Tổng thống-tỉ phú Trump : Vô số xung đột lợi ích

Donald Trump và vợ con cùng cắt băng khánh thành Trump International Hotel tại Washington DC ngày 26/10/2016.

(LesEchos 15/11/2016) Donald Trump có liên quan đến 500 công ty. Ông sẽ giao quyền quản lý cho các con, nhưng việc này không giải quyết được gì.

Xưa nay chưa bao giờ có việc một tỉ phú trở thành ông chủ Nhà Trắng, và giờ thì phải đối mặt với vấn đề xung đột lợi ích nghiêm trọng. Ông Donald Trump có dính líu đến 500 công ty, theo như khai báo tài sản của ông, trong đó có một số tại Trung Quốc, Nga, Ả Rập Xê Út - là những nước mà quan hệ với Mỹ khá phức tạp. Các khách sạn của ông được chính phủ trợ giá, có thể gia hạn hoặc hủy bỏ theo quyết định của Nhà Trắng hay Quốc hội.

Từ trái sang phải: Donald Jr., Ivanka, Eric Trump.

Được khánh thành vào tháng trước, khách sạn của Donald Trump ở Washington xây trên đất của chính quyền liên bang. Như vậy Donald Trump nay vừa là chủ cho thuê (với tư cách tổng thống) và người đi thuê (với tư cách doanh nhân)! Các sân gôn mới của ông được tài trợ bởi những ngân hàng bị tư pháp chiếu tướng. Chẳng hạn ngân hàng cho ông vay nhiều nhất là Deutsche Bank, đang bị đe dọa phạt 14 tỉ đô la vì liên can đến khủng hoảng địa ốc, và hẳn là Donald Trump sẽ cố gắng xoay sở để ủng hộ ngân hàng này.

Khách sạn của Donald Trump tại Washington DC.

Nhập nhằng công tư

Các xung đột lợi ích là « không thể tránh khỏi » và « đáng báo động » - theo Ken Gross, một thẩm phán từng là cố vấn cho các chính khách của cả hai đảng. Đây cũng là điều chưa từng thấy tại Nhà Trắng. Ronald Reagan, George Bush và Bill Clinton cũng có một số tài sản lúc được bầu làm tổng thống, nhưng các vị này nhanh chóng giao cho một đơn vị độc lập quản lý. Còn ông Donald Trump không có ý định này, mà giao phó việc kinh doanh cho ba người con (Eric, Donald Junior và Ivanka).

Giải pháp trên không hề giải quyết được vấn đề xung đột lợi ích. Bằng chứng là cả ba người con ông Trump đều tham gia ê-kíp chuyển giao quyền lực nhằm thành lập chính quyền mới ! Đối với gia đình Trump, chính trị và tiền bạc gắn liền với nhau. « Khi Eric Trump thương lượng một khu đất xây dựng tại Matxcơva hay Uzbekistan, chính quyền sở tại sẽ tin rằng công ty luôn thuộc về Donald Trump » - Trevor Potter, cựu chủ tịch ủy ban bầu cử tố cáo.

Tỉ phú Donald Trump trong dịp khai trương sân gôn ở Scotland năm 2010.

Lỗ hổng luật pháp

Luật sư của Donald Trump nhìn nhận : « Tổng thống có thể trấn an tất cả mọi người hay không? Câu trả lời là không. Dù gì đi nữa ông cũng không thể làm mọi người yên tâm, nhưng lại hợp pháp ». Luật pháp đứng về phía nhà tỉ phú : tuy luật cấm các dân biểu và bộ trưởng sở hữu các tài sản có thể gây ảnh hưởng đến công việc, nhưng lại chưa hề dự trù đối với tổng thống ! Như vậy trên lý thuyết, Donald Trump vẫn có thể giữ quyền lãnh đạo Trump Organization hay nhường lại cho người thân.

Rượu vang nhãn hiệu Trump.

Kinh doanh gia đình hưởng lợi qua chiến dịch tranh cử

Các con ông Trump khẳng định làm việc độc lập với cha, nhưng những gì diễn ra những tháng gần đây cho thấy họ không ngần ngại pha trộn mọi thứ. Phần lớn số tiền chi cho tranh cử rơi vào túi các « business » gia đình. Đảng Cộng Hòa đã hoàn trả trên 1 triệu đô la cho Trump Organization cho các cuộc mít-tinh tổ chức tại các khách sạn của ông Trump ở New York và Mar-a-Lago ở Florida. Đảng cũng chi 5.000 đô la cho các chai rượu vang đóng dấu « Trump » do công ty của Eric Trump phân phối.

Nguy cơ xung đột lợi ích lại càng tăng lên do gần đây các công ty của Donald Trump đã quốc tế hóa rất nhiều. Ông đã triển khai các phức hợp địa ốc mới ở Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia và Azerbaizan. Aaron Friedberg, cựu cố vấn của phó tổng thống Dick Cheney giải thích : « Đó là những nước mà giới kinh doanh liên hệ chặt chẽ với chính phủ. Các ông chủ luôn can dự vào chính trị bằng cách này hay cách khác ». Các con ông Trump chắc chắn phải viện đến người cha tổng thống.