Đỗ Duy Ngọc - Ngày khai trường

Hôm nay, cả nước khai trường. Chợt nhớ lại những buổi khai trường ngày xưa khi tôi còn đi học cách đây hơn nửa thế kỷ.

Đó là những buổi lễ đơn giản, ấm cúng và đầy tình thân. Không hoa hoặc rất ít hoa chứ không tràn ngập hoa hòe như bây giờ. Chẳng màu mè hoa lá hẹ, có khi chỉ là tấm bảng viết chữ rất nghiêm túc nhưng rất mỹ thuật: Ngày khai giảng niên khóa...hoặc bandroll kẻ chữ giăng ngang sân trường. Dù những trường tôi học qua từ thuở ấu thơ cho đến thời trung học đều là những trường to ở thành phố lớn.

Ba tháng hè nghỉ đúng nghĩa của nghỉ hè nên bạn bè gặp nhau kể đủ thứ chuyện trên trời, dưới đất. Cũng có khi có quan chức thành phố dự, nhưng họ là khách hoặc có thể là phụ huynh học sinh nên chẳng mấy khi phát biểu, huấn thị hay tuyên bố gì.

Mở đầu là chào cờ, Hiệu trưởng đọc diễn văn ngắn, có khi đại diện học sinh phát biểu vài lời rồi đánh trống hoặc bấm chuông mở đầu năm học mới. Thế là xong. Cũng có năm có chương trình văn nghệ của các lớp. Cây nhà lá vườn, ngắn gọn mà vui.

Giờ ngày khai giảng rườm rà quá. Giăng đèn, kết hoa, cờ xí đỏ rực. Chỗ nào cũng thấy hoa hòe sặc sỡ. Học sinh chỉ nghỉ hè vài hôm hoặc tuần lễ rồi lại vào trường sinh hoạt hoặc học hè. Cô trò, bè bạn mấy tháng gọi là hè vẫn gặp nhau hàng ngày. Lễ khai giảng chẳng còn chi ý nghĩa.

Học sinh đứng ngồi dưới nắng cả giờ nghe hết Hiệu trưởng, lãnh đạo địa phương, lãnh đạo Phòng, Sở và đôi khi cả lãnh đạo trung ương lần lượt phát biểu. Toàn một nội dung na ná nhau, năm nào cũng thế. Giáo điều, rập khuôn, chẳng bao giờ nghe được một bài diễn văn tâm huyết, nhân văn. Có ông nói cả nửa giờ, học sinh chẳng ai nghe mà vẫn nói. Chỉ đạo, yêu cầu, huấn thị đủ cả. Rồi kèn trống lèng phèng, rồi tặng hoa nhặng xị, toàn người lớn làm lễ với nhau.

Chiếc trống trường cũng vẽ rồng, vẽ rắn biến thành hình như chiếc trống đồng đầy màu sắc. Dùi trống kết tua vải đỏ như mãi võ Sơn Đông. Lãnh đạo trịnh trọng gõ trống khai trường sau khi phát biểu xong lên xe đi về. Sau đó là màn đàn ca sáo nhị.

Thay vì là chương trình văn nghệ của học sinh, giờ người ta thuê ca sĩ đình đám về ca diễn. Có trường lại thuê đoàn lân sư rồng về múa, trống, chiêng đánh tùng xèng. Có trường thuê luôn ban nhạc, vũ công về uốn éo trên sân khấu. Có cả múa lửa, tấu hài nhộn nhạo cả lên. Thành ra ngày khai giảng là dịp chạy show của giới nghệ sĩ.

Tất cả chỉ là những trò màu mè hình thức. Biểu diễn của nhà trường, của lãnh đạo. Nhiều trường còn sáng tạo nhiều chuyện cười không được, khóc không xong. Nặng phần trình diễn. Có nơi sau đó còn mở tiệc mừng.

Ngày hội của học trò mà học trò chỉ là kẻ đứng xem người lớn diễn. Chi phí cuối cùng cũng do phụ huynh đóng góp chứ đâu ra. Lại thêm gánh nặng trên vai cha mẹ học sinh.

Bao giờ mới hết cảnh này!

ĐỖ DUY NGỌC 05.09.2022