Nguyễn Thông - Phiến quân?

Đôi lời : Riêng tình hình Syria vô cùng phức tạp với vô số nhóm Hồi giáo vũ trang, nhiều xu hướng khác nhau, chưa hẳn các nhóm chống chính phủ đã tốt nên có lẽ gọi chung là « nổi dậy » cũng tạm ổn (TM).

Mấy ngày qua, lực lượng nổi dậy chống lại chế độ độc tài ở Syria - một sân sau, chư hầu của Nga, đã thu hút sự chú ý của dư luận, báo chí truyền thông quốc tế, trong đó có Việt Nam.

Những nước khác xứ khác thông tin về vụ này thế nào, tôi chưa nắm được, chỉ thấy ở xứ ta, những người dịch bài từ nguồn nước ngoài, chủ yếu từ RT, Novosti của Nga, đã cắm đầu dịch, gọi lực lượng nổi dậy chống bộ máy độc tài phản dân chủ là "phiến quân", "quân phiến loạn".

Đọc rất nhiều báo Việt quốc doanh, cả báo giấy lẫn báo điện tử, trên chuyên trang quốc tế, tôi thường bắt gặp từ “phiến quân”.

Trong khá nhiều cuộc chiến đã và đang xảy ra trên thế giới, như ở Afganistan, Iraq, Congo, Gruzia, Syria, Myanmar, Venezuela, thậm chí Cuba, Triều Tiên…, cuộc đối đầu giữa lực lượng chính phủ (đang cầm quyền) và người chống lại chính phủ luôn được giới báo chí truyền thông theo dõi chặt chẽ, phản ánh từng giờ. Tuy nhiên, tùy góc độ, quan điểm của người viết hoặc tờ báo mà đối tượng được mô tả xấu tốt khác nhau.

Nếu cứ máy móc, rập khuôn bê nguyên xi nội dung bài báo trên báo nước ngoài về, chuyển ngữ thành bài của mình thì sẽ có những điều không khách quan thấy rõ. Cũng chả khác gì chuyện “yêu cho tốt, ghét nên xấu” kiểu La Quán Trung viết Tam Quốc diễn nghĩa, Lưu Bị có xấu cũng thành tốt, Tào Tháo có tốt cũng hóa xấu.

Cái sai thường gặp nhất ở chỗ các nhà báo ta gán cho lực lượng nào đó là phiến quân. Với quân khủng bố IS ở Trung Đông chẳng hạn, nó xấu quá rõ, có gọi nó là gì cũng được, những người có lương tâm chả thắc mắc. Nhưng có những lực lượng đứng lên đấu tranh giành quyền sống, chống lại thế lực cầm quyền thối nát đang tồn tại thì phải gọi cho đúng tên, chứ không thể là phiến quân.

Hiểu nôm na, phiến quân tức là quân phiến loạn, quân làm loạn, bất nghĩa, vô pháp luật.

Phiến trong từ Hán Việt có nghĩa chính là mảnh, một tấm. Thơ cổ có câu “nhất phiến tài tình thiên cổ lụy” (một mảnh tài tình khiến ngàn đời phải vấn vương rơi nước mắt) của nhà nho Phạm Quý Thích khi nhận xét về Truyện Kiều, nhân vật Thúy Kiều và Nguyễn Du. Ta thường nói phiến đá, phiến gỗ cũng theo nghĩa “mảnh” ấy. Nhưng phiến còn có nghĩa là xúi bẩy, làm điều xấu. Phiến loạn tức là xui người ta làm loạn, xúi giục làm loạn, làm điều bất chính, chống lại nhà nước được lòng dân. Quân phiến loạn là quân làm loạn xã hội, gây đau khổ cho nhân dân, cần phải trừng trị.

Thực chất, trong khá nhiều cuộc đối đầu, chính nhà nước, bộ máy cầm quyền đương thời mới là xấu. Nó độc tài, phát xít, mất dân chủ, kìm kẹp nhân dân, áp bức bóc lột, tham nhũng, bán nước… khiến có những lực lượng vùng dậy đấu tranh chống lại để lật đổ nó, nhằm xây dựng chế độ xã hội tốt đẹp hơn, bộ máy cầm quyền trong sạch hơn.

Lực lượng đó không thể là quân phiến loạn. Mà là lực lượng nổi dậy. Hồi xưa ở miền Nam, chính quyền Sài Gòn cũng gọi Việt cộng là quân phiến loạn (còn Việt cộng nhận mình là quân giải phóng). Chả nhẽ báo chí của Việt cộng bây giờ lại bắt chước cách gọi ấy để lên án những lực lượng tiến bộ. Cùng dạng sự việc, cùng đối tượng, không thể có hai hay nhiều cách gọi, khi cái tâm cái trí không đàng hoàng, mạch lạc.

Trở lại vụ Syria, tay tổng thống Assad - kẻ độc tài, bề tôi ngoan ngoãn của bọn xít (phát) Nga kia chỉ có thể gọi nó bằng thằng (nhìn cái mặt đã thấy ghét, dù không nên dựa vào hình dong để đánh giá con người). Dựa hơi Nga, tất cả những đứa chơi bời, quan hệ với Pu với Med, bắt tay bắt chân với nó đều đáng gọi bằng thằng. Nổi dậy phế bỏ kẻ độc tài và chính quyền của nó thì là sự nghiệp chính nghĩa, là nghĩa quân chứ không phải quân phiến loạn.

Quân chính phủ thường mạnh hơn, lực lượng nổi dậy thường yếu hơn, không thể lấy mạnh yếu để luận anh hùng, tốt xấu. Nhưng muốn đánh giá đúng về từng phía, thì cần coi họ chiến đấu vì cái gì, có được lòng dân chúng hay không. Nếu chưa có dịp tìm hiểu kỹ, thì đừng làm cái loa phát ngôn không công cho một thế lực nào đó, đừng vô hình trung đứng về phía nào đó, mà coi thường nghề nghiệp.

Ông Maddox hàng xóm nhà tôi cười bảo đừng có dạy đĩ vén váy, chúng làm thế quen rồi, vả lại có chỉ đạo cả đấy, chẳng thế hoàn lương quay về chính đạo được đâu.

NGUYỄN THÔNG 04.12.2024