 |
| Một trong những hình ảnh gây xúc động trong cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều: hai nhà lãnh đạo Kim Jong Un và Moon Jae In cùng bước qua vạch biên giới ở Bàn Môn Điếm, ngày 27/04/2018. |
Cuộc gặp thượng đỉnh liên Triều tiếp tục là đề tài được các báo Pháp chú ý. Trong bài xã luận mang tựa đề « Triều Tiên : Con đường tiếp cận dài lâu », Le Monde ghi
nhận định hình ảnh lịch sử về hai nhà lãnh đạo Nam và Bắc Triều Tiên,
tay trong tay bước qua đường biên giới chia cắt đôi bên ở Bàn Môn Điếm,
đã được phổ biến trên toàn thế giới và làm dậy sóng mạng xã hội hôm thứ
Sáu 27/04/2018.
Thế giới cần lắm tin vui…
Thế
giới đầy chia rẽ và xáo trộn ngày nay cần lắm những tin vui. Cả thế
giới theo dõi cuộc hội ngộ giữa Kim Jong Un và Moon Jae In - với vẻ dễ
mến được tính toán trước, việc lãnh đạo Bình Nhưỡng bất ngờ mời tổng
thống Hàn Quốc bước một bước sang phương Bắc…
Libération
nêu thêm sự kiện Bắc Triều Tiên bỏ múi giờ cũ đã đơn phương ấn định năm
2015, để phù hợp với giờ Hàn Quốc ; việc Kim Jong Un tuyên bố sẵn sàng
gặp thủ tướng Nhật Shinzo Abe. Cũng không thể quên những giọt nước mắt
của ông Suh Hoon, giám đốc cơ quan tình báo Hàn Quốc, người kiến tạo ra « Moonshine policy » ; hay việc nhà độc tài Bắc Triều Tiên cụng ly với bộ trưởng Quốc Phòng Hàn Quốc.
Cam
kết hoàn tất hiệp ước hòa bình và phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên,
rõ ràng là những cơ sở để hy vọng. Mối hy vọng này vượt ra khỏi bán đảo
Triều Tiên, nơi căng thẳng từng lên đến đỉnh điểm cách đây vài tháng.
Một cuộc xung đột vũ trang giữa hai nước Triều Tiên sẽ gây ra những hậu
quả hết sức tai hại đối với Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và châu Á nói
chung. Còn nguy cơ chạy đua vũ trang nguyên tử, thì liên quan đến toàn
thế giới.
Nhưng theo Le Monde,
tuy đương nhiên là phải hoan nghênh các tin vui này, nhưng cũng không
thể ngây thơ. Đây không phải là cuộc họp thượng đỉnh liên Triều đầu
tiên. Hồi năm 2007, cha của Kim Jong Un là Kim Jong Il đã gặp gỡ tổng
thống Hàn Quốc lúc đó, ông Roh Moon Hyun. Vấn đề ngưng chương trình hạt
nhân và hiệp ước hòa bình, và kể cả những lời hứa trong hội nghị thượng
đỉnh trước đó năm 2000, đều chỉ nằm trên giấy.
 |
| Lãnh đạo hai nước Triều Tiên vui cười trong bữa ăn tối tại Bàn Môn Điếm, 27/04/2018. |
Mỹ và hiệu quả trừng phạt : Hai nhân tố quan trọng
Vì sao cuộc gặp lần này lại tốt đẹp ? Le Monde
cho rằng đó là nhờ Hoa Kỳ tham dự vào cuộc chơi, với lời hứa sẽ gặp Kim
Jong Un của tổng thống Donald Trump – nhà độc tài mà chỉ cách đó vài
tháng bị ông Trump gọi là « Little Rocketman » (chú nhóc hỏa
tiễn) – khiến lãnh đạo Bình Nhưỡng vui vẻ hơn. Đã đưa được chương trình
nguyên tử đến giai đoạn cuối, Kim Jong Un nay có thể đàm phán trên thế
mạnh. Một nhân tố khác có thể là các biện pháp trừng phạt ngày càng đè
nặng lên nền kinh tế Bắc Triều Tiên.
Tuy nhiên các nhà ngoại giao
và nhà phân tích sau khi nghiên cứu tuyên bố chung ở Bàn Môn Điếm, vẫn
còn nghi ngại ở nhiều điểm. Tuy khẳng định sẽ « phi hạt nhân hóa toàn bộ »,
nhưng không có định nghĩa rõ ràng, như vậy có thể diễn dịch theo nhiều
cách khác nhau. Cơ chế kiểm soát giải trừ, mà Mỹ coi là điểm chính yếu,
cũng không được nói đến ; và chưa có lịch trình nào cụ thể. Như một ngạn
ngữ quen thuộc « Quỷ sứ núp trong những chi tiết », bản tuyên bố đầy hứa hẹn này thực ra rất nghèo nàn.
Có
lẽ tiết lộ đáng chú ý nhất trong cuộc gặp đáng ngạc nhiên này là câu
trả lời của nhà độc tài phương Bắc, khi tổng thống Hàn Quốc thổ lộ giấc
mơ của ông là đến thăm đỉnh non thiêng của người Triều Tiên nằm trên đất
Bắc : « Rắc rối lắm, đường đi đến đó rất tệ ». Chế độ Bình
Nhưỡng rất cần viện trợ, nhưng con đường để cụ thể hóa những tuyên bố
trong thượng đỉnh liên Triều lần này có nguy cơ rắc đầy chông gai.
Những lời hứa « xôi hỏng bỏng không » trong quá khứ
Về hồ sơ nguyên tử, Les Echos giải thích « Bắc Triều Tiên thường xuyên lừa dối cộng đồng quốc tế trong quá khứ như thế nào ».
Năm
1994, sau một năm căng thẳng, một hiệp ước song phương được ký tại
Genève giữa Bình Nhưỡng và chính quyền Clinton. Bắc Triều Tiên cam kết
ngưng xây dựng các lò phản ứng, đổi lại sẽ được cung cấp hai nhà máy
điện bằng nước nhẹ, 500.000 tấn nhiên liệu, và bảo đảm về an ninh. Nhưng
hai bên nhanh chóng tố cáo nhau vi phạm, và đến năm 2002 chính quyền
Bush phát hiện Bình Nhưỡng vẫn bí mật làm giàu uranium.
Năm 2003,
Bắc Triều Tiên chấp nhận tham dự cuộc đàm phán sáu bên đầu tiên, theo sự
dàn xếp của Bắc Kinh. Sau hai năm thương lượng gay go, tháng 9/2005
Bình Nhưỡng chấp nhận một hiệp ước mới : từ bỏ chương trình nguyên tử
quân sự để đổi lấy viện trợ kinh tế và xăng dầu. Nhưng sau đó Bắc Triều
Tiên bực tức trước sáng kiến chống rửa tiền của Mỹ, và tháng 10/2006,
Kim Jong Il cho thử hạt nhân lần đầu tiên.
Đến năm 2007, Bình
Nhưỡng lại ngồi vào bàn hội nghị sáu bên, và còn chấp nhận cho thanh tra
các cơ sở nguyên tử, đóng cửa địa điểm Yongbyon. Tuy nhiên quan hệ
Mỹ-Triều xấu đi, Bắc Triều Tiên từ chối phương cách thanh tra do
Washington đề nghị, và tháng 5/2009 lại cho thử nguyên tử !
Năm
2012, Kim Jong Un lên nối ngôi cha, lại hứa với chính quyền Obama ngưng
cho thử hạt nhân và làm giàu uranium để đối lấy viện trợ. Một lần nữa
phía Mỹ nghi ngờ hỏa tiễn Bắc Triều Tiên bắn đi là loại đạn đạo, và Jong
Un từ đó đến nay đã cho thử nguyên tử thêm bốn lần.
 |
| Lính Mỹ và Hàn Quốc trong một cuộc tập trận chung. |
Không có Mỹ thì không có hòa bình trên bán đảo Triều Tiên
Nhà sử học Jean-Louis Margolin, giáo sư trường đại học Aix-Marseille khi trả lời nhật báo La Croix đã nhấn mạnh « Không có Hoa Kỳ, thì không thể có hòa bình giữa hai nước Triều Tiên ».
Chuyên
gia Margolin ghi nhận, lâu nay cả hai nước Triều Tiên đều từ chối công
nhận đường biên giới hiện nay ở vĩ tuyến 38. Tại Hàn Quốc, các bản đồ và
dự báo thời tiết đều trình bày toàn bán đảo Triều Tiên, không có đường
biên. Còn tại Bắc Triều Tiên, tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In chưa bao
giờ được gọi là tổng thống. Trong khi đó nếu không công nhận lẫn nhau,
thì chưa thể có hiệp ước hòa bình thực sự.
Một thỏa ước từ thời
tổng thống Park Chung Hee dự kiến thành lập một Nhà nước liên bang năm
1972, để thống nhất một cách hòa bình. Những năm sau đó, Hàn Quốc xây
dựng nhà ga thống nhất nằm cạnh khu phi quân sự, một bến tàu hướng về
Bình Nhưỡng và hướng kia về phía Seoul, nhưng cho đến nay chưa có con
tàu nào đi về phía Bắc Triều Tiên.
Vào đầu cuộc chiến tranh Triều
Tiên năm 1950, một nghị quyết của Liên Hiệp Quốc do Hoa Kỳ soạn thảo đã
được thông qua vào ngày 25/6, công nhận Bắc Triều Tiên là kẻ tấn công
phương Nam. Do Liên Xô tẩy chay Hội đồng Bảo an nên không sử dụng được
quyền phủ quyết. Nghị quyết này mang lại tính chính danh cho lực lượng
Mỹ đóng tại Hàn Quốc, cho nên hai nước Triều Tiên không thể đạt được
giải pháp chung cuộc nếu không tính đến Hoa Kỳ.
Cho dù một hiệp
ước đình chiến đã được ký năm 1953, nhưng thực chất đây chỉ là thỏa
thuận ngưng bắn, lập ra vùng phi quân sự. Hàn Quốc không ký vì trách cứ
Mỹ đã hợp pháp hóa việc chia cắt đất nước, và công nhận sự hiện diện của
Bắc Triều Tiên. Đồng thời, với tư cách người bị tấn công, từ chối bị
đặt ngang hàng với quân xâm lược. Đang trong chiến tranh lạnh, Hoa Kỳ
chấp nhận chia đôi đất nước Triều Tiên vì không muốn chọc giận Liên Xô.
Cuối cùng, hiệp ước được ký giữa một bên là Bắc Triều Tiên cùng với
Trung Quốc, bên kia là cộng đồng quốc tế. Theo giáo sư Margolin, Bình
Nhưỡng cũng sẽ không bao giờ chấp nhận bị coi là kẻ xâm lược.
 |
| Hàng ngàn cánh tay giơ cao trong cuộc biểu tình ở thủ đô Armenia ngày 30/04/2018. |
Armenia : Xã hội dân sự chống Nhà nước đảng trị kiểu cộng sản
Nhìn sang một quốc gia chịu ảnh hưởng của Liên Xô cũ là Armenia, Le Monde đặt câu hỏi liệu nước này có thể ra khỏi thời kỳ hậu xô-viết?
Armenia
độc lập năm 1991, sau khi Liên Xô sụp đổ, và gần ba thập niên sau, một
phong trào phản kháng chưa từng thấy đã xuất hiện từ ngày 13/4 năm nay,
do thế hệ trẻ chưa từng biết đến chế độ cộng sản tiến hành. Giới trẻ mà
đứng đầu là dân biểu Nikol Pachinian muốn chấm dứt tình trạng lạm dụng
quyền hành của giai cấp thống trị, nạn vơ vét tài nguyên của các đại gia
và tham nhũng Nhà nước.
Làn sóng phản kháng này trước hết nhằm
tách rời Nhà nước ra khỏi Đảng. Cũng như trong chế độ cộng sản, thủ
tướng Serge Sarkissian đồng thời là chủ tịch đảng Cộng Hòa Armenia
(HHK), duy trì chế độ Nhà nước đảng trị. Những người biểu tình muốn nhắc
nhở, Nhà nước thuộc về nhân dân chứ không phải thuộc về Đảng. Trong các
cuộc tập hợp trước quảng trường Cộng Hòa ở Erevan, ông Pachinian luôn
bắt đầu bằng câu : « Hỡi những công dân của nước Cộng hòa Armenia… »
Bên
cạnh đó, những người phản kháng còn tượng trưng cho một xã hội dân sự
ngày càng độc lập trước chính quyền. Đây không phải là một « cuộc cách
mạng màu » như Gruzia và Ukraina, vì phong trào chú trọng vào xã hội
Armenia chứ không đụng đến những cam kết quốc tế, mà theo Le Monde, kinh
nghiệm này có thể áp dụng cho các xã hội dân sự ở Belarus, Azerbaizan,
và kể cả Nga – tại sao không.
Cò trắng không còn bay về phương Nam
Thời
sự nước Pháp là chủ đề chính của các báo Paris hôm nay, chủ yếu là cuộc
đình công của công nhân tập đoàn đường sắt quốc gia Pháp SNCF. Libération đăng ảnh các tổng thư ký ba nghiệp đoàn lớn và chạy tựa « Các nghiệp đoàn đối đầu với Macron ». Le Figaro nhận định « Macron vẫn kiên quyết trước phong trào phản kháng xã hội ».
Trang nhất của La Croix đăng ảnh một nhân viên đường sắt đình công, phía trước là những hành khách chen chúc, chạy tựa « SNCF, một cuộc xung đột vẫn đang tìm kiếm lối ra » : Sau một tháng đình công, kết quả vẫn chưa thấy còn công luận ngày càng ít ủng hộ phong trào. Nhật báo Le Monde gợi ý : « SNCF : Các giải pháp để ra khỏi cuộc xung đột ». Riêng nhật báo kinh tế Les Echos đặt vấn đề về dự định đánh thuế GAFA, tức bốn đại tập đoàn internet « Dự án của Pháp làm chia rẽ châu Âu ».
Trên lãnh vực môi trường, bài điều tra của Le Figaro « Những cánh cò không còn bay về phương Nam »
cho biết, với những mùa đông ngày càng ấm hơn và thức ăn tràn ngập ở
một số bãi rác lớn, loài cò ngày càng ít bay đến châu Phi để trú đông,
hoặc kết thúc cuộc hành trình ở Bồ Đào Nha.
Nếu năm 1995, có 1.187
con cò trải qua mùa đông ở Bồ Đào Nha, thì nay con số này lên đến
14.000 con. Bãi rác lộ thiên tại Evora rộng đến 1 hecta, cao 35 mét được
lũ cò coi là căng-tin của chúng, mỗi ngày có 5.000 con cò đến kiếm ăn.
Theo một chuyên gia, nếu đóng cửa các bãi rác, đàn cò sẽ phải thiên di
trong khi các thế hệ mới chưa bao giờ bay xa, sẽ ít có nguy cơ sống sót
khi bay ngang qua biển.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.