Nguyễn Đình Bổn - Chúng ta đã có thể có hơn một Nguyễn Huy Thiệp

Nguyễn Huy Thiệp là một văn tài !

Điều này đã được công nhận. Nhưng ông đã may mắn xuất hiện đúng thời điểm, và may mắn là nhờ thời điểm đó nhà văn Nguyên Ngọc, một người Quảng Nam làm Tổng biên tập báo Văn Nghệ.

Tại sao là người Quảng Nam? Bởi chắc chăn một người Hà Nội làm Tổng biên tập thì các truyện ngắn của ông đã không được đăng. Thời của Vũ Tú Nam hay Hữu Thỉnh báo Văn Nghệ trở thành một tờ báo tầm thường là một ví dụ.

Tại sao là người Quảng Nam? Một minh chứng khác: Khi nhà văn Đà Linh, một người Quảng Nam, làm giám đốc nhà xuất bản Đà Nẵng, ông đã cho in tác phẩm Ba Người Khác (về thời cải cách ruộng đất) của nhà văn Tô Hoài, khi tác phẩm này đã bị từ chối ở tất cả các nhà xuất bản tại Hà Nội.

Hai ông, Nguyên Ngọc và Đà Linh đều bị cách chức về các vụ này, còn ông Thiệp và ông Tô Hoài không sao.

Vì vậy nhắc đến ông, ca ngợi ông, mà (cố tình) quên ông Nguyên Ngọc là không sòng phẳng. Không có Nguyên Ngọc, Nguyễn Huy Thiệp có thể xuất hiện ở một thời điểm khác, nhưng sẽ không tạo dấu ấn như thời trước 1990.

Nếu thời điểm sự sụp đổ của các nước xã hội chủ nghĩa lan sang cả Việt Nam thì chúng ta có thể có hơn một Nguyễn Huy Thiệp !

Tiếc là chúng ta đã mất cơ hội đó. Tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp có "sống mãi" như những lời tụng ca hôm nay hay không, phải đợi thời gian trả lời, nhưng cái mạch ngầm được khơi lên từ thời điểm đó đã bị cắt đứt hơn 30 năm và chưa thấy ai dám khơi lại.

NGUYỄNĐÌNH BỔN 22.03.2021 (Tựa bài do Thụy My đặt)