Bích Hậu - Đứa con của một ông lão bán thịt

 

Omar M. Yaghi sinh năm 1965 tại Jordan. Vì vậy ông vừa được coi là nhà khoa học nhận giải Nobel đầu tiên người Jordan, dù có quốc tịch Mỹ.

Cuộc đời của ông đầy thăng trầm. Gia đình ông buộc phải từ quê nhà ở Palestine qua Jordan tị nạn.

Họ sống trong điều kiện vô cùng khó khăn giữa sa mạc. Gia đình có chín người con và cả cha mẹ là 11 người. Tất cả cùng chen chúc trong một căn phòng - chính xác là nửa căn phòng thôi, vì nửa còn lại được dùng để nuôi bò. Họ không có điện và có rất ít nước sạch. Họ chỉ có thể lấy nước mỗi lần sau 2 tuần trong bốn giờ. Nếu không dự trữ đủ nước cho hai tuần, họ phải tìm cách khác, rất khó khăn.

Yaghi phải vừa đi học, vừa trông coi cửa hàng bán thịt giúp cha. Tuy nhiên cậu rất ham đọc sách, cậu thường tìm tới thư viện để mượn sách. Năm 10 tuổi, cậu bé vô tình mở một cuốn sách trong thư viện và nhìn thấy sơ đồ phân tử. Cậu bé ngay lập tức bị cuốn hút dù thậm chí không thể giải thích tại sao. Lúc đó, cậu thậm chí còn không biết những sơ đồ này là gì, nhưng cậu chỉ thấy chúng rất thú vị và hấp dẫn.

Khi cậu15 tuổi, người cha nghèo khổ của Yaghi đã đưa ra một quyết định quan trọng. Ông thấy rằng không thể để con khổ mãi, chỉ có học hành mới thay đổi đời con. Ông gửi con qua Mỹ du học, bằng cách nhờ một người mà Yaghi gọi là anh giúp đỡ.

 

Cậu bé Jordan đó đã tới Mỹ và theo học một trường rẻ nhất, dễ nhất với du sinh, đó là cao đẳng cộng đồng.

Do tiếng Anh không tốt, Yaghi đã theo học các khóa tiếng Anh, toán và khoa học tại Cao đẳng Cộng đồng Hudson Valley ở Troy, tiểu bang New York trước khi chuyển đến Đại học Bang New York tại Albany vào năm 1983, học chương trình chuyển tiếp.

Tự kiếm sống bằng nghề đóng gói hàng tạp hóa và lau sàn, ông tốt nghiệp năm 1985 với bằng Cử nhân Hóa học loại xuất sắc và theo học Tiến sĩ, hoàn thành năm 1990 tại Đại học Illinois ở Urbana-Champaign. 

Sau khi nhận học bổng sau tiến sĩ của Quỹ Khoa học Quốc gia tại Đại học Harvard, ông gia nhập Đại học Bang Arizona năm 1992 làm giảng viên, rồi chuyển tới Đại học Michigan năm 1999, Đại học California, Los Angeles năm 2007. Vào năm 2012, ông tới làm việc tại Đại học California tại Berkeley. Ông là giám đốc sáng lập của Viện Khoa học Toàn cầu Berkeley, đồng giám đốc của Viện Khoa học Nano Năng lượng Kavli và Liên minh Nghiên cứu California của BASF.

Trong thời gian này, ông còn có nhiệm vụ vừa học, vừa làm, vừa lo tiết kiệm tiền gửi về giúp cha mẹ anh em, như bao người con của các gia đình nghèo khổ khác.

 

Sau nhiều năm miệt mài nghiên cứu, ông đã đồng nhận giải Nobel Hóa học 2025. Công trình của ông về việc tạo ra các cấu trúc phân tử đã được sử dụng để thu giữ carbon dioxide và biến không khí sa mạc thành nước uống được, đưa ra các giải pháp môi trường bền vững. Giải thưởng này là minh chứng cho quyết tâm và chuyên môn hàng đầu thế giới của Giáo sư Yaghi.

Hãy nhìn vào chân dung cậu bé nghèo khổ Yaghi trước căn nhà tồi tàn có 11 người chui rúc trong sa mạc của cậu, và nhìn hình ảnh nhà hóa học đoạt giải Nobel ngày nay.

Đằng sau cậu là cả một gia đình quyết cho con ăn học thành người và dùng học vấn để thay đổi số phận.

Quyết định của người cha, ông lão hàng thịt đáng kính đó đã giúp cho nhân loại có một nhà khoa học thiên tài.

BÍCH HẬU 09.10.2025