Trụ sở Tòa án Trọng tài Thường trực ở La Haye, Hà Lan |
Ngày mai 12/07/2016 Tòa án Trọng tài Thường trực
(PCA – Permanent Court of Arbitration), một định chế ít được biết đến sẽ
ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc liên quan đến Biển
Đông.
Năm 2013, Manila đã hướng
về tòa án quốc tế đặt ở La Haye, yêu cầu các thẩm phán tuyên bố các yêu
sách lãnh thổ của Bắc Kinh bao trùm lên hầu hết vùng biển chiến lược
này, là bất hợp pháp. Theo Philippines, các yêu sách này vi phạm Công
ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).
Bắc Kinh từ chối tham gia vụ kiện, tuyên bố sẽ không tuân thủ mọi phán quyết, dù đã phê chuẩn UNCLOS.
1 - Tòa án Trọng tài Thường trực là gì ?
Có
trụ sở tại La Haye (Hà Lan), Tòa án Trọng tài Thường trực là cơ quan
liên chính phủ thường trực đầu tiên nhận đứng ra giải quyết các tranh
chấp quốc tế thông qua thủ tục trọng tài và « các phương tiện ôn hòa khác ».
Được
khai sinh năm 1899 nhân Hội nghị Hòa bình La Haye lần thứ nhất, do Sa
hoàng Nicolas Đệ nhị của Nga triệu tập, mục tiêu của tòa án này là tìm
kiếm « những phương cách hiệu quả nhất để bảo đảm cho mọi dân tộc lợi ích của một nền hòa bình thực sự và lâu dài ».
Các
trọng tài dựa vào những hợp đồng, các thỏa thuận và hiệp ước khác nhau,
như của Ủy ban Liên Hiệp Quốc về Luật Thương mại Quốc tế (UNCITRAL) hay
Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), để giải quyết. Hiện có
116 hồ sơ đang được nghiên cứu.
2 - Tòa án Trọng tài Thường trực có phải là một tòa án thực sự ?
Cái
tên Tòa án Trọng tài Thường trực có thể gây hiểu lầm, vì đây không phải
là một tòa án theo đúng nghĩa truyền thống, với các thẩm phán tuyên các
bản án. Tòa án Trọng tài Thường trực là một định chế thường xuyên,
thông qua các phiên trọng tài để giải quyết những bất đồng cụ thể.
Các phiên tòa thường họp kín, không mở rộng cho công chúng hay báo chí, trừ phi có sự đồng ý của đôi bên.
3 - Tòa án Trọng tài Thường trực hoạt động như thế nào ?
Một
vụ kiện được đưa ra trước Tòa án Trọng tài Thường trực khi các nỗ lực
ngoại giao giữa hai Nhà nước thất bại, hay khi bất đồng xảy ra giữa một
Nhà nước và một tổ chức công hoặc tư, hay có thể giữa hai đối tác tư
nhân.
Một phiên trọng tài sẽ được chỉ định để phụ trách hồ sơ này.
Gồm một, ba hay năm thành viên do các bên tranh chấp chỉ định, phiên
tòa này do một trọng tài làm chủ tọa, và trọng tài này cũng phải được
các bên đồng ý.
4 - Tòa án Trọng tài Thường trực đặt ở đâu ?
Trụ
sở Tòa án Trọng tài Thường trực nằm trong Cung điện Hòa bình ở khu vực
ngoại giao của La Haye, chung với Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ –
International Court of Justice), định chế tư pháp cao nhất của Liên Hiệp
Quốc.
5 - Các phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực có mang tính ràng buộc ?
Đúng
vậy. Tất cả các quyết định của tòa, được gọi là phán quyết, mang tính
bắt buộc đối với tất cả các bên tham gia vụ kiện, và phải được thực thi
ngay. Tuy nhiên nếu một trong các bên không hài lòng về phán quyết, thì
có thể yêu cầu Tòa án Trọng tài Thường trực giải thích.
Nhưng làm thế nào để buộc các bên tôn trọng phán quyết của tòa là một điều rất khó khăn. Việc thực thi phán quyết thường là « gót chân Achille » của các định chế tư pháp quốc tế.
Các
Nhà nước làm ngơ hoặc coi thường các phán quyết của Tòa án Trọng tài
Thường trực có nguy cơ bị mất uy tín, cộng đồng quốc tế không còn tôn
trọng.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.