Huỳnh Ngọc Chênh - Quang Trung và Gia Long

 

Chế độ độc tài lúc mới lên thì mạnh bạo rồi sau đó suy tàn theo quy luật. Thế lực này suy tàn thì thế lực khác  vươn lên thay thế.

Vua Lê Thái Tổ có công đánh đuổi giặc Minh giành độc lập, dựng lên triều đình nhà Lê độc tài phong kiến. Nhà Lê truyền được 100 năm thì suy sụp, bị họ Mạc cướp ngôi, rồi họ Mạc bị Nguyễn Kim cùng thuộc tướng Trịnh Kiểm đánh bại để tái lập nhà Lê. Tuy nhiên độc tài triều Lê đã đến thời mạt vận, chỉ tồn tại làm vì, mọi quyền lực thuộc về nhà cầm quyền độc tài mới đầy sức sống là chúa Trịnh.

Mâu thuẫn quyền lợi với chúa Trịnh, dòng họ Nguyễn đứng đầu là Nguyễn Hoàng chạy vào Nam khai phá mở mang bờ cõi, lập nên một thế lực mới đối nghịch với thế lực chúa Trịnh, đó là chúa Nguyễn.

Hai thế lực độc tài ở hai miền Nam và Bắc kéo dài trên 200 năm thì cũng đến lúc suy tàn, nhân tình rối ren, dân chúng khổ ải loạn ly. Đó là lúc ra đời một thế lực phong kiến mới mạnh mẽ hơn.

Anh em Tây Sơn xuất hiện, thế lực độc tài mới này quá mạnh đã lần lượt đánh sập cả hai thế lực cũ suy tàn ở phía Nam lẫn phía Bắc. Dòng họ nhà Lê kéo dài 360 năm chính thức kết thúc, chúa Trịnh và chúa Nguyễn kéo dài hơn 200 năm cũng bị sụp đổ vì Tây Sơn.

Tuy nhiên thế lực độc tài Tây Sơn chưa kịp định hình thì người đứng đầu là vua Quang Trung chẳng may mất sớm, triều đình nhanh chóng lụi tàn để thay vào đó là một thế lực độc tài mới mạnh mẽ hơn.

Nguyễn Ánh chiến thắng, lập ra triều đình phong kiến nhà Nguyễn cùng với nước Việt Nam rộng lớn từ Bắc vào Nam.

Ngày xưa thì chẳng cách mạng gì cả, chỉ thế lực này lên thay thế thế lực khác. Mục tiêu của các cuộc nổi dậy là hoặc chống ngoại xâm hoặc lật đổ nhà cầm quyền cũ để xây dựng nhà cầm quyền mới cho dòng họ mình.

Trịnh Nguyễn suy yếu, Tây Sơn nổi lên cướp quyền, rồi Tây Sơn suy yếu, Nguyễn Ánh nổi lên cướp quyền lại.

Khi cai trị dân và tiến hành chiến tranh chống ngoại xâm và chống Nguyễn Ánh, do hạn chế thời đại, Nguyễn Huệ có những lúc có chính sách hà khắc với người dân. Ngược lại vì muốn phục hồi vương quyền bằng mọi giá, Nguyễn Ánh cũng mắc phải sai lầm khi cầu viện ngoại bang.

Rồi Tây Sơn đào mồ chúa Nguyễn, rồi sau đó Nguyễn Ánh chiến thắng đào mồ Nguyễn Huệ, tận diệt hậu duệ và giết hại tàn độc các cận thần của Tây Sơn, đó cũng do hạn chế tư duy thời đại.

Tận diệt đến ba đời người sống hay đào mồ người đã chết là thực hiện chủ nghĩa lý lịch, vì thời đó tin rằng mồ mả bị phá hoại thì hậu duệ cũng bị suy sụp, tận diệt đến ba đời để không còn dòng dõi nổi dậy trả thù. Đau đớn thay, thời đại ngày nay chủ nghĩa lý lịch vẫn còn sử dụng dưới hình thức mới tinh vi hơn và không kém phần độc ác. Nếu phải lên án là lên án chuyện thời nay.

Triều đại Tây Sơn lụi tàn sớm, nhưng Nguyễn Huệ đã để lại công trạng lẫy lừng qua hai lần đánh tan giặc ngoại xâm cũng như có nhiều ý tưởng thay đổi.

Nguyễn Ánh để lại công trạng lớn là lập ra nước Việt Nam hùng mạnh.

Hai bậc tiền nhân ở hai trận tuyến đối nghịch nhưng đều có công trạng lớn, nên đều xứng đáng được hậu thế tôn thờ.

Không nên vì chuyện đối nghịch ý thức hệ, đối nghịch quan điểm chính trị thời hiện đại mà áp đặt tiền nhân về phe này phe kia để rồi bới móc xúc phạm.

HUỲNH NGỌC CHÊNH 24.10.2025