Nguyễn Đình Bổn - Về mấy bài viết đang gây dư luận của cô Sophie Trịnh!

Thời gian gần đây nổi lên trên mạng xã hội những bàn tán về các bài viết của cô Sophie Trịnh, phê bình các cây bút viết về hội họa và cả các họa sĩ nổi tiếng.

Tôi không phải họa sĩ, cũng không nghiên cứu hội họa nên chỉ viết những cái chung về nghệ thuật.

Điều đáng ghi nhận là cô Trịnh nêu thẳng tên, ngôn từ mạnh mẽ, thậm chí có chỗ quá đáng chớ không viết chung chung, phiếm chỉ. Và phải công nhận cô lý luận sắc sảo, mạch lạc và chặt chẽ nên "khổ chủ" bị cô nhắm tới cũng không hề dễ dàng khi tranh luận trở lại.

Đã lâu rồi, trong một quốc gia không có báo chí tư nhân, điều này khuấy động mạng xã hội, dù nó chỉ khu biệt trong mảng nghệ thuật. Trước đây trong lãnh vực Văn chương đã từng có nhà thơ Trần Mạnh Hảo, nhà văn Nhật Tuấn (ông đã mất) gây tranh luận và cả tranh cãi sôi nổi nhưng mấy chục năm qua chẳng còn ai viết gì. Phê bình văn học (và cả hội họa) vì vậy trầm lắng, tù đọng, chán phèo. Nên tôi ủng hộ.

Tuy nhiên cô Trịnh cũng tỏ ra thái quá khi đòi hỏi được đối thoại quyết liệt. Bởi tất nhiên các nhân vật được nhắc tới họ có quyền im lặng, người phê bình không thể yêu cầu họ "phải trả lời" hay chỉ trích họ "giả vờ cao đạo" gì hết. Về phía những người bênh vực cũng không được lôi đời tư cá nhân, tin nhắn riêng tư để phỉ báng tác giả. Điều này vi phạm cả đạo đức lẫn pháp luât.

Cô cũng không đúng khi cho rằng một người giàu có không thể thể hiện cảm xúc về các số phận cùng cực, bị xã hội giày xéo, bóp mép. Cái làm nên một nhân cách nghệ sĩ là thấu cảm với tha nhân, chớ không phải vị trí của họ. Nguyễn Du hay Nguyễn Khuyến của Việt Nam cũng là mệnh quan triều đình và chắc chắn họ không nghèo so với xã hội đương thời, nhưng họ vẫn viết về các số phận đó rất hay.

Về chuyện AI thì cô Trịnh nói đúng: Giả sử cô có sử dụng AI thì đã sao? AI sai thì dùng lý luận bẻ gãy nó chớ sao phải đổ thừa?

Nói về AI thì hiện tại nhiều tổ chức nghệ thuật cho rằng sẽ loại trừ các tác phẩm xài AI quá lố trong việc xét giải thưởng thôi, khó ai cấm được nó.

AI thực ra chỉ là công cụ tổng hợp, chúng ta ra lệnh cho chúng bằng ngôn ngữ nào thì nó sẽ sử dụng tài nguyên bằng ngôn ngữ đó, nên nhà văn Nguyễn Viện từng chửi thề: AI Việt Nam tuyên giáo thấy mẹ!

NGUYỄN ĐÌNH BỔN 28.11.2025