Cù Mai Công - Dự án thoát thủy cho Đô thành Sài Gòn và vùng phụ cận (2)

Sau khi đăng phần 1, vài chuyên gia, thân hữu đã bày tỏ quan tâm đến tập tài liệu nội bộ của chánh quyền Sài Gòn trước 1975 này.

Tiến sĩ Bùi Mẫn, từng là “dân Ông Tạ gốc”, hiện là giám đốc Phòng thí nghiệm GTC Soil Analysis Services, Dubai UAE); từng là giảng viên cầu đường tại Đại học Bách khoa TP.HCM và làm việc cho nhiều dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn của các công ty tư vấn hàng đầu thế giới có trụ sở tại Anh như Fugro, WS Atkins, Amec Foster Weller. Anh cho rằng đây là “tài liệu quý”.

Anh vừa có bài viết về chống ngập ở TP.HCM trên báo Dân Trí sáng nay 24-05-2024. Còn anh Nguyễn Leo Long (Calitech - Chuyên gia Xử lý nước từ Hoa Kỳ) cho biết: năm 1997, anh có đi với một phóng viên của Đài truyền hình Mỹ CBS đến Việt Nam tìm tập tài liệu này ở một số nhà sách cũ như Bố Già mà không tìm được.

Cũng theo anh Long, sau khi bỏ cấm vận Việt Nam, Mỹ có ý định tài trợ dự án xử lý nước thải ở TP.HCM, nên họ đi tìm lại tài liệu này để nghiên cứu lại. Bản thiết kế này anh Long nghe nói năm 1972 WB (Ngân hàng Thế giới) tài trợ 200 triệu USD. Một trong hai kỹ sư Mỹ thiết kế dự án này hiện còn sống.

Tôi may mắn có được tập tài liệu nội bộ này, xin đăng tiếp phần 2:

12 KHU VỰC THOÁT NƯỚC VÀ HỆ THỐNG CỐNG RÃNH ĐẾN NĂM 2000

3/ Khu vực thoát thủy:

Vùng nghiên cứu được chia làm 12 khu vực thoát thủy căn cứ trên địa thế thiên nhiên, địa hình của lưu vực sông ngòi và mật độ dân số. (Phụ bản V)

4/ Hệ thống cống dự trù trong tương lai sẽ gồm:

Hệ thống thoát nước mưa;

Hệ thống thoát nước dơ, riêng biệt.

5/ Giai đoạn thực hiện:

Dự án được chia làm 4 giai đoạn, bắt đầu khoảng năm 1975.

Giai đoạn 1 hoàn tất năm 1985

Giai đoạn 2 hoàn tất năm 1990

Giai đoạn 3 hoàn tất năm 1995

Giai đoạn 4 hoàn tất năm 2000

6/ Chi phí chung là: 349.142.000 Mỹ kim (USD)

(Giá vàng thế giới năm 1972 khoảng 65 USD, tức chi phí này khoảng 5.371.000 ounce vàng, tính theo giá hiện nay, hạ tuần tháng 5-2024 khoảng 2.370 USD/ounce = khoảng 12.729.270.000 = khoảng 12,7 tỉ USD - CMC chú thích).

Phúc trình dự án trên đã được đệ trình Thủ tướng Chánh phủ và Hội đồng Nội các.

Sau khi duyệt xét dự án, Chánh phủ đã chấp thuận cho xếp công tác vào phần ưu tiên cần phải thực hiện để sớm giải quyết vấn đề ngập lụt và ô nhiễm ở Thủ đô.

Vì ngân sách quốc gia eo hẹp, không đủ đài thọ, nên tạm thời, trong khi chờ đợi tìm nguồn tài trợ của các nước bạn, Hội đồng Nội các đã chấp thuận cho thực hiện công tác Thoát thủy Khẩn cấp cho Vùng III của dự án gồm có các khu Lò Gốm, Phú Lâm và Phú Thọ Hòa thuộc quận 6 và quận 11 Đô Thành thường bị ngập lụt trong mùa mưa vì lý do một số dân chúng đổ đất cất nhà một cách bất hợp pháp ngay trong lòng một số rạch, làm thu hẹp rất nhiều tiết diện thoát thủy của rạch, gây nên tình trạng ngập lụt ở các vùng thượng lưu.

Chương trình Thoát thủy Khẩn cấp:

Công tác dự định khởi công vào năm 1972 và hoàn tất năm 1975 gồm các công tác chính sau đây:

1. Vét và đắp các Kinh Lò Gốm, Bãi Sậy, Bến Nghé.

2. Đặt 4.262 m ống cống tròn từ 0,40 m đến 0,80 m.

3. Xây 5.676 m đường hầm từ 2,40 x 1,80 m đến 3,60 m x 2,10 m.

4. Chi phú dự trù là 4.124.000 Mỹ kim, chia ra như sau:

- 3.253.000 USD bằng tiền Việt Nam.

- 871.000 USD bằng ngoại tệ.

Ước tính thành tiền Việt Nam theo hối suất 455 đồng/USD và tính chẵn là 1 tỉ 800 triệu chia cho 4 tài khóa 1972 – 1975. Số tiền này không dự trù phần bồi thường cho dân chúng khi cần giải tỏa.

Tuy nhiên, theo biện pháp kinh tế mới ban hành và theo ước tính của Thiểm cục Chi phí có thể gia tăng lên 2 tỉ.

Riêng ngân khoản năm 1972 – 1973 được định là 250 triệu. Sài Gòn Thủy cục dự trù khởi sự công tác vét kinh, thiết lập lại đường thoát thủy cho vùng đông dân cư đang bị ngập nước trong mùa mưa là Phú Thọ Hòa, Lữ Gia, Phú Lâm và Bãi Sậy, thuộc phạm vi các rạch sau đây:

1. Rạch Bàu Trâu

2. Rạch Tân Hóa

3. Rạch Ông Buông

4. Rạch Lò Gốm

Ngoài công tác cải thiện kinh rạch, Sài Gòn Thủy cục sẽ xúc tiến việc vét sạch các đoạn cống chánh gần kinh rạch đã bị nghẹt một phần và làm lại các cửa chắn, ngăn nước và rác rến chạy ngược vào cống. 

Ngân khoản dự trù cho các công tác trên đã được Sài Gòn Thủy cục chiết tính và chuyển sang Tòa Đô chánh ngày 25-01-1972 để xin tài trợ theo chỉ thị của Thủ tướng Chánh phủ qua văn thư số 1591/Pth.T/PC2/3/M ngày 09-12-1971.

Ngày 03-7-1972, sau khi nghe Sài Gòn Thủy cục thuyết trình về lợi ích của Chương trình Thoát thủy Khẩn cấp, Hội đồng Đô Thành đã chấp thuận tài trợ cho Sài Gòn Thủy cục thực hiện Chương trình Thoát thủy Khẩn cấp với kinh phí dự trù như sau:

- Năm 1972: 50.000.000 đồng

- Năm 1973: 200.000.000 đồng

Đô Thành hứa sẽ hỗ trợ việc giải tỏa nhà của dân chúng xây trên kinh rạch và khu vực cần thiết lập hệ thống thoát thủy.

Ngày 07-12-1972 do Sắc lệnh số 179/SL/CC Thủ tướng Chánh phủ ủy nhiệm cho Sài Gòn Thủy cục đảm trách việc thực hiện Chương trình Thoát thủy cho Đô Thành Sài Gòn và vùng phụ cận.

Kế tiếp, ngân khoản đầu tiên 50.000.000 đồng được Tòa Đô chánh chuyển sang chương (trương) mục của Sài Gòn Thủy cục theo lệnh phát ngân số 6619 ngày 09-12-1972.

Với kinh phí này Sài Gòn Thủy cục sẽ cho vét sâu lòng rạch và nới rộng tiết diện thoát nước của đoạn rạch Lò Gốm dài khoảng 1200m từ Ngà ba Bà Lài Lò Gốm đến đường Bến Phú Lâm. (Phụ bản VI)

1/ Thời hạn công tác:

Công tác dự trù hoàn tất 4 tháng sau khi nhà cửa được giải tỏa. Tuy nhiên, công tác có thể thực hiện từng phần một, ở những nơi được giải tỏa xong.

2/ Khó khăn gặp phải:

Công tác sẽ gặp nhiều trở ngại vì nhà cửa của dân chúng xây cất bừa bãi dọc theo kinh rạch nên cần phải có một chương trình phối hợp với Tổng cục Gia cư, Tổng nha Kiến thiết và nhất là Tòa Đô chánh để giúp giải tỏa cấp bách các nhà xây cất bất hợp pháp đang làm trở ngại việc thoát thủy.

Việc giải tỏa sẽ được dễ dàng nếu có chung cư hay nền nhà cho đồng bào bị giải tỏa có nơi cư trú. Về việc này, chúng tôi kêu gọi sự hỗ trợ của Tòa Đô chánh và nếu không có gì trở ngại xin Đô Thành cấp cho khu đất do xáng thổi lấp tại Quận 8 để cấp phát nền nhà cho đồng bào bị giải tỏa.

Nếu đoạn rạch Lò Gốm nói trên được vét sâu và nới rộng, nước sẽ thoát nhanh chóng và nhờ đó và nhờ đó các vùng Phú Lâm, Phú Thọ Hòa, Cầu Tre… có thể tránh khỏi cảnh ngập lụt trong mùa mưa tới.

3/ Kết luận:

Tất cả đồng bào cũng như chánh quyền đều không muốn thấy cảnh lụt lội, sự lưu thông bị ngưng trệ, tình trạng đường sá bị hư hại tái diễn, làm tốn kém ngân quỹ và phương hại đến nền kinh tế quốc gia, nên đều mong rằng dự án thoát thủy sẽ được khẩn cấp thực hiện.

Nhưng đơn phương Sài Gòn Thủy cục không thể nào hoàn thành công tác được. Chúng tôi chắc chắn phải trông vào sự giúp đỡ và hợp tác chặt chẽ của mọi giới đồng bào, quý vị dân cử, quý vị báo chí và quý vị chánh quyền các cấp trong Đô Thành.

Tóm lại, Chương trình Thoát thủy của Đô Thành Sài Gòn và vùng phụ cận là một chương trình đại quy mô nhằm mục đích cải thiện đời sống của dân chúng Thủ đô bằng cách giải quyết cấp bách nạn ngập lụt hiện tại trong mùa mưa tại các vùng Phú Lâm, Phú Thọ Hòa, Xa Cảng và trang bị cho Đô Thành một hệ thống cống rãnh tân tiến trong tương lai khả dĩ.

CÙ MAI CÔNG 24.05.2024

Cù Mai Công - Dự án thoát thủy cho Đô thành Sài Gòn và vùng phụ cận (1)