, hơn hai tháng rồi. Nhiều ngày 20, 21 độ; buổi trưa 31, 32 độ thỉnh thoảng lên 33 độ, nhưng gió vẫn se khô.

“Thiên thời” lắm, thuận mùa tết lắm. Tiếc là địa chưa lợi (kẹt xe tứ tung trước tết) và nhân chưa yên tâm, chưa hòa. Có lẽ vậy nên hoa trái mùa tết dầu tốt tươi, đẹp đẽ lại ế chưa từng thấy. Thương người bán đã đành, cũng nên thương cả người mua sắm tết năm nay - hoa đẹp ai chẳng mê, nhưng vẫn phải tính toán túi tiền.

Cả chợ lẫn siêu thị cũng vắng chưa từng thấy. Trưa 27-1 (28 tết, năm rồi không có 30) tôi vô một một siêu thị thuộc group lớn, chi phối mạnh nhóm thịt thà của thị trường thành phố. Cả siêu thị chỉ có hai khách, trong đó có tôi. Cửa hàng trưởng lắc đầu: “Tết năm nay thua”.

Cù Mai Công - "Phố đã vắng thưa người…”

Tháng Chạp năm nay trời se lạnh nhiều ngày. Hoa tết đổ về Sài Gòn nhiều vô kể, đẹp lắm. Siêu thị, chợ búa hàng hóa ê hề, giá như ngày thường, thậm chí nhiều món rẻ hơn ngày thường.

Nơi khác ra sao không rõ, riêng ở Sài Gòn, nhiều nơi người bán đông hơn người mua. Chợ búa có nơi èo uột, siêu thị không ít chỗ loe ngoe vài khách. Còn vài ngày nữa tết, nhưng có thể dự đoán trước tình hình.

Một chậu mai bonsai trên vỉa hè Hóc Môn chiều 25-01 chỉ còn 100.000 đồng, ở Bình Đông “trên bến dưới thuyền” có cả dãy chậu mai treo bảng 300.000 đồng/chậu. Tết này khéo hoa lại đổ bỏ, đập bỏ nhiều hơn mọi năm. Hàng hóa này nọ lại bán tống bán tháo, nài nỉ người mua…

Cù Mai Công - Tết này kém vui, đầu đường ráng sẻ chia cùng xó chợ

“Cầm đỡ mấy cái bánh ăn nghen con” - Bà cụ Nguyễn Thị Mười, 90 tuổi, bán bánh cam đường bên vỉa hè đường Phan Đăng Lưu (Bình Thạnh), tay run run đưa tôi ba cái bánh cam đường khi thấy tôi rề xe máy cùi đậu sát quầy bánh của bà.

Bà kéo ghế cho tôi ngồi nghỉ: “Đói rồi phải hông? Tội nghiệp, kẹt xe hoài, chạy xe ôm lóng rày đỡ hông con?”.

“Bánh con gái tui làm đó, ngon lắm nghen”. Sao con gái không bán mà để bà ngồi bán? “Nó bán chớ - răng rụng gần hết, bà nói lập bập - Tui mới dưới quê Cần Thơ lên chơi với con, Chủ nhựt này là 20 ngày, ra đường bán phụ nó, đặng nó chạy đi làm công cho người ta dưới sân bay (Tân Sơn Nhất) kiếm tiền ăn tết”.

Cù Mai Công - “Mẹ ơi, hoa cúc hoa mai nở rồi…”

(Gom góp chút tiền túi cá nhân chia sẻ với bà con khó khăn. Công việc cuối năm cũng căng thẳng, tôi lại gởi quà lung tung, tùy hoàn cảnh, không theo suất bình quân. Không sao kê nổi nên xin mạn phép không nhận hỗ trợ của anh em).

… Dù có những thông tin trên truyền thông lẫn Facebook hồ hởi, rộn ràng, lạc quan…, không khí trước tết Ất Tỵ 2025 năm nay ai cũng rõ: Vẫn trầm lắng trên mọi nẻo đường, trong mỗi ngôi nhà của người cần lao (nhà giàu ngoại lệ), dù đã gần ngày đưa ông Táo về trời 23 tháng Chạp.

Nhà tôi cũng thành phần cần lao như bao anh em, chưa ăn bữa mai đã lo bữa tối. Thậm chí, tôi nhói tim khi nghe tin cháu dâu mẹ tôi ở bên cồn Mỹ Phước (Sóc Trăng) bế chắt đích tôn của mẹ tôi, mới sanh hơn hai tháng, đi chích ngừa hết 3,1 triệu đồng đã bế con về vì không đủ tiền. Bần thần lấy tiền, gởi cháu ngay, gấp đôi tiền chích ngừa.

Cù Mai Công - Một buổi hầu chuyện nhân chứng Hoàng Sa

 

Nhân 51 năm Hải chiến Hoàng Sa (19-1-1974/19-1-2025)

0 giờ đêm 16 rạng 17-01-1974, 25 tháng Chạp. Còn vài ngày nữa tết. Vùng Ông Tạ đang tràn ngập không khí đón tết Giáp Dần 1974 thì ít nhất bốn cư dân vùng Ông Tạ lặng lẽ cùng chiến hữu lướt sóng Biển Đông tiến ra Hoàng Sa, bước vào cuộc Hải chiến Hoàng Sa 19-1-1974 bi hùng.

Bốn vị đó là : Hải quân trung tá Vũ Hữu San, hạm trưởng khu trục hạm hiện đại nhất của Việt Nam Cộng Hòa, HQ-4 Trần Khánh Dư, nhà ở ngõ Con Mắt (nay là hẻm 766 Cách Mạng Tháng Tám).

Cù Mai Công - TPHCM: “Kẹt không lối thoát” sang “Kẹt hết đường binh”

 

Không khó để đoán trước việc kẹt xe “ngộp thở”, “khủng hoảng” ở TPHCM những ngày này sẽ không giảm mà tiếp tục tăng, từ “ngộp thở” chuyển dần sang… “ngưng thở”.

Ngành giao thông luôn nói nguyên nhân đầu tiên là tại… tết. Tại buổi làm việc về tình hình giao thông dịp cận Tết ở TP.HCM ngày 13-01, nguyên nhân đầu tiên mà Sở  Giao thông Vận tải TPHCM đưa ra: do nhu cầu đi lại, mua sắm gia tăng.

Dù nguyên nhân cũ rích nhưng thoạt nghe ai cũng cảm thấy có vẻ có lý. Nhạc trước 1975, khi Sài Gòn ba triệu dân đã “Thành phố xuân về vui rộn vui, chân người chen chân lụa là khoe”. Nhưng đó chỉ là kẹt khu vực trung tâm, quanh và gần các chợ. Còn xung quanh vẫn thông thoáng.

Cù Mai Công - Đề nghị ba giải pháp cấp bách

Ngày 13-01-2025, một số báo đưa tin: Sáng đầu tuần, TPHCM "kẹt không lối thoát", "kẹt ngộp thở”. Nếu không có giải pháp tháo gỡ gấp, cuối tuần này trở đi sẽ là "kẹt hết đường binh".

ĐỀ NGHỊ BA GIẢI PHÁP CẤP BÁCH DỄ LÀM, KHẢ THI

Thực trạng kẹt xe ở thành phố, đô thị lớn nhất nước này, tới giờ có lẽ không ai, kể cả chính quyền có thể dám quả quyết được bao giờ sẽ được giải quyết căn cơ và bền vững. Vì vậy, người dân chỉ mong bớt kẹt chút nào hay chút đó. Những ngày giáp tết này, đường sá ở TPHCM có khả năng kẹt dính chưa từng thấy.

Cù Mai Công - Chờ gắn bảng cho quẹo phải khi đèn đỏ: Lại cách làm cũ

Chỉ được làm những gì luật cho phép - cách làm cũ này đã lỗi thời từ lâu, là rào cản sự phát triển ở nhiều lãnh vực. Nó đã được thay bằng: Được làm tất cả những gì luật không cấm.

Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ, áp dụng từ 1-1-2025 với mức phạt không phải nghiêm khắc mà là khắc nghiệt, vì chênh lệch dữ dội với thu nhập thực tế của người dân Việt Nam hiện nay.

Mức phạt mới này trong suy nghĩ không ít người, trong đó có tôi, là cần thiết, nên làm khi thực trạng vi phạm giao thông vẫn là căn bệnh trầm kha của xã hội bao nhiêu năm nay. Hàng tỉ thông tin, hoạt động về tuyên truyền, giáo dục văn hóa giao thông nhiều năm nay rõ ràng không hiệu quả.

Cù Mai Công - Lò kẹo một thời cưu mang « đám anh em văn nghệ sĩ mạt lộ »

CMC : Các tập sách của tôi có một số nhân vật ít nhiều bị coi là “phức tạp”, “nhạy cảm” mà truyền thông hiện giờ cũng ngại nhắc tên. Từ quan điểm tôn trọng thực tế, tôi vẫn viết về họ nhiều trang - dù có người cho là sách sẽ không ra được.

Nhưng rồi với chia sẻ của các anh chị quản lý có trách nhiệm, với tầm nhìn thoáng, rộng, năm tập sách “Gia Định là nhớ, Sài Gòn là thương” 1, 2 và ba tập Ông Tạ của tôi may mắn đã được ra. Trong đó có nhà thơ - nhà văn - nhà biên kịch - họa sĩ Bùi Chí Vinh. Nhân dịp được cà phê với anh, xin trích đăng một phần nhỏ trong một bài viết về anh trong “Gia Định là nhớ, Sài Gòn là thương” 2.

Nhà thơ Bùi Chí Vinh vốn dân xóm Lách nổi tiếng trên đường Yên Đổ (nay là Lý Chính Thắng). Xóm này không ít bà con gốc Bắc, trong đó có gia đình anh Bùi Chí Vinh và trùm du đãng Sơn Đảo. Mẹ anh thường nói với các con: “Gia đình mình là gia đình Công giáo yêu nước”.

Cù Mai Công - 2025: “ Bên mình giắt để hộ thân”

 

“Ngày đầu một năm, giữa tiền đồn heo hút xa xăm…”

Hôm nay 1-1-2025. Câu Kiều 2025: “Bên mình giắt để hộ thân”.

Hôm qua ngày cuối năm 31-12-2024. Câu Kiều 2024 “Phật tiền đã sẵn mọi đồ kim ngân” (trước bàn thờ Phật đã sẵn vàng bạc) ngẫu nhiên ứng nghiệm một năm 2024: giá vàng nhảy loạn xạ, bất động sản múa lung tung… bất chấp Luật Bất động sản và dự đoán “khởi sắc vào cuối năm” của nhiều chuyên gia từ đầu, giữa năm.

Cù Mai Công - Có một họa phẩm "Mầu nhiệm Ba ngôi" ở xứ An Lạc

 

Tôi gọi tên món quà Noel - một bức tranh vừa nhận được của một chú bé giúp lễ xưa của nhà thờ, giáo xứ An Lạc như vậy. Và “chú bé” ấy, tác giả bức tranh - Đỗ Trung Quân, gật đầu cười.

Khi anh Quân đăng tranh lên mạng, có người liên hệ, mong được làm chủ (mua). Ảnh kêu: “Tranh có chủ rồi. Tôi vẽ tặng CMC”.

Tôi dân xứ Tân Chí Linh, khu này nối với xứ An Lạc của anh Quân qua cây cầu Sạn (nay là cầu số 4-5 trên rạch Nhiêu Lộc). Xưa cứ trời mưa, hai bên rạch ngập, có lúc tràn mặt cầu. Tôi và đám bạn trong xóm lội qua rạch mò sang cánh đồng rau muống An Lạc bắt cá lòng tong, cá rô… từ khu Tân Sơn Nhứt trôi về. Lần nào cũng đánh nhau với đám trẻ con An Lạc vì tội “xâm nhập lãnh thổ An Lạc bất hợp pháp”.

Cù Mai Công - "Uy phong mãnh liệt, đơn thương diện chiến"

 

Kỷ niệm 50 năm Hải chiến Hoàng Sa (1974-2024), nhận quà quý từ Mỹ của cựu Hải quân trung tá Vũ Hữu San, hạm trưởng HQ-4 Trần Khánh Dư.

“Uy phong mãnh liệt, đơn thương diện chiến”

Tạm gọi tên vậy về chiếc đĩa kỷ niệm 50 năm Hải chiến Hoàng Sa (1974-2024) của anh Vũ Hữu San, Hải quân trung tá, hạm trưởng khu trục hạm HQ-4 Trần Khánh Dư đã tham chiến ở tuyến đầu cuộc hải chiến bi hùng ngày 19-1-1974. Khu trục hạm HQ-4 Trần Khánh Dư là tàu chiến hiện đại nhất của Hải quân Việt Nam Cộng Hòa trước 1975.

Cù Mai Công - Phu nhân đại tá phó tư lệnh lực lượng đặc biệt VNCH Trần Khắc Kính về với Chúa

Bà đại tá Maria Trần Khắc Kính, nhũ danh Trần Thị Phương Liễu là con gái cả của ông bà cụ lý Sóc nổi tiếng trong ngõ Con Mắt (nay là hẻm 766 Cách Mạng Tháng Tám) đã được Chúa gọi về lúc 8 giờ sáng Chúa nhật 01-12-2024 (theo giờ Mỹ, tối 02-12 theo giờ Việt Nam).

Chồng bà là Đại tá Trần Khắc Kính, phó tư lệnh Lực lượng Đặc biệt tung biệt kích, gián điệp ra Bắc, đã mất năm 2015 (tư lệnh là đại tá Lê Quang Tung, nhân vật thứ ba của nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm.

Nhà ông bà cụ lý Sóc xưa cùng dãy và gần Phúc Trí linh điện, mặt tiền ngõ. Sau lưng dãy nhà này là ngôi nhà ban đầu ở vùng Ông Tạ của mẹ con nhà thơ Đỗ Trung Quân (sau mẹ con anh Quân dời sang nhà mới mặt tiền ngõ, cách khoảng trăm mét).

Cù Mai Công - Tập nhạc Hồng Bàng-Đất mẹ Văn Lang

 

Nghe những nhạc phẩm này, bỗng tôi nhớ những dòng thơ mình học thuộc lòng hồi tiểu học ở Sài Gòn trước 1975: “Trần Bình Trọng anh hùng ngàn thu trước - Đem tấm thân bảy thước chống sơn hà (…) Hễ còn sống, ta là dân đất Việt - Chết ta đành làm quỷ nước Nam ta” (Á Nam Trần Tuấn Khải).

Tôi bỗng nhớ những hoạt cảnh hồi tiểu học mình tham gia trong tiếng nhạc hào hùng: “Toàn dân nghe chăng - Sơn hà nguy biến - Hận thù đằng đằng - Biên thùy rung chuyển…” (Hội Nghị Diên Hồng (Lưu Hữu Phước - Việt Tiên)…

… Những nhạc phẩm sử Việt cần biết bao với cuộc sống, nhất là tuổi học trò hôm nay: họ sẽ thuộc sử từ những nhạc phẩm hùng ca chứ không bằng vô vàn số liệu, chi tiết khô khan khó ai thuộc, ít người nhớ.