Phạm Xuân Tùng - Ban Tuyên giáo đang nghĩ gì về cuộc chiến Nga - Ukraina ?

(Một suy luận dựa trên cách VTV đưa tin).

Nếu bạn chịu khó xem thời sự quốc tế VTV, bạn sẽ thấy nó ngày càng giống cái loa - theo nghĩa nó phản ánh một cách chính xác ý đồ của những người nắm lĩnh vực thông tin - tuyên giáo.

Một cái loa thì không có và không cần suy nghĩ độc lập. Chỉ là một vật phát ra âm thanh, càng gần tín hiệu điện người ta cấp vào càng tốt. Do đó chương trình Thời sự VTV có thể coi là một thứ hàn thử biểu chính thức của chính quyền.

Từ ngày Nga tấn công Ukraina , qua cách đưa tin hoàn toàn qua loa và có tính "giảm nhẹ", "đánh lạc hướng" của VTV người ta có thể rút ra một số kết luận sau:

- Một sự kiện lớn như vậy thì không thể không đưa tin, nhưng phải được "hái dâu" (cherry picking) kỹ lưỡng.

- Những người nắm công tác tuyên giáo e ngại một kịch bản truyền thông theo đó, một đối tác truyền thống, một người bạn lâu năm của Việt Nam là Nga đóng vai "phản diện hoàn toàn". Do vậy những từ như "xâm lược" hay thậm chí "chiến tranh" bị cấm tiệt.

- Không đưa những hình ảnh đổ nát và chết chóc, để tránh người dân có một cái nhìn quá xấu về cuộc tấn công của Nga. Điều này hoàn toàn khác thời kỳ đưa tin về Mỹ xâm lược I-rắc 2003 hay NATO ném bom Nam Tư 1999.

- Không đưa hình ảnh bản đồ với vùng đang bị Nga chiếm đóng, cùng các hướng tiến công của họ tại Ukraina. Điều này có lẽ để tránh cách hiểu "đây là một cuộc xâm lược" thể hiện quá rõ ràng trên bản đồ.

- Nhấn mạnh khía cạnh đàm phán, ngoại giao nhưng  không đưa ra chi tiết quan điểm của hai phía.

- Một hình ảnh chính quyền Ukraina "mạnh mẽ, hiệu quả và tự tin" trong việc chống xâm lược là không ổn về mặt tuyên truyền. Bởi vì Ukraina  "thân phương Tây, một ví dụ của cách mạng màu và bầu cử tự do", dù có một chút thành công nào đều là không có lợi. Thay vào đó phải nhấn mạnh sự "yếu kém, bị bỏ rơi và bất lực" của họ.

- Những tin tức về mức độ thương vong chỉ đưa theo bản tin chính thức của Bộ Quốc phòng Nga; thay vì đưa của cả hai bên bao gồm Bộ Quốc phòng Ukraina  cho công bằng. Cái này một lần nữa chủ yếu để thể hiện Ukraina  "yếu kém", "thằng hề lãnh đạo".

- Tuyệt đối tránh đưa tin về các cuộc biểu tình phản chiến ở Nga, tình hình kinh tế - xã hội Nga bị ảnh hưởng vì bao vậy, cấm vận. Nên nhớ VTV họ có phóng viên thường trực ở Matxcơva, và họ không bị mù hay bị ngu để ko thấy điều gì đang diễn ra.

- Đưa tin người Ukraina  phải chạy tị nạn vì chiến tranh, tuy nhiên hết sức tránh các cảnh "lâm ly bi đát" dù có thật đi chăng nữa.

- Đưa rất đậm nét sự hiệu quả của chính quyền trong việc di tản người Việt ở Ukraina. Tránh phân tích và nhắc lại những phát ngôn dự báo tình hình sai lầm của đại sứ Việt Nam tại Ukraina  thời điểm trước chiến tranh.

- Không phân tích về khía cạnh quân sự, pháp lý, chính trị của cuộc chiến. Mà khi phân tích thời sự quốc tế chủ yếu để các nhà ngoại giao với lối nói nói giảm, nói tránh, dày đặc sáo ngữ mà thiếu nội dung thực chất lên chiếm sóng chương trình.

Họ nói xong người nghe vẫn không hiểu quan điểm của họ là gì. Xâm lược hay không xâm lược, quan điểm của Việt Nam là thế nào, Nga thành hay bại với việc phát động cuộc chiến như vậy, dự báo diễn biến tình hình tiếp theo. Tóm lại một đống tù mù khó hiểu, đánh trống lảng, có gì đó có hơi hướng và phong cách "ngu dân", tức càng phân tích càng không hiểu muốn nói cái gì.

- Vẫn đưa tin bỏ phiếu ở Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, nhưng hoặc tảng lờ không đưa tin Việt Nam bỏ phiếu gì, hoặc chỉ cho hiện kết quả bỏ phiếu dưới dạng hình ảnh (chắc được nửa giây trên màn hình với kết quả bỏ phiếu của Việt Nam cực nhỏ, ai không chú tâm thì thậm chí còn không hiểu nổi cái hình đó là ý nghĩa gì). Tất nhiên không có giải thích với phân tích gì hết, cứ như Việt Nam không phải là thành viên có quyền bỏ phiếu của Liên Hiệp Quốc vậy.

Kết luận: với việc hạn chế đưa tin hoặc đưa tin qua loa, đơn điệu như vậy của VTV (phải nói là kém khá xa cách đưa tin của một đài nhỏ là VTC) về cuộc chiến Nga - Ukraina, ta thấy chiến thuật của ban tuyên giáo vẫn trung thành với phương pháp "cherry picking" và khẩu quyết "không biết - không nghe - không thấy - không đề cập - không phân tích".

PHẠM XUÂN TÙNG 27.03.2022