Theo những gì tôi
đã được dạy hồi đi học, cụ Huỳnh Thúc Kháng là cây đại thụ, một nhân cách lớn,
nổi tiếng về tài năng, đức độ và lòng yêu nước trong đời sống xã hội Việt Nam
nửa đầu thế kỷ 20.
Cụ Huỳnh Thúc
Kháng (1876-1947), tự Giới Sanh, hiệu Mính Viên (vườn chè) đôi khi bị viết nhầm
thành Minh Viên, là một chí sĩ yêu nước nổi tiếng. Cụ từng giữ chức Viện trưởng
Viện Dân biểu Trung Kỳ thời thuộc Pháp, Bộ trưởng Nội vụ, quyền Chủ tịch Chính
phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Cụ Huỳnh quê làng
Thạnh Bình, tổng Tiên Giang Thượng, huyện Tân Phước, phủ Tam Kỳ (nay thuộc xã
Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước), tỉnh Quảng Nam. Năm 1900, đậu Giải nguyên kỳ thi
Hương năm Canh Tý 1900, được xưng tụng là một trong Ngũ Phụng Tề Phi của xứ
Quảng xưa. Năm Giáp Thìn 1904, cụ đỗ Hội nguyên Hoàng giáp (tức Tiến sĩ thủ
khoa).
Cùng với các cụ
Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Trần Quý Cáp, cụ Huỳnh tham gia lãnh đạo phong
trào Duy Tân; bị thực dân Pháp bắt năm 1908, đày ra Côn Đảo suốt 13 năm, mãi
năm 1919 mới được trả tự do. Năm 1926, cụ đắc cử dân biểu rồi được cử làm Viện
trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ. Trong 3 năm hoạt động trên cương vị này, cụ
cương quyết tranh đấu chốn nghị trường, sau đó nhân việc chống lại Khâm sứ
Pháp, cụ từ chức.
Năm 1927, cụ
Huỳnh sáng lập tờ báo Tiếng Dân - xuất bản tại Huế, bị đình bản năm 1943. Cụ
từng làm Bộ trưởng Nội vụ, quyền Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày
21.4.1947 cụ bệnh nặng và mất tại huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi.
Cụ Hồ (chủ tịch
nước) có thư chia buồn cảm động, đánh giá rằng “Cụ Huỳnh là người học hành rất rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao.
Vì lòng yêu nước mà cụ trước đây bị bọn thực dân làm tội, đày ra Côn Đảo. Mười
mấy năm trường gian nan cực khổ, nhưng lòng son dạ sắt, yêu nước thương nòi của
cụ chẳng những không sờn, mà lại thêm cương quyết. Cụ Huỳnh là người giàu sang
không làm xiêu lòng, nghèo khó không làm nản chí, oai vũ không làm sờn gan. Cả
đời cụ Huỳnh không cần danh vị, không cần lợi lộc, không thèm làm giàu. Cả đời
cụ Huỳnh chỉ phấn đầu cho dân được tự do, nước được độc lập”.
Trong lịch sử báo
chí xứ ta, cụ Huỳnh Thúc Kháng không phải người mở đường tự do ngôn luận bằng
báo chí. Nhưng chỉ với những bài trên báo Tiếng Dân suốt 16 năm tồn tại, nhà
báo Huỳnh Thúc Kháng đã để lại dấu ấn khó phai mờ. Điều dễ nhận ra nhất là ở
bản lĩnh của người làm báo trong cụ.
Lời mở đầu của
Tiếng Dân số 1 được xem như bản tuyên ngôn về tự do ngôn luận, về cái đích vươn
tới của người lĩnh trọng trách cầm bút. Cụ viết "nếu không có quyền nói tất cả những điều mình muốn nói, thì ít ra
cũng giữ cái quyền không nói những điều người ta ép buộc nói”. Đó là quyền
tự do không ai được phép cấm đoán, nhưng không phải người cầm bút nào cũng xác
định được như thế.
Cũng trên Tiếng
Dân ra ngày 1.5.1929, nhà báo Huỳnh Thúc Kháng tiếp tục khẳng định “Tôi là nhà cách mạng công khai, tôi đấu
tranh cho quyền lợi của dân tộc Việt Nam một cách công khai. Vì đất nước Việt Nam
có biên cương và lãnh thổ công khai trên bản đồ thế giới. Cho nên, tôi cũng
công khai nói lên tiếng nói của người Việt Nam yêu chuộng hòa bình, độc lập, tự
do và tự chủ. Do đó, tôi thách đố mọi trừng phạt và hiểm nguy đến với cá nhân
tôi”.
Đó là khí phách
của người làm báo chân chính, của người cầm đuốc soi đường cho quốc dân đi. Khí
phách ấy chỉ có ở những bậc trượng phu, dám coi tấm thân ngàn vàng của mình nhẹ
như cái lông hồng, xem khinh mọi lợi danh, vượt trên những ràng buộc đời
thường, thách đố mọi sự trừng phạt. Tất cả chỉ dồn cho mục đích cao đẹp: nói
lên tiếng nói chân thực, vạch trần sự giả dối, tham lam, hủ lậu, hướng tới một
cuộc sống tốt đẹp hơn.
Cụ ra đi đã 73
năm. Nhớ đến ký giả Huỳnh Thúc Kháng, càng băn khoăn về đội ngũ những người làm
báo đông đảo hiện thời. Đành rằng làm báo giờ đây đã khác trước, đã được xem là
một nghề, như một cách mưu sinh (ai chẳng phải lo cơm áo gạo tiền, cho mình và
cha mẹ, vợ con). Nhưng viết gì, viết sao cho đừng thẹn với đời với người, không
phải ai cũng có niềm trăn trở. Than ôi, chỉ cần làm được một phần của cụ Huỳnh
Thúc Kháng là đã thỏa mãn lắm rồi.
Làm báo phải như
nhà báo Huỳnh Thúc Kháng. Chỉ viết sự thật, tôn trọng sự thật, không né tránh
sự thật. Và không cúi đầu trước cường quyền, bạo lực.
NGUYỄN THÔNG
21.06.2020
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.