Hoàng Tuấn Công - “Rực dỡ”

 

Vua Tiếng Việt Mùa 3 (chương trình mới nhất vừa phát sóng ngày 29/11/2024), yêu cầu người chơi phát hiện lỗi chính tả trong một đoạn văn. Nhưng (vẫn như thường lệ), vị “Vua” này lại không thể nhận ra lỗi chính tả của chính mình.

Từ “rực rỡ” trong đoạn ngữ liệu bị Vua Tiếng Việt viết thành “rực dỡ”(!)

Nguyên văn câu  hỏi của Vua Tiếng Việt đưa ra là:

“Có bao nhiêu lỗi chính tả trong câu: “Mặt trời chiếu rực dỡ rải sông, một buổi chiều êm ả và bao la. Dờ khắc thật rất hợp cho những lời tình tứ, nhưng trong đám người, tôi và Hậu chỉ nghồi lặng, thỉnh thoảng nhìn nhau.” (Theo tìm hiểu của chúng tôi thì đoạn văn được Vua Tiếng Việt lấy làm ngữ liệu này nằm trong tác phẩm “Nắng trong vườn” của Nhà văn Thạch Lam - HTC). 

Người chơi trả lời “3" lỗi, và đây cũng chính là đáp án của Vua Tiếng Việt, với xác nhận bằng giấy trắng mực đen: “rải”, “dờ”, “nghồi”, cùng lời khẳng định của Xuân Bắc: “Đáp án chính xác”! 

Sai lầm này của Vua Tiếng Việt đã biếu không 1 điểm cho người chơi có tên Nguyễn Phương Anh, nâng tổng số điểm ở phần chơi này lên 6 điểm, bằng với số điểm của một người khác là Bùi Quốc Chính. Sau đó, hai người phải phân thắng thua bằng câu hỏi phụ, và Nguyễn Phương Anh giành điểm đi tiếp, trong khi Bùi Quốc Chính phải rời cuộc chơi. Theo đây, nếu Vua Tiếng Việt không sai chính tả thì người ở lại phải là Bùi Quốc Chính chứ không phải Nguyễn Phương Anh (Đây không phải là lần đầu tiên Vua Tiếng Việt đưa ra đáp án sai, khiến người thì được hưởng lợi, kẻ phải sớm rời cuộc chơi).

Như vậy, Vua Tiếng Việt cho rằng viết “Mặt trời chiếu rực dỡ” là đúng chính tả (!). Nhưng đáng tiếc thay, viết thế là hoàn toàn sai, vì trong tiếng Việt không có từ “rực dỡ”; nguyên văn trong “Nắng trong vườn”, Nhà văn Thạch Lam cũng viết là “rực rỡ” chứ không phải “rực dỡ”.

Điều đáng nói hơn nữa, đây không phải là một đoạn văn do chương trình tự viết để làm ngữ liệu, mà là được trích ra từ một tác phẩm văn học. Nhưng đã gọi là trích và để trong ngoặc kép thì không được phép sai với nguyên văn. Cách  làm sai nguyên tắc này dễ khiến cho khán giả hiểu lầm là những lỗi chính tả ấy có trong tác phẩm của Thạch Lam, và Vua Tiếng Việt chỉ trích nguyên văn ra làm ngữ liệu mà thôi.

Cũng cần phải nói thêm, lỗi chính tả này (“rực rỡ” viết thành “rực dỡ”) là một lỗi rất khó hiểu. Nếu là lỗi do cách phát âm của phương ngữ Bắc gây ra thì thường cả hai âm /r/ đều phải nói/viết thành d (dực dỡ), đằng này chỉ mỗi “rỡ” thành “dỡ”, còn “rực” lại vẫn đúng.

Thêm nữa, lỗi này chủ yếu thấy trong phát âm, còn trong viết rất ít gặp (vì “rực rỡ” là từ quá thông dụng), tại sao Vua Tiếng Việt lại không thể nhận ra là mình sai? Do năng lực quá yếu hay do cách làm việc quá cẩu thả, tùy tiện? Những câu hỏi này, một lần nữa chúng tôi xin gửi đến những người có trách nhiệm trong ê kíp của Vua Tiếng Việt và tổng giám đốc Nguyễn Thanh Lâm.

HOÀNG TUẤN CÔNG 01.12.2024

Một vài thông tin liên quan đến chương trình có lỗi chính tả “rực dỡ” của Vua Tiếng Việt:

- Được sản xuất dưới thời bà Tạ Bích Loan - Trưởng Ban sản xuất các chương trình Giải trí – Đài Truyền hình Việt Nam, người trực tiếp chỉ đạo sản xuất chương trình Vua Tiếng Việt, và bà Khuất Ly Na - Đạo diễn chương trình.

- Phát sóng ngày 29/11/2024 (đúng ngày bà Tạ Bích Loan được trao Huân chương Lao động hạng Nhất).

- Phát sóng 8 ngày sau khi chúng tôi đăng tải “Thư ngỏ gửi Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam Nguyễn Thanh Lâm (Về những sai sót và bất ổn của chương trình Vua Tiếng Việt)”; 7 ngày sau khi ông Nguyễn Thanh Lâm có phản hồi và “xin cầu thị tiếp thu tất cả những nội dung góp ý” trong bức thư ngỏ.

- Cố vấn có mặt trực tiếp ở trường quay của chương trình là TS Văn học Đỗ Thanh Nga, TS Ngôn ngữ học Đỗ Anh Vũ.