Trần Quốc Quân - Có hay không việc chính quyền Campuchia bảo kê cho tập đoàn tội phạm Chen Zhi?

 

Trong tuyên bố chính thức gần đây, người phát ngôn Bộ Nội vụ Campuchia, ông Touch Sokhak, khẳng định Tập đoàn Prince Holding Group của doanh nhân Trung Quốc Chen Zhi “đáp ứng đầy đủ các yêu cầu pháp lý để hoạt động tại Campuchia” và “không bị đối xử khác biệt” so với các tập đoàn đầu tư lớn khác.

Ông cũng nhấn mạnh việc Chen Zhi được cấp quốc tịch Campuchia là hoàn toàn hợp pháp, đồng thời tuyên bố chính quyền “sẵn sàng hợp tác nếu có bằng chứng cụ thể từ các bên liên quan”.

Lời khẳng định ấy, về mặt thủ tục, là không sai. Nhưng nó phơi bày một nghịch lý lớn hơn: Cái gọi là “hợp pháp trên giấy tờ” ở Campuchia đang được dùng như một lớp vỏ bảo vệ cho các mạng lưới kinh tế mờ ám, mà Chen Zhi và Prince Group công ty của anh ta chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.

1. Đế chế Prince và mặt nạ của “đầu tư hợp pháp”

Prince Holding Group hoạt động trong hàng chục lĩnh vực, từ tài chính, bất động sản, ngân hàng, đến hàng không và từ thiện. Nhờ quan hệ mật thiết với giới quyền lực Phnom Penh, Chen Zhi được trao tước hiệu “Neak Oknha”, một danh vị chỉ dành cho những nhà đầu tư “đóng góp lớn cho đất nước”.

Tuy nhiên, theo Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) và Bộ Tài chính Anh, phía sau “đế chế hợp pháp” ấy là một trong những mạng lưới rửa tiền và lừa đảo mạng lớn nhất Đông Nam Á.

Các cáo trạng quốc tế mô tả Prince Group như một cấu trúc kinh doanh, tội phạm lai, nơi tiền bẩn được “rửa sạch” qua hàng trăm pháp nhân con, bất động sản cao cấp, và hệ thống tài chính song song. Bộ Tư pháp Mỹ ước tính hơn 15 tỉ USD tài sản kỹ thuật số liên quan đến mạng lưới này đã bị phong tỏa – một con số đủ cho thấy quy mô khổng lồ của dòng tiền phi pháp.

2. Vết nứt trong hệ thống pháp quyền Campuchia

Phnom Penh phản ứng thận trọng: khẳng định “không bảo vệ cá nhân vi phạm pháp luật”, nhưng cũng không khởi tố, không điều tra và không đình chỉ hoạt động của Prince Group trong nước.

Đây chính là “khoảng xám quyền lực”, nơi một nhà nước tập trung quyền lực có thể dung túng thụ động cho các cấu trúc tài chính ngầm mà vẫn giữ bề ngoài hợp pháp.

Trong nhiều năm qua, Campuchia đã nổi lên như trung tâm “scam hub” của khu vực, theo báo cáo của Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC). Các khu phức hợp “casino-đầu tư-công nghệ” mọc lên ven các địa phương Sihanoukville, Poipet, Bavet... được cho là vỏ bọc cho mạng lưới lừa đảo, buôn người và rửa tiền xuyên quốc gia.

Hàn Quốc gần đây đã ban hành cảnh báo du lịch cấp cao nhất và cấm công dân đến làm việc tại các khu vực này, sau khi một sinh viên Hàn thiệt mạng trong “trại scam” tại Campuchia. Thế nhưng, thay vì mở điều tra sâu, Phnom Penh vẫn duy trì cách tiếp cận “chờ bằng chứng quốc tế”. Một số cuộc bố ráp nhỏ từng được triển khai, nhưng hầu hết chỉ mang tính biểu tượng – đánh vào tầng thấp, né tầng cao.

3. Có hay không việc “bảo kê mềm”?

Khi một nhân vật như Chen Zhi có thể trở thành công dân Campuchia, được trao tước hiệu danh dự, có ảnh hưởng trong các hoạt động từ thiện quốc gia và xuất hiện bên cạnh giới chức cấp cao, câu hỏi “bảo kê hay không” trở nên khó tránh khỏi.

Các nhà phân tích khu vực, như chuyên gia John Wojcik của Infoblox, người từng hợp tác với UNODC trong nghiên cứu tội phạm mạng Đông Nam Á cho rằng, Campuchia đang trở thành trung tâm “dịch vụ tội phạm”, và việc thiếu điều tra nghiêm túc cho thấy “sự dung túng cấu trúc” từ chính quyền hơn là yếu tố cá nhân.

Điều đó không nhất thiết có nghĩa Hun Sen hay chính quyền hiện tại trực tiếp “ăn chia”, nhưng rõ ràng, một mạng lưới tội phạm quy mô hàng tỉ USD khó có thể tồn tại mà không được “để yên” ở mức chính trị nhất định.

4. Thông điệp từ Mỹ và Anh

Các lệnh trừng phạt đồng thời của Washington và London không chỉ nhằm vào Chen Zhi, mà còn gửi tín hiệu cảnh báo tới Phnom Penh.

Mỹ coi Campuchia là “điểm mù an ninh tài chính” của Đông Nam Á, nơi các dòng tiền Trung Quốc, kể cả hợp pháp lẫn phi pháp, đang định hình lại cấu trúc quyền lực. Nếu Phnom Penh không hợp tác điều tra và không minh bạch hóa hệ thống tài chính, nguy cơ Campuchia bị cô lập dần trong hệ thống ngân hàng quốc tế là điều khó tránh khỏi.

5. Hậu quả tiềm ẩn và bài học khu vực

Câu chuyện Chen Zhi không chỉ là scandal cá nhân. Nó phơi bày lỗ hổng pháp lý và đạo đức của các nền kinh tế đang phát triển, nơi “đầu tư nước ngoài” được thần thánh hóa, còn kiểm soát và minh bạch lại bị xem nhẹ.

Khi những “đế chế hợp pháp” có thể vừa ký hợp đồng triệu đô, vừa điều hành trại lừa đảo, niềm tin vào hệ thống pháp quyền quốc gia sẽ bị xói mòn. Và khi quyền lực chính trị đồng thời là người giám sát và người hưởng lợi, mọi cuộc điều tra đều bắt đầu và kết thúc bằng một tuyên bố “chúng tôi chưa nhận được bằng chứng chính thức”.

6. Hợp pháp không có nghĩa là trong sạch

Campuchia có thể tuyên bố rằng Chen Zhi và Prince Group “hoạt động hợp pháp” (với pháp luật Campuchia). Nhưng sự hợp pháp của quốc gia không đồng nghĩa với tính liêm chính. Một nhà nước thực sự pháp quyền không chờ bằng chứng từ bên ngoài để bảo vệ công dân của mình khỏi tội phạm, cũng như không cần đợi lệnh từ Washington hay London mới bắt đầu minh bạch.

Nếu Campuchia tiếp tục chọn im lặng, thì chính họ, chứ không phải Chen Zhi, mới là người đang đánh đổi danh dự quốc gia lấy lợi ích tạm bợ của những “đế chế hợp pháp” trong bóng tối.

Ảnh : Chen Zhi ngoài cùng bên trái ảnh, Hun Sen thứ ba từ bên trái ảnh và Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernández đứng giữa ảnh.

TRẦN QUỐC QUÂN 17.10.2025