Nguyễn Trung - Donald Trump, mở đường và vấp ngã

(BS 26/01/2021) Nguyễn Hữu Vinh : Bài viết dưới đây là email trao đổi của cựu Đại sứ Nguyễn Trung với một số thân hữu. Được sự cho phép của ông, Ba Sàm xin đăng lại và đặt tựa đề. Một số thông tin về tác giả được bổ sung ở cuối bài.

Thưa các bạn, tôi nghĩ:

Mọi người chắc sẽ còn tốn nhiều giấy mực về Trump, vì lẽ công bằng đối với Trump đã đành, song quan trọng hơn thế còn vì: Qua hiện tượng Trump có rất nhiều kinh nghiệm và bài học quý báu có thể rút ra đối với nước Mỹ, và về những mặt nào đó liên quan đến nước  ta!

Tôi không muốn nhìn vấn đề theo kiểu pro hay con Trump,  mà chỉ cố sao hiểu được bản chất sự việc, với hy vọng rút ra đôi điều đúng đắn và bổ ích cho nước mình.

Sai lầm lớn nhất của Trump, theo tôi, có lẽ là Trump không nhìn hết được tầm vóc và không hiểu hết được bản chất những vấn đề hệ trọng và rất vĩ mô mà Trump đã đặt được lên bàn nghị sự của nước Mỹ, mặc dù Trump chạm được vào trái tim nhiều người và đã phơi trần được cái đầm lầy, vạch ra được nhiều mặt trái của các big-tech….

Thấy được vấn đề như vậy là rất quan trọng, nhưng hiểu thấu nó là rất khó, tìm ra giải pháp cho nó càng vô cùng khó.

Mà những vấn đề Trump đụng phải đều to như quả đất: vấn đề “cái đầm lầy Mỹ”; vấn đề Trung Quốc; vấn đề deepstate (tạm gọi là “thế lực ngầm” – nước nào cũng có); vấn đề big-tech và nguy cơ chủ nghĩa phát xít mới đang nảy mầm trong thế lực của các big-tech câu kết với các deepstate trong quá trình toàn cầu hóa hiện nay; vấn đề pandemic; vấn đề chuyển từ outsourcing về reshoring v.v.., và hàng núi vấn đề văn hóa xã hội khác liên quan sâu sắc đến lịch sử hình thành nước Mỹ.

Rất nhiều trong số những vấn đề này là hệ quả tất yếu của một quá trình phát triển ở Mỹ và sự tha hóa của quyền lực, hoàn toàn chưa có lời giải, hoặc phải trải qua nhiều quá trình gian khổ sắp tới mới có lời giải – một hai thế hệ con người chắc gì đã xong!

Đã thế Trump lại rất nóng vội – điều này có thể thông cảm được, vì ông ta chỉ có 4 năm, nên đã xảy ra tình huống: càng nóng vội càng phải trả giá đắt, sai lầm đẻ ra sai lầm – chưa nói đến cái nóng vội của Trump còn mang sâu thẳm trong nó cái tính nóng vội của một doanh nhân và của một ông chủ sòng bạc trước cái affair quá hấp dẫn vì nhiều lý do!

Dù sao Trump cũng chỉ là một con người, và trên đời này không có ông thánh!

Trong những việc Trump đã làm, sai lầm lớn nhất  theo tôi là đã để xảy ra bạo loạn ở Capitol (dù vô ý hay cố ý) – mà ẩn sâu trong vụ việc này có lẽ là tâm lý nóng vội và đắc thắng của Trump muốn dùng bạo lực (nhất là Trump bị ấn tượng mạnh bởi các vụ biểu tình ủng hộ mình quá hoành tráng trong quá trình tranh cử, chưa tổng thống Mỹ nào có được).

Trong vụ Capitol, dù Trump bị vu oan, hoặc bị xảy tay – hoặc không loại trừ ít nhiều Trump có chủ ý bạo lực trên khía cạnh nào đó  – tự nó vụ Capitol này mang tính chất một canh bạc lớn nhất đời Trump cho đến nay, và Trump mất trắng, đúng với nghĩa đen kiếm củi ba năm thiêu một giờ,  tệ hơn nữa là còn giúp cho cuộc bầu cử đánh cắp của cánh Pelosi-Biden trở thành chính nghĩa!  Đánh bạc thì phải trả giá như vậy, xảy một bước chân, hận nghìn thu!  Song nước Mỹ phải chịu đựng mọi hậu quả, còn kẻ xấu trong ngoài nước Mỹ ra sức lợi dụng.

Từ một người đang được coi như anh hùng, Trump bị thất bại này đẩy  xuống bùn đen để trở thành kẻ đốt đến (làm cho nhiều người nhớ lại vụ đốt tòa nhà Quốc hội Đức – der Reichstag, 27-02-1933, mà Hitler đã lợi dụng để vu oan và kết án lãnh tụ phong trào cộng sản quốc tế Dimitrop), tạo cớ và cơ hội cho đám Pelosi xúc tiến hạch tội lần 2, với mục đích quyết loại Trump vĩnh viễn khỏi chính trường Mỹ, đồng thời giương cao ngọn cờ bài trừ “Trumpism” để tha hóa tiếp nước Mỹ theo cách có lợi cho nhóm này!

Đương nhiên Trung Quốc là nước đang hưởng lợi lớn nhất trạng thái đục nước béo cò này!

Tôi nghĩ: Trump sẽ không bị lãng quên. Nhân dân tiến bộ khắp nơi trên thế giới rồi đây có lẽ sẽ ghi nhận công lao lớn nhất của Trump (theo cách đánh giá của tôi) là đã đánh thức nước Mỹ  nói riêng và các nước khác nói chung – trong đó có Việt Nam – là:

Tất cả đang phải đối mặt với những hiểm họa do sự tha hóa nảy sinh trong quá trình phát triển của chính quốc gia mình và do những hệ quả tiêu cực tất yếu của quá trình toàn cầu hóa; tất cả phải có gan và mở to mắt nhìn rõ toàn bộ những thách thức mới này với con mắt “tổ quốc và nhân dân trên hết” (ở Mỹ Trump đặt ra: MAGA và AF).

Trump và chính quyền của ông không dưới một lần nói – kể cả với Việt Nam: Các bạn cũng phải coi nước mình trên hết, để tất cả các quốc gia đoàn kết và hợp tác cùng nhau đối mặt với tất cả trách nhiệm của mình (cần được hiểu là không có free Lunch!).

Trump và chính quyền của ông ta cũng đã nhiều lần nói thẳng thừng: Đảng cộng sản Trung Quốc, với những tội ác đã gây ra và với những mưu đồ phục hưng đế chế Trung Hoa, là kẻ thù chung của nhân loại – trong đó có nhân dân Trung Quốc!

Toàn bộ sự đánh thức này của Trump có ý nghĩa lớn hơn rất rất nhiều so với những gì Trump đã làm được trong nhiệm kỳ 4 năm của mình.

Vì lẽ này, riêng tôi cho rằng Sứ mệnh của Trump đã hoàn thành (Trump’s mission is completed!). Trong một số bài “Thế giới đã sang trang” (2016-2018), tôi cho rằng: Hiện tượng Trump là cột mốc đánh dấu rõ nhất thế giới đã sang trang, bước vào một thời kỳ mới – một cuộc trường chinh gian khổ mới với muôn vàn bất định mới khó lường, trước khi các nước có thể cùng nhau định hình được một trật tự quốc tế mới kể từ sau chiến tranh lạnh I. Hơn bao giờ hết, trong thế giới hôm nay những vấn đề hay những giá trị cốt lõi như dân tộc, dân chủ, tự do, đức tin và thể chế (hiến pháp)… trở thành những yếu tố sống còn đối với mọi quốc gia, không loại trừ nước nào – kể cả các siêu cường.

Cũng vì những lẽ này, tôi cho rằng Việt Nam đang có cơ hội chưa từng có đổi đời chính mình, nếu hôm nay ý thức được chính mình và nhận thức được thế giới đã sang trang! 

Trước sau tôi vẫn hy vọng những giá trị đã hình thành nên nước Mỹ sớm muộn sẽ đưa nước Mỹ vượt qua thử thách này.

Song hiển nhiên những năm tháng phía trước đầy dẫy khó khăn cho nước Mỹ và thực tế này tác động vào nhiều nước – trong đó có nước ta, đòi hỏi nước ta phải sớm cố đứng lên trên đôi chân của chính mình trong thế giới quyết liệt và ác nghiệt này.

Vài lời dù đúng/sai thế nào cũng xin chia sẻ để cùng nhau nghĩ tiếp cho nước mình, vì những năm tháng tới sẽ rất quyết liệt  đối với nước ta. Xin chào.

NGUYỄN TRUNG

* Cựu Đại sứ Nguyễn Trung từng là Trợ lý của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Ông viết nhiều bài báo, kiến nghị về tình hình Việt Nam; ngoài ra còn có hồi ký (Tôi làm chính trị) và hai tác phẩm văn học (Lũ), đã xuất bản (Dòng Đời).