Hoàng Hải Vân - Vĩnh biệt Nguyễn Đình Lộc, môt bộ trưởng nhân văn hiếm thấy !

Cựu Bộ trưởng Tư Pháp Nguyễn Đình Lộc vừa từ trần hôm qua, 24-1, thọ 86 tuổi. Ông là vị bộ trưởng tài năng, tư duy độc lập và liêm chính.

Dù khó vượt qua được sự giới hạn của hệ thống chính trị còn đậm tệ quan liêu, nhưng với tư cách là một bộ trưởng Tư pháp, ông đã có nỗ lực rất lớn trong quá trình hoàn thiện hệ thống luật pháp tiệm cận với cơ chế thị trường và để lại những dấu ấn không phai mờ.

Tôi nhiều lần gặp ông, nhiều lần nghe ông nói trên diễn đàn Quốc hội. Lời ông bao giờ cũng sắc sảo và dung dị, tôi chưa bao giờ nghe những lời giáo điều “nói cho đúng quan điểm” phát ra từ miệng ông.

Tôi đã dự nghe tất cả các cuộc thảo luận của Quốc hội về Bộ luật hình sự năm 1999 do ông chủ trì soạn thảo. Tôi không quên được hình ảnh cảm động của ông lên diễn đàn tha thiết kêu gọi Quốc hội khôi phục tinh thần nhân văn của Bộ luật Hồng Đức và giảm nhẹ hình phạt, nhất là hình phạt trẻ em, dù tình trạng tội phạm trong thanh thiếu niên lúc ấy đang gia tăng.

Bộ luật hình sự 1999 (hiệu lực năm 2000) giảm mạnh án tử hình, giảm nhẹ hình phạt người vị thành niên, loại bỏ đáng kể các điều khoản hình sự hóa các hoạt động kinh tế, đặc biệt đưa ra điều khoản người thân không tố cáo nhau không có tội (với một số ngoại lệ).

Quy định người thân không tố cáo nhau không có tội được xác lập từ thời nhà Trần, được đề cao trong Bộ luật Hồng Đức. Sau đó đã bị quên lãng dẫn đến tình trạng con tố cha vợ tố chồng người thân tố cáo lẫn nhau tàn bạo nhất trong cải cách ruộng đất, làm tan hoang truyền thống gia đình bền chặt của dân tộc ta.

Bộ luật hình sự năm 2000 tuy vẫn còn nhiều khiếm khuyết, vẫn còn bị lạm dụng để hình sự hóa một số lĩnh vực dân sự, nhưng nhân văn hơn rất nhiều so với pháp luật hình sự trước đó. Bộ luật này sau đó được sửa đổi một số lần, nhưng chưa thấy nhà lập pháp nào nhân văn sắc sảo như Bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc. Sau khi ông về hưu, tôi không theo dõi các hoạt động của ông nhưng tôi tin ông là một con người nhất quán.

Xin vĩnh biệt ông, một vị bộ trưởng nhân văn hiếm thấy.

HOÀNG HẢI VÂN 25.01.2021