Nguyễn Văn Tuấn - Ai sẽ thắng cử?

Cuộc bầu cử đang diễn ra ở bên Mỹ, mà tôi ở Úc cũng ... hồi hộp.

Trump hay Harris sẽ thắng cử? Đó là câu hỏi ai cũng muốn có câu trả lời. Không ai có thể biết trước một cách chính xác. Chỉ có ... suy đoán thôi. Suy đoán qua dữ liệu thăm dò ý kiến (survey).

Nhưng kết quả thăm dò của báo chí (như tờ New York Time, Washington Post, CNN, MSNBC, Fox, v.v) là không tin được. Không thể tin vì tất cả họ đều thiên vị. Chủ yếu là thiên vị về cánh tả (phe Con Lừa). Chỉ có Fox là thiên vị phe cánh hữu (phe Con Voi).

Cái tâm thiên vị của họ còn thể hiện ngay cả trong cách trình bày kết quả survey. Ngay cả kết quả nghiêng về Trump (hôm qua) nhưng đài MSNBC vặn vẹo để cho thấy Harris đang thắng thế! Cái cách họ khinh thường độc giả thật khó tin vào mắt mình! 

Jeff Bezos, ông chủ của tờ Washington Post khét tiếng thiên tả, nói quá đúng: Công chúng không còn tin báo chí nữa. Còn các nhóm truyền thông cộng đồng Việt ở Cali thì chỉ nói theo và nói leo những tờ báo đài thiên tả của Mỹ mà thôi.

Chúng ta chỉ còn tham khảo các nhóm làm survey độc lập. Có hai người nổi tiếng: Giáo sư Alan Lichtman (sử gia) và Nate Silver (nhà thống kê học).

Lichtman nổi tiếng là đã dự báo trúng 9/10 lần bầu cử vừa qua. Năm nay, Lichtman dự báo rằng Harris sẽ thắng cử. Nhưng ông không đưa ra con số cụ thể. Silver thì nổi tiếng từ 2008 khi anh dùng mô hình Bayesian dự báo trúng kết quả của 49/50 tiểu bang. Năm nay, Silver dựa vào mô phỏng dự báo rằng xác suất Trump thắng cử là 53 %, còn Harris là 46 %.

Tuy nhiên ...

Dự báo chung chung như trên là không thực tế. Trong thực tế, có những tiểu bang (như New York, California, Oregon, Washington, Massachusetts, v.v.) chắc chắn là thuộc về phe Dân Chủ. Tương tự, có những tiểu bang (như Texas, Indiana, South Carolina, Florida, v.v ...) mà phe Cộng Hòa chắc chắn sẽ thắng.

Thắng thua thật ra lệ thuộc vào kết quả của 7 tiểu bang « battle ground », còn gọi là « tiểu bang chiến địa ». Đó là Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania, và Wisconsin.

Bảy tiểu bang này rất khó đoán trước vì kết quả thay đổi theo từng năm. Thắng cử ở 7 tiểu bang chiến địa này có nghĩa là gần như thắng cử toàn quốc. Do đó, chúng ta cần xem xét tình hình ở 7 tiểu bang chiến địa.

Theo phân tích của Silver và fivethirtyeight (538), trong số 7 tiểu bang chiến địa, thì Trump cao hơn Harris ở 5 tiểu bang: Arizona, Georgia, Nevada, North Carolina, và Pennsylvania. Nhưng kết quả của Silver cho thấy Trump sẽ thua ở Michigan (dự báo thua 1,2 %) và Wisconsin (thua 1 %).

Nhưng cái phần trăm mà Cộng Hòa cao hơn Dân Chủ ở 5 tiểu bang chiến địa còn thấp (dự báo thắng 0,3 % đến 2,4 %), nên cũng khó xác định dứt khoát thắng thua. Chỉ có xác suất thôi. Kết quả phân tích của Nate Silver cho thấy Trump có xác suất thắng cử cao hơn Harris.

Thắng thua ở Mỹ còn phụ thuộc vào đại cử tri đoàn (electoral college votes). Điều kiện cho bên thắng là phải có 270 cử tri đoàn. Hiện nay, fivethirtyeight dự báo rằng Trump sẽ có 272 và Harris 266 cử tri đoàn. Như vậy, xác suất Trump sẽ trở thành tổng thống cao hơn đối thủ.

NGUYỄN VĂN TUẤN 05.11.2024