Cù Mai Công – Cư xá Phủ Tổng thống

Từ đầu đường Phạm Văn Hai, qua ngã tư Lê Văn Sỹ (quận Tân Bình) hiện nay vài chục mét, bên trái có một cư xá, thông ra đường Lê Văn Sỹ (đầu đường là phở Phú Vương có tên trong các tour guide). Ít ai biết đây từng là cư xá Phủ Tổng thống.

Cư xá này chỉ vài chục nóc gia. Sau 1975, một thời gian ngắn nó được gọi là cư xá F8615 (? – không rõ vì sao có tên này, có lẽ là tên một đơn vị quân quản).

Dân Ông Tạ xưa thì gọi là cư xá Thoại Ngọc Hầu, do cửa ra vô chính của nó nằm trên đường Thoại Ngọc Hầu (nay là hẻm 15 Phạm Văn Hai). Cách nhà tôi 200 mét. Chị dâu tôi có lúc chiên và bán đậu hủ ở khu chợ nhỏ trên đường vô cư xá, gần nhà nhạc sĩ Quốc Dũng.

Cù Mai Công - 61 năm Đảo chính 1-11-1963 lật đổ nền Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm

Ba đại tá được « Ông Cụ » đặc biệt tin cẩn làm gì trong ngày 1-11-1963?

(Tôi không phải là người viết sử mà chỉ ghi nhận thông tin từ góc người Ông Tạ. Nhưng lịch sử Việt Nam Cộng Hòa chắc chắn sẽ phải viết lại hoàn toàn nếu các mưu sự, tính toán của ba vị đại tá ấy thành công).

Trên đường Phạm Hồng Thái (nay là Cách Mạng Tháng Tám, Tân Bình, TPHCM), có hẻm An Tôn (nay là hẻm 947 Cách Mạng Tháng Tám). Hẻm này dài hơn hai trăm thước, cuối hẻm nhìn xéo bên phải là Trường trung tiểu học Mai Khôi (nay là Trường tiểu học Bành Văn Trân). Xưa tôi học tiểu học ở Mai Khôi, nhiều lúc qua lại hẻm này vì trong đó có nhà cô giáo lớp Bốn của tôi.

Cùng dãy nhà với nhà cô tôi có một ngôi nhà giữa hẻm khá lặng lẽ, cửa nẻo thường đóng, người ra vô cũng ít nói. Dân trong xóm này gọi bà chủ nhà lịch thiệp, lộ rõ nét sang trọng này là o Khôi. Ít ai biết đó là vợ đại tá Việt Nam Cộng Hòa Lê Quang Tung - tư lệnh Lực lượng Đặc biệt Việt Nam Cộng Hòa, kiêm chỉ huy trưởng Lữ đoàn Liên binh Phòng vệ Phủ Tổng thống thời Đệ nhất Cộng hòa Ngô Đình Diệm.

Cù Mai Công - Đôi văn sĩ một đời thương nhau ở xóm Đại Lợi

Ngày 30-10-1971, xóm Đại Lợi của tôi có một đôi xinh giai đẹp gái, cùng văn hay chữ tốt như nhau nên mối duyên trầu cau. Ngày rước dâu, cả xóm ra coi cặp vợ chồng đẹp như tiên đồng ngọc nữ.

Năm mươi ba năm sau, 30-10-2024, khi đôi mái đầu đều bạc, họ và anh em, con cháu lại tụ họp bên nhau mừng ngày cưới.

Nàng làm thơ:

Cù Mai Công - Lại thêm một giấc mơ: 42 công viên ven sông Sài Gòn

Theo báo cáo tổng kết đề án Phát triển kè sông và kinh tế dịch vụ ven sông giai đoạn 2020-2045 (đề án) và kế hoạch triển khai giai đoạn 2020-2025 của UBND TPHCM, sẽ có 42 công viên cây xanh được xây dựng ở các vị trí ven sông Sài Gòn, ở các quận 1, 4, 7, 12, Bình Thạnh, TP Thủ Đức, huyện Hóc Môn, Củ Chi...

Kế hoạch đẹp như một giấc mơ “nhộn nhịp, thơ mộng như sông Seine (Pháp)”, dù giấc mơ này có vẻ… lờ mờ, chung chung như vô số câu chữ thường đọc lâu nay:

“Đây là cơ hội tạo hạ tầng đa chức năng, phát huy vai trò, tiềm năng của sông Sài Gòn trong phát triển kinh tế dịch vụ, tăng cường chất lượng cảnh quan dọc hành lang sông và đa dạng sinh học.

Cù Mai Công - “Thành phố nào vừa đi đã mỏi…”

 

Vướng chân vướng mắt với mấy hàng đá granit giăng ngang đại lộ Nguyễn Huệ

Sài Gòn-TPHCM theo thông tin chính thức rất lạc quan như “6 tháng đầu năm 2024, kinh tế TPHCM hồi phục tích cực khi chỉ số tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) ước tăng 6,46 % so với cùng kỳ năm 2023 và cao hơn mức tăng chung của cả nước (6,42 %). Đây là mức tăng cao nhất trong 3 năm trở lại đây”.

Rồi những hứa hẹn: TPHCM sẽ là Trung tâm dịch vụ châu Á, Trung tâm khoa học công nghệ tầm châu Á, Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Asean, Trung tâm kinh tế châu Á - đô thị toàn cầu, Trung tâm tài chính, kinh tế, dịch vụ châu Á, Thành phố điện ảnh…

Rồi rầm rộ chuyện chuyển đổi số, rồi kỳ vọng 183 km metro tới 2035 - dù chưa có tiền…

Cù Mai Công - Đường xe lửa cao tốc Bắc Nam và metro TPHCM : Làm sao để có lại niềm tin

Như bao dự án khác trước khi bắt đầu, hai kế hoạch Đường xe lửa cao tốc Bắc - Nam 1.531 km và Metro TPHCM 183 km lại được truyền thông chính thức thông tin dày dặc theo hướng hứa hẹn năm 2035 xong.

Cơ bản là những thông tin quen thuộc trước mọi dự án về nhu cầu, phát triển và cơ sở thực hiện, nói chung là thuận lợi và quyết tâm. Tràn đầy niềm tin.

Dư luận bên ngoài, hiếm khi lên truyền thông chính thức, lại có những thông tin phản biện, trái chiều từ nguồn vốn, khả năng, kỹ thuật, vận hành, nhu cầu… cho tới cảnh giác chuyện… mất mát cán bộ do cách chức, đi tù… vì chuyện này việc nọ khi tham gia dự án. Cũng lại là chuyện niềm tin.

Cù Mai Công - Một góc nhỏ Trung thu Sài Gòn xưa

Ba tôi lúc sinh thời kể: Hồi mới di cư 1954, không khí Trung thu của người Sài Gòn không rõ lắm, chủ yếu ở vùng Chợ Lớn. Mùa Trung thu, ba tôi phải chạy lên đại lộ Galliéni (nay là đường Trần Hưng Đạo) nối Sài Gòn - Chợ Lớn mua.

Thuở 1954-1960, vùng Ông Tạ còn nhiều nhà tranh, chưa có điện đóm, nước máy. Tối Trung thu, một số nhà như nhà tôi bày một chiếc bàn, đặt đèn dầu, kê vài chiếc ghế trước nhà, rủ mấy ông hàng xóm uống trà.

Trung thu thời đó, không rõ nơi khác ra sao, còn dân Bắc 54 Ông Tạ không chỉ ăn bánh Trung thu mà còn có cả hạt dưa, kẹo lạc, bánh cốm, mứt này nọ... Ba tôi bảo: “Đất lề quê thói” như ngoài quê (Bắc) mình phải giữ.

Cù Mai Công - Dựng lại cây, cũng cần gọi tên người trồng lẫn kẻ phá

Mưa to gió lớn, bão bùng thì hậu quả đầu tiên là cây đổ. Đâu cũng vậy, kể cả những nước giàu có, trồng đúng kỹ thuật. Bão Yagi lại là bão lớn.

Thế nhưng ở ta, bên cạnh bão và vỉa hè đô thị chật hẹp, bị bó vỉa như siết cổ cây thì không thể phủ nhận chuyện ngay từ ban đầu việc trồng ẩu tả, dối trá, không “sâu rễ bền gốc” đã “góp sức” không nhỏ trong việc làm đổ mấy vạn cây. Riêng ở Hà Nội thống kê tới giờ (09-09-2024) là 25.000 cây.

Ai cũng xót xa, nhất là người Hà Nội. Dư luận bức xúc trước vô số hình ảnh cây bật gốc, lòi ra bầu đất còn nguyên bọc nhựa. Ai mua cây non về trồng đều biết: cây non được bó trong bầu nhựa cho chắc đất, chắc cây. Mua xong, các nhà vườn đều dặn tháo bầu nhựa trước khi trồng thì rễ mới ăn ra đất được.

Cù Mai Công - Ráng xài tiếng Việt cho đúng, xài bậy dân họ cười cho

Siêu bão Yagi đang chuẩn bị tiến vô đất liền miền Bắc nước ta với những dự báo hướng đổ bộ. Ngành chức năng lẫn báo đài, truyền thông liên tục dùng từ “kịch bản” về nơi nó đổ bộ.

Trong toàn bộ các tự điển tiếng Việt xưa nay, “kịch bản” nguyên nghĩa là bản viết cho một vở kịch, sau có thể mở rộng thành văn bản, bản thảo về nội dung cho một phim truyền hình, quảng cáo, phim ảnh, gameshow…

Dù mở rộng thì đây vẫn là một từ dành cho một sản phẩm do con người làm ra (nhân tạo). Nó khác hoàn toàn với mưa, gió, bão… - một hiện tượng tự nhiên, nằm ngoài ý chí, hành vi của con người.

Cù Mai Công - Về trận đấu lùm xùm ở Giải Năng khiếu Karate TPHCM 2024, 8 đại võ sư Karate quốc tế nói gì ?

Giải đấu này không lớn, như một sân chơi tuổi thơ. Vấn đề là ở đây, cái lớn cũng là ở đây: niềm tin vào sự trong sáng của võ thuật với một thí sinh hồn nhiên trong độ tuổi thiếu nhi.

Thông tin mới nhất: Giám đốc Trung tâm Huấn luyện và thi đấu thể thao TPHCM Lý Đại Nghĩa cho biết đã nhờ Liên đoàn Karate TPHCM hỗ trợ thành lập tổ trọng tài độc lập để chấm điểm lại trận đấu bị tố dàn xếp huy chương.

Trong khi chờ kết quả “độc lập” này, xin được đăng tham khảo ý kiến độc lập hoàn toàn của tám đại võ sư tối cao, đại võ sư, võ sư Karate thế giới và quốc tế.

Cù Mai Công - « Nhà bán sơn kia giở giói ra… »

Trước hết có hai điều cần nói rõ:

1. Sơn cờ lên mái nhà, cổng nhà, tường nhà… không phải là chủ trương của chính quyền. Khi tấm hình hàng loạt mái nhà ở thị trấn Quán Lào, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa sơn cờ của tác giả Lương Xuân Tâm lên mạng, ít nhiều gây sự chú ý; thậm chí một trang báo mạng lớn cũng nhanh nhẩu ghi nhận.

Cho tới ngày 15-08, ông Lương Xuân Tâm, chủ nhân loạt ảnh trên xác nhận với báo Thanh Niên rằng loạt ảnh này đã qua chỉnh sửa, photoshop và gỡ bài + ảnh đó trên Facebook nhà mình. Chiều 15-08, trang báo mạng kia cũng lặng lẽ xóa bài viết nói trên. Chính quyền huyện Yên Định cũng nhờ Công an huyện điều tra vụ này.

 2. Thể hiện tình cảm với cờ nước là quyền tự do chọn lựa của mỗi người. Vì vậy, khen chê này nọ cũng không nên để chủ quan, tình cảm, góc nhìn chính trị cá nhân xen vô, dễ thiếu khách quan.

Cù Mai Công - TPHCM khai trương khu ăn uống mới Năm Ngọn Đèn ?

Dân Sài Gòn - Chợ Lớn xưa nay ai cũng biết khu ăn uống nổi tiếng Đèn Năm Ngọn quanh bùng binh Phùng Hưng - Đồng Khánh (nay là Trần Hưng Ðạo B - quận 5).

Là ngã tư nhưng dân Sài Gòn - Chợ Lớn xưa nay đều kêu là  bùng binh, vì giữa ngã tư có một vòng tròn xi măng/tiểu đảo nhỏ. Giữa vòng tròn đó, người xưa dựng một cột đèn. Đỉnh cột có bốn nhánh gắn bóng đèn điện, chiếu sáng bốn góc đường, một nhánh khác gắn bóng tròn chĩa thẳng lên trời.

Người Sài Gòn kêu là Đèn Năm Ngọn vì nơi đây chỉ có một cột đèn, xòe ra năm ngọn đèn chứ không phải năm cột đèn, mỗi cột một ngọn. Đặt tên đơn giản mà chính xác.

Cù Mai Công - “Trả hết, trả hết cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam”

Ngày 11-08-2024, thầy Minh Đạo - trụ trì tu viện Minh Đạo, nơi nuôi dạy hàng trăm trẻ mồ côi - “viết giấy này” gởi Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ban Trị sự Phật giáo Việt Nam tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu “thông báo” (không phải xin):

“Con hoàn tục trở về đời thường từ ngày hôm nay.

Con xin kính gởi lại:

1. Y bát.

2. Tăng tịch.

Cù Mai Công - Phản đối góc nhìn tiêu cực về thể thao nước nhà !

“Thể thao Việt Nam tụt dốc không phanh ở Olympic” là tựa một bài báo khi nhận định về thể thao Việt Nam ở Olympic Paris 2024.

Rõ ràng đây là góc nhìn tiêu cực. Tại sao không lấy tựa “Thể thao Việt Nam giữ vững (hay lặp lại) thành tích ở Olympic Tokyo 2020” nhỉ!

Có tụt dốc đâu vì làm gì có điểm âm (-) huy chương. Cả hai kỳ Olympic này, thể thao nước nhà đều thành tích như nhau mà (cùng zero huy chương).

Cù Mai Công - Những ngôi trường như đúc từ một khuôn

 

Vài năm gần đây, nhiều quận huyện ở TPHCM như Tân Bình, Tân Phú… xây trường mới. Cây xanh cũng được trồng trong sân trường ngay khi mới xây xong.

Đó thật sự là niềm vui cho xã hội và học trò.

Những ngôi trường này dù tiểu học hay trung học cơ bản giống nhau. Từ thiết kế kiểu… lô cốt (bít bùng phía mặt tiền và xung quanh), bố trí phòng ốc (xếp hàng), ô cửa (nhỏ, vuông) thay cửa sổ… đến màu sơn (xanh da trời nhạt), bảng tên trường (chữ nhũ vàng khá chìm trên nền đá granit đỏ đậm).

Cù Mai Công - Kinh tế thị trường nhìn từ…vàng SJC

Tối 02-08-2024, Bộ Công Thương ra thông cáo báo chí, "lấy làm tiếc" khi Mỹ đưa ra kết luận ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực, nhưng vẫn chưa công nhận Việt Nam là quốc gia có nền kinh tế thị trường.

(Hiện nay 72 đã nước công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường, trong đó có các nền kinh tế lớn như: Anh, Canada, Úc, Nhật, Hàn Quốc, New Zealand...).

Việc Mỹ đã là “đối tác chiến lược toàn diện” với Việt Nam nhưng chưa công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường cũng bình thường. Mỹ vốn rõ ràng như dân Sài Gòn, “cái nào ra cái đó”. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp xuất khẩu hàng này nọ vô Mỹ sẽ tiếp tục bị đối xử phân biệt trong các vụ điều tra chống bán phá giá, trợ cấp. Bởi phí sản xuất thực tế của doanh nghiệp Việt không được dùng để tính toán biên độ phá giá mà phải dùng "giá trị thay thế" của nước thứ ba.

Cù Mai Công - Phải cũ kỹ, rêu phong, bụi bặm và… dơ dơ mới là cổ ?

(Nhân việc Chùa Cầu “trùng tu hạ giải” nhìn như mới)

Trước hết, tôi chưa dám nhận định việc trùng tu Chùa Cầu ở Hội An - đang tạo dư luận trái chiều hiện nay - đúng/sai, hay/dở ra sao. Lý do: Tôi chưa hề chứng kiến việc trùng tu này và thực trạng sau trùng tu như thế nào.

Làm báo gần 40 năm, tôi có thói quen: Khi nào chính mình chứng kiến một sự kiện/sự việc này nọ mới dám mạo muội nói.

Đó là chưa nói Chùa Cầu sau 400 năm đã nhiều lần trùng tu (với các hình ảnh phiên bản có phần hơi khác nhau). Tôi không rõ việc trùng tu lần này theo phiên bản Chùa Cầu nào (có lẽ theo phiên bản gần đây nhất - vì hình ảnh này gần gũi với mắt nhìn của người dân lẫn khách du lịch hiện nay nhất).

Cù Mai Công - Đức giám mục kiệt xuất Gioan Baotixita Bùi Tuần, nhà văn tột bậc khó nghèo vùng Ông Tạ về nước Chúa

“Công ơi, chú Tuần mất sáng nay 27-7-2024, lúc 3 giờ 30" - Bùi Thanh Thủy, cháu ruột Giám mục Bùi Tuần thảng thốt báo tin cho tôi. Thủy cùng lứa học trò với tôi và là em cô giáo Bùi Mai Phương, dạy tôi lớp Bốn 1 Trường trung tiểu học Mai Khôi (nay là Trường tiểu học Bành Văn Trân) niên khóa 1971-1972.

Các cháu của ngài xưa giờ vẫn gọi ngài là chú chứ không gọi đức cha. Có người nhăn mặt chỉnh: “Ngài là giám mục, phải gọi đức cha chứ”. Ngài gạt đi: “Bên giáo hội, tôi là giám mục, nhưng trong gia đình, tôi là con em. Phải để cháu tôi gọi tôi là chú”.

(…) Lễ tấn phong giám mục của ngài diễn ra trong tiếng súng đạn vang rền khắp nơi trưa 30-4-1975, bổ nhiệm làm giám mục phó Giáo phận Long Xuyên. Không kèn trống, đàn hát; không rước kiệu, quay phim, tiệc tùng; không diễn từ chúc tụng.

Cù Mai Công - "Ngôn ngữ thơ" hoang thai vô đề Văn học trò

 

Bài thơ ấy có đoạn:

"Mặt trời thì tròn mặt trăng viên mãn

Mặt biển thủy triều phồng lên hoang thai

Đẻ ra ngữ ngôn lang thang cuối trời"

Tôi bỗng nhớ một bài thơ về "con hoang thời đại" ở miền Nam trước 1975. Đó là bài thơ được dạy ở Trường đại học Vạn Hạnh (nay là khuôn viên chi nhánh Trường đại học Sư phạm TPHCM) trước 1975, của nhà thơ Hà Thượng Nhân (ghi lại theo trí nhớ, có thể sai sót vài chỗ), Bắc 54 Thanh Hóa.

Cù Mai Công - Tết Mùng 5 ở Ông Tạ

 

Có một hình ảnh về dịp Tết mùng 5 (Đoan Ngọ) trong tôi từ thuở ấu thơ cho tới nay: đó là những ngày của cơm rượu, bánh ú tro và chôm chôm… trong mưa dầm ướt át.

Tết mùng 5 năm nay ít mưa. Tuy nhiên, những ngày này, cho tới hôm nay, đâu đâu trong vùng Ông Tạ cũng thấy đầy các quầy, sạp bán cơm rượu, bánh ú tro. Hàng trăm quầy rải khắp ngã ba Ông Tạ, chợ Nghĩa Hòa, chợ Nam Hòa, chợ Phạm Văn Hai… Cứ như đây là thủ phủ của cơm rượu, bánh ú tro.

Thật ra, bánh ú tro bán ở Ông Tạ dịp này không phải dân Ông Tạ làm - toàn từ miền Tây đưa lên. Các bà Bắc 54 xưa gọi là “bánh gio củ ấu”. Số lượng bao nhiêu tôi không rõ nhưng mỗi quầy sạp ít cũng vài trăm bánh, nhiều cả thiên (một ngàn).