Trong ba ngày Tết, có thể nói - với tôi - không có thứ rượu
nào nồng hơn "Nhật Ký Nguyên Hồng". Cho dù đang là những ngày
còn nồng ấm với Cách mạng, 1948; hay bầm dập Nhân Văn, từ 1957... quan sát của
ông vẫn là quan sát của một nhà văn. Khả năng "đọc hiểu" những quần
chúng cốt cán cho đến các bậc đạo cao chức trọng trong làng văn nghệ đều thấu
tận tâm can cả.
Nhật Ký Nguyên Hồng là
một góc sử của thời đại có nhiều chính sách thực dân hậu thực dân. Thời mà
Nguyên Hồng - cũng như Hữu Loan, Phùng Quán - bỏ các vinh hoa phù phiếm nơi thị
thành để giữ mình, với câu nói nổi tiếng, "Ông éo chơi với chúng mày..."
Thời mà phải đọc chính những con chữ như rứt ruột, cắt máu để viết ra từng
đêm của ông chứ vài dòng giới thiệu ở đây là không thể nào chạm tới.