Kim Văn Chinh - Cần gì phải bom rơi đạn nổ ?

(Bài từ The Guardian)

Nga đang trở lại thời Liên Xô!

Người Nga phải xếp hàng dài chờ mua hàng, khi các lệnh trừng phạt của Phương Tây có hiệu lực.

Sau một giờ rưỡi xếp hàng chờ mua đường, hoặc tệ hơn là vẫn đang giành nhau trong siêu thị, người Nga đang cảm thấy ảnh hưởng của sự thiếu hụt do lệnh trừng phạt chưa từng có.

Hàng người dài chờ mua đường ở Saratov không khó để so sánh với thời Liên Xô. Một phần diễn biến của thị trường hàng hóa Nga đã làm khơi lại nỗi sợ rằng, cuộc xâm lược của Kremlin ở Ukraine sẽ dẫn đến sự thiếu hụt hoặc phải xếp hàng vô tận thời Liên Xô.

Đường và bánh mì bắt đầu khan hiếm ở thị trường nội địa hồi đầu tháng Ba, chỉ một tuần sau khi Nga xâm lược Ukraine. Và khi văn phòng thị trưởng thông báo rằng sẽ mở chợ đặc biệt cho người dân mua các mặt hàng chủ lực vào tuần trước, hàng trăm người đã có mặt.

“Người ta đang chia sẻ những lời khuyên về việc lấy đường ở đâu. Điều này thật điên rồ,” Viktor Nazarov nói. Bà của Nazarov đã giao cho ông nhiệm vụ mua đường dự trữ ở các chợ đặc biệt cuối tuần trước. “Thật buồn và cũng thật buồn cười. Cảm giác như một tháng trước vẫn ổn và bây giờ chúng tôi lại nói về những năm 1990, mua hàng vì … sợ sẽ hết mất.” Sau một giờ rưỡi xếp hàng chờ đợi tại quảng trường chính của thành phố, Nazarov đã mua được một túi năm ký đường.

Các video khác được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy cảnh đánh nhau giành đường tại các chợ trong các thành phố khác ở Nga, trong khi tất cả quan chức Nga đều cho rằng sự thiếu hụt này là một phần của một cuộc khủng hoảng nhân tạo. “Những gì đang xảy ra với mặt hàng đường ngày hôm nay là nhằm tạo ra một tâm trạng hoảng loạn trong xã hội”, thống đốc khu vực cho biết hôm thứ Ba. Omsk đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt hàng hóa tương tự,

Sự thiếu hụt đột ngột là dấu hiệu đầu tiên của một năm khó khăn cho Nga bởi kinh tế bị thu hẹp rất nhiều, lạm phát tăng cao và một sự cắt giảm chưa từng có của thế giới trong một nền kinh tế toàn cầu hóa.

Elina Ribakova, Phó Viện trưởng Viện Tài chính Quốc tế, cho biết chính phủ Nga có thể sẽ tiếp tục quay lưng với kinh tế thế giới. “Tôi vẫn nghĩ là chúng tôi quay lại thời Liên Xô. Tôi không coi đó là một cú sốc tạm thời và sau đó sẽ quay lại với nền dân chủ tự do và tái hòa nhập với thế giới, trừ khi có sự thay đổi trong chính phủ.”

Khi quân đội Nga tiến tiến công ở Ukraine, cửa hàng ở một số thành phố lớn đã bị thiếu hụt các sản phẩm thiết yếu như băng, giấy vệ sinh. Giá hàng nhập khẩu, chẳng hạn như bột giặt Tide, quần áo hoặc kem đánh răng, cũng đã tăng mạnh khi đồng rúp bị giảm giá. Chính phủ đã đổ lỗi cho đầu cơ và việc mua sắm hoảng loạn khi giá cả các mặt hàng thiết yếu gia tăng và cho biết có lượng cung nhiều hơn lượng cầu. Phó thủ tướng Viktoria Abramchenko phát biểu : “Không cần phải hoảng loạn và mua hết những món hàng này – chúng ta có đủ hàng hóa cho tất cả mọi người”.

Đáng lo ngại hơn, các loại thuốc như insulin đã bắt đầu biến mất ở quầy thuốc. Một số cuộc thăm dò cho thấy rằng các bác sĩ Nga đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt hơn 80 loại thuốc như insulin và một loại thuốc thông dụng chống viêm cho trẻ em. Một lần nữa quan chức Nga đổ lỗi cho những người mua hoảng loạn khi hầu hết các hãng dược phẩm phương Tây cho biết họ sẽ không giới hạn các lô hàng thuốc thiết yếu đến Nga.

Nhưng khi nền kinh tế của Nga bị ảnh hưởng, lạm phát dự kiến sẽ tăng cao tới 20% trong năm nay, Ribakova nói. Đối với những người Nga bình thường điều đó có nghĩa là “nghèo đói. Nghèo đói và tuyệt vọng”.

“Người ta đang lo làm sao để sống sót. Có được thuốc men thiết yếu, thực phẩm cơ bản, sống với mức lương hưu tối thiểu… Người ta sẽ phải rất hà tiện trong cuộc khủng hoảng này. Họ không có tiền tiết kiệm, họ hầu như không sống nổi trước đó. Và bây giờ họ sẽ phải xếp hàng hàng ngày trời, không được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cũng như men cần thiết.”

Natalia Zubarevich, một chuyên gia về kinh tế Nga, cho hay lý do chính cho sự thiếu hụt gần đây không chỉ là từ các biện pháp trừng phạt, mà còn là sự thất bại của chuỗi cung ứng và sự do dự trong việc thực hiện các vụ mua bán lớn trong khi giá trị của đồng rúp vẫn biến động nhiều.

Trong một chương trình phát thanh gần đây bà nói rằng bản năng của người dân Liên Xô – Nga không thay đổi khi đề cập đến việc mua một mặt hàng truyền thống là đường trong thời kỳ kinh tế không ổn định. Zubarevich nói: “Nhưng tôi nghĩ như thế này: Nếu bạn có một con thú cưng, hãy xem thức ăn cho nó được sản xuất ở đâu và được sản xuất từ nguyên liệu nào … Tôi đã tự rủa mình vì mua quá ít [thức ăn cho thú]. Đây không phải là đường. Lẽ ra tôi nên mua nhiều hơn ”.

Hàng ngàn người lao động đã bị ảnh hưởng khi các công ty lớn nước ngoài như Ikea và McDonald‘s đã tạm thời rời khỏi thị trường Nga. Trong khi đó, các nhà máy trong nước và các chủ lao động khác cũng đã bắt đầu ngừng sản xuất. Đầu tháng này, AvtoVAZ, một trong những hãng sản xuất ô tô lớn nhất Nga, đã buộc phải ngừng sản xuất một số dòng xe nhất định.

Và sân bay lớn nhất Nga là sân Sheremetyevo ở Moscow cho biết hôm thứ Hai rằng họ sẽ phải cho một phần năm nhân viên hãng nghỉ việc và ngừng tuyển dụng thêm; vì ế ẩm do các biện pháp trừng phạt.

Về lâu dài, toàn bộ các lĩnh vực của nền kinh tế Nga có thể gặp rủi ro, vì không mua được các linh kiện của phương Tây, điều đó có thể sẽ ảnh hưởng đến tất cả mọi thứ từ du lịch hàng không đến sản xuất hàng tiêu dùng. “Tăng trưởng kinh tế bị thiệt hại vì kinh tế thời chiến”, Maria Shagina thuộc Viện các vấn đề quốc tế Phần Lan và Mạng lưới trừng phạt quốc tế Geneva cho biết. Nhiều công ty sẽ quyết định không tham gia lại thị trường Nga, bà nói.

Và với cuộc di tản gần đây của những người trẻ nhất và tài giỏi nhất nước thì không rõ ai sẽ sản xuất những sản phẩm thay thế. Có thể vài năm nữa sẽ có những sản phẩm của Nga thay thế cho các sản phẩm từ iPhone, phần mềm Microsoft cho đến băng vệ sinh nhưng sẽ cần thời gian để sản xuất. Và câu hỏi là ai sẽ sản xuất những sản phẩm đó.”

Nguồn: The Guardian

KIM VAN CHINH 24.03.2022