Bài đăng : Thứ năm 13 Tháng Hai 2014 -
Sửa đổi lần cuối Thứ năm 13 Tháng Hai 2014
Liệu có
thể tránh được cuộc chạy đua làm bá chủ giữa Bắc Kinh và Washington ? Đó
là câu hỏi được tác giả Jacques Mistral đặt ra trong tác phẩm « Chiến tranh và hòa bình giữa các đồng tiền »,
được Le Monde giới thiệu trong mục điểm sách hôm nay. Hai cường quốc
Hoa Kỳ và Trung Quốc đã trở nên lệ thuộc vào nhau, nhưng quan hệ đôi bên
thì lại mất cân đối.
Tác giả Jacques Mistral đã bày tỏ nỗi lo sợ. Sợ cuộc khủng
hoảng sẽ thô bạo quay lại từ năm 2014, do Quỹ Dự trữ Liên bang Mỹ chấm
dứt chính sách tiền tệ hiện nay, gây ảnh hưởng đến các thị trường mới
nổi. Sợ một tình trạng bất ổn kéo dài giữa nước xuất siêu và nhập siêu,
mặc cho sự tự do lưu chuyển vốn chưa từng thấy từ một thế kỷ qua.
Tác giả còn sợ căng thẳng tăng lên trong quan hệ quốc tế : từ nay đến năm 2030 có thể xấu đi khi Trung Quốc từ chối mua trái phiếu ngân khố Mỹ. Để phản ứng lại, Hoa Kỳ có thể tuyên bố vỡ nợ, mở ra một cuộc đối đầu về địa chính trị…Qua những kịch bản viễn tưởng trên, cuốn sách nêu ra những nguy hiểm của một cuộc chiến tranh tiền tệ, mà việc hợp tác quốc tế không đầy đủ có thể gây ra.
Khi Đệ nhất Thế chiến nổ ra, ưu thế của Anh về hàng hải và thuộc địa cùng với thị trường tài chính đã yếu đi, bị cạnh tranh bởi một nước Đức đang vươn lên và sự cất cánh kinh tế của Hoa Kỳ. Tuy vậy đồng đô la Mỹ chỉ trở thành cột trụ của hệ thống tài chính thế giới thông qua hiệp định Bretton Woods từ năm 1944.
Jacques Mistral nhấn mạnh, cho dù thoát ra khỏi khủng hoảng năm 2008 với cái giá phải trả là hàng loạt biện pháp tiền tệ và ngân sách, quyền lực của Hoa Kỳ đang đi xuống. Trước hết là sự ra đời của đồng euro giúp có thêm một lựa chọn thay thế đồng đô la, cho dù liên minh tiền tệ này còn lỏng lẻo.
Nhưng nhất là trong những năm tới, Trung Quốc sẽ chính thức vượt qua Hoa Kỳ về tổng sản phẩm nội địa. Tuy nhiên với dân số đông gấp năm lần, và khoảng cách về công nghệ cũng như chiến lược không thể ngày một ngày hai được lấp đầy ! Và Bắc Kinh không muốn thả nổi đồng nhân dân tệ lâu dài.
Hai cường quốc này trở nên lệ thuộc vào nhau, nhưng quan hệ đôi bên lại bất xứng. Theo phân tích của tác giả, người ta không thể điều chỉnh chủ nghĩa tư bản toàn cầu hóa, vì trên thực tế có sự hiện diện của nhiều chủ nghĩa tư bản. Chẳng hạn tại Trung Quốc, dưới dạng một « nền kinh tế cộng sản theo xu hướng thị trường ». Các quốc gia mới nổi, không thuần nhất về chính trị, kinh tế hay xã hội, không chỉ bước vào cạnh tranh về kinh tế giữa họ với nhau hay với các nước phát triển, mà là các hệ thống giá trị bước vào cạnh tranh.
Một khi vẫn thống trị trật tự quốc tế cho dù tương đối, và giữ quyền phát hành đồng tiền dự trữ thế giới, Hoa Kỳ tránh được một cuộc khủng hoảng tài chính. Nhưng theo một số tác giả như Antoine Brunet, người viết cuốn « Đích nhắm bá chủ của Trung Quốc – đế quốc kinh tế » và François Langlet, tác giả cuốn « Cuộc chiến giữa các đế quốc – Trung Quốc đối đầu với Hoa Kỳ », thì sự đối kháng giữa Bắc Kinh và Washington đã bắt đầu từ lâu.
Các nhà phân tích có óc thực tế khuyến cáo Ngân hàng Trung ương châu Âu không nên để đồng euro trở thành kẻ bại trận trong cuộc chiến tiền tệ này, mà nên tiến hành một chính sách linh hoạt cho đồng tiền chung trên thị trường.
Cuốn sách của tác giả Jacques Mistral còn đặt vấn đề một hiệp ước hòa bình để chấm dứt leo thang chiến tranh tiền tệ. Nhiều nhà kinh tế đưa ra các đề nghị cơ cấu lại hệ thống tài chính quốc tế như quản lý luồng vốn hay đánh thuế các giao dịch tài chính. Năm 2010, giải Nobel kinh tế 2001 Joseph Eugene Stiglitz đã gởi báo cáo lên Liên Hiệp Quốc đề nghị cải cách tài chính.
Nhưng chính những người lãnh đạo mới là người quyết định. Jacques Mistral có vẻ đòi hỏi khá nhiều : ông hy vọng Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) có đầy đủ quyền lực như cái tên của tổ chức này đã gợi lên. IMF có thể phát hành một đồng tiền quốc tế được tính toán dựa theo một rổ tiền tệ, và hội đồng quản trị của định chế này bao gồm bộ trưởng Tài chính các nước G20.
Các cường quốc kình địch như Trung Quốc và Hoa Kỳ với các hệ thống chính trị và kinh tế quá khác nhau, liệu có thể thỏa thuận được để cùng hợp tác chia sẻ một ưu tiên mà lâu nay chỉ dành cho đồng đô la ? Tác giả cho rằng người ta có thể ngẫm nghĩ…và nghi ngờ khả năng này.
Flappy Bird làm nóng thị trường smartphone chợ đen
Liên quan đến Việt Nam, trang mạng của Le Figaro viết về trò chơi « Flappy Bird làm nung nóng thị trường chợ đen điện thoại thông minh ». Bài viết cho biết, chỉ vài ngày sau khi tác giả Nguyễn Hà Đông rút trò chơi đang ăn khách này xuống, thị trường chợ đen trên mạng đã trở nên hết sức sôi nổi.
Trên trang eBay, hàng chục loại điện thoại thông minh và máy tính bảng đã cài đặt trò chơi Flappy Bird được rao bán, với cái giá cao ngất ngưởng. Một số được bán với giá trên trời, như chiếc iPhone 4S bán giá 4.550 đô la, hay một chiếc iPad mini giá 3.000 đô la. Trên trang leboncoin.fr, một cư dân mạng bán chiếc Samsung Galaxy Note 3 có cài trò chơi này với giá 2.500 euro, một người khác bán chiếc iPhone 5S giá 2.000 euro. Có nghĩa là từ 150% đến 1.500% giá trị lúc mua mới.
Các trang mạng bán hàng cố gắng tránh những vụ lừa đảo : một mẩu rao vặt bán chiếc iPad mini giá 35.000 đô la đã bị eBay rút xuống. Tuy vậy số rao vặt liên tục tăng lên, cho đến chiều qua chỉ riêng Paris và vùng phụ cận đã có trên 230 sản phẩm được rao bán. Dù giá bán đôi khi quá sức tưởng tượng, cũng có những fan của chú chim vỗ cánh này sẵn sàng mở rộng hầu bao. Trên eBay, một chiếc iPhone 5 có cài Flappy Bird đã được bán đi với giá trên 5.000 đô la.
Airbus : Thị trường hàng không Việt Nam thuộc loại năng động nhất châu Á
Cũng liên quan đến châu Á, nhật báo kinh tế Les Echos đầy phấn khởi trước việc « Airbus thắng lợi ở hội chợ hàng không Singapore ». Bài báo nhấn mạnh, tập đoàn châu Âu đã giành được hai hợp đồng lớn : 20 chiếc A380 do công ty cho thuê máy bay Doric của Mỹ đặt mua, và đơn đặt hàng gần 100 chiếc A320 từ công ty VietJetAir còn non trẻ của Việt Nam (63 chiếc mua hẳn, 30 chiếc để ngỏ khả năng và 7 chiếc thuê).
Tại châu Á, năm 2013 Airbus đã giành được đến 82% số hợp đồng tính theo số máy bay (379 chiếc) và 68% nếu tính về giá trị (51,8 tỉ đô la). Nếu những chiếc phi cơ Airbus chỉ mới chiếm một phần tư trong số máy bay của các hãng hàng không châu Á, thì số đơn đặt hàng từ châu Á cho Airbus nay đã chiếm một phần ba với trên 1.700 chiếc máy bay phải sản xuất.
Tổng giám đốc Airbus, ông Fabrice Brégier nhận xét về tiềm năng của châu Á hiện tại và trong những thập kỷ tới : « Nếu giao thông hàng không thế giới tiếp tục tăng trung bình 4% một năm trong vòng 20 năm tới, thì tăng trưởng hàng không châu Á sẽ đạt đến 6% thậm chí 10% một năm tại các khu vực năng động nhất như Việt Nam. Chúng tôi nghĩ rằng tăng trưởng giao thông hàng không châu Á còn sẽ lớn mạnh hơn nữa ».
Trong số các động cơ tăng trưởng có thể kể hàng không nội địa Trung Quốc, mà trong những năm tới có thể vượt qua Mỹ. Kế đến là việc các công ty hàng không giá rẻ mọc lên như nấm tại Đông Nam Á như VietJetAir. Những công ty được biết đến nhiều nhất là Air Asia của Malaysia và Lion Air của Indonesia.
Chìa khóa cho sự thành công của Airbus là gì ? Theo Les Echos, đó là do biết đặt trọng tâm vào những khuôn mặt hầu như chưa được ai biết đến như Tony Fernandes, người sáng lập Air Asia hay Rusdi Kirana của Lion Air. Và bây giờ là bà Nguyễn Thị Phương Thảo, người đồng sáng lập đầy bí hiểm của VietJetAir, không nói được một từ tiếng Anh nào. Công ty hàng không tư nhân Việt Nam chỉ sau hai năm hoạt động đã đặt hàng mua máy bay Airbus với giá trị lên đến 7,9 tỉ đô la.
Xã hội dân sự làm thay đổi bộ mặt thế giới
Trên lãnh vực xã hội, nhật báo công giáo La Croix trong bài « Xã hội dân sự làm thay đổi bộ mặt thế giới » đề cập đến một công trình nghiên cứu về sự năng động của xã hội dân sự tại hơn 40 quốc gia. Được quá trình toàn cầu hóa đẩy lên hàng đầu, xã hội dân sự đã xoay chuyển được nhiều điều, từ đấu tranh chống bất bình đẳng ở châu Mỹ la tinh cho đến Mùa xuân Ả Rập.
Ông Pascal Boniface, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (Iris) tham gia công trình nghiên cứu này nhận xét : « Xã hội dân sự dần có thực lực, biểu lộ ý chí và và không còn để bị chính phủ áp đặt. Đó là một cuộc cách mạng chiến lược chủ chốt…Sức mạnh của xã hội dân sự hiện nay rất lớn so với hai mươi hay ba mươi năm trước. Ấn tượng nhất là xã hội dân sự đã phá vỡ sự độc quyền thông tin của chính phủ tại tất cả các nước, ngoại trừ Bắc Triều Tiên ».
Theo công trình nghiên cứu trên, sự huy động của xã hội dân sự không liên quan đến mức độ tương đối cao về chỉ số phát triển con người. Rất năng động tại các quốc gia mà cộng đồng gắn kết với nhau, xã hội dân sự trỗi dậy khó khăn hơn tại những nước thiếu vắng các quyền tự do dân sự và chính trị : Trung Quốc và Algérie, hai nước đàn áp tự do công dân đứng cuối bảng.
La Croix cho rằng, thử thách hiện nay là trường cửu hóa các dạng huy động mới đột xuất và không chính thống, như các cuộc biểu tình ở Brasil năm 2013, Mùa xuân Ả Rập hay phong trào phản kháng tại Ukraina. Và chứng minh rằng xã hội dân sự có thể thực sự làm thay đổi khuôn mặt thế giới.
Tác giả còn sợ căng thẳng tăng lên trong quan hệ quốc tế : từ nay đến năm 2030 có thể xấu đi khi Trung Quốc từ chối mua trái phiếu ngân khố Mỹ. Để phản ứng lại, Hoa Kỳ có thể tuyên bố vỡ nợ, mở ra một cuộc đối đầu về địa chính trị…Qua những kịch bản viễn tưởng trên, cuốn sách nêu ra những nguy hiểm của một cuộc chiến tranh tiền tệ, mà việc hợp tác quốc tế không đầy đủ có thể gây ra.
Khi Đệ nhất Thế chiến nổ ra, ưu thế của Anh về hàng hải và thuộc địa cùng với thị trường tài chính đã yếu đi, bị cạnh tranh bởi một nước Đức đang vươn lên và sự cất cánh kinh tế của Hoa Kỳ. Tuy vậy đồng đô la Mỹ chỉ trở thành cột trụ của hệ thống tài chính thế giới thông qua hiệp định Bretton Woods từ năm 1944.
Jacques Mistral nhấn mạnh, cho dù thoát ra khỏi khủng hoảng năm 2008 với cái giá phải trả là hàng loạt biện pháp tiền tệ và ngân sách, quyền lực của Hoa Kỳ đang đi xuống. Trước hết là sự ra đời của đồng euro giúp có thêm một lựa chọn thay thế đồng đô la, cho dù liên minh tiền tệ này còn lỏng lẻo.
Nhưng nhất là trong những năm tới, Trung Quốc sẽ chính thức vượt qua Hoa Kỳ về tổng sản phẩm nội địa. Tuy nhiên với dân số đông gấp năm lần, và khoảng cách về công nghệ cũng như chiến lược không thể ngày một ngày hai được lấp đầy ! Và Bắc Kinh không muốn thả nổi đồng nhân dân tệ lâu dài.
Hai cường quốc này trở nên lệ thuộc vào nhau, nhưng quan hệ đôi bên lại bất xứng. Theo phân tích của tác giả, người ta không thể điều chỉnh chủ nghĩa tư bản toàn cầu hóa, vì trên thực tế có sự hiện diện của nhiều chủ nghĩa tư bản. Chẳng hạn tại Trung Quốc, dưới dạng một « nền kinh tế cộng sản theo xu hướng thị trường ». Các quốc gia mới nổi, không thuần nhất về chính trị, kinh tế hay xã hội, không chỉ bước vào cạnh tranh về kinh tế giữa họ với nhau hay với các nước phát triển, mà là các hệ thống giá trị bước vào cạnh tranh.
Một khi vẫn thống trị trật tự quốc tế cho dù tương đối, và giữ quyền phát hành đồng tiền dự trữ thế giới, Hoa Kỳ tránh được một cuộc khủng hoảng tài chính. Nhưng theo một số tác giả như Antoine Brunet, người viết cuốn « Đích nhắm bá chủ của Trung Quốc – đế quốc kinh tế » và François Langlet, tác giả cuốn « Cuộc chiến giữa các đế quốc – Trung Quốc đối đầu với Hoa Kỳ », thì sự đối kháng giữa Bắc Kinh và Washington đã bắt đầu từ lâu.
Các nhà phân tích có óc thực tế khuyến cáo Ngân hàng Trung ương châu Âu không nên để đồng euro trở thành kẻ bại trận trong cuộc chiến tiền tệ này, mà nên tiến hành một chính sách linh hoạt cho đồng tiền chung trên thị trường.
Cuốn sách của tác giả Jacques Mistral còn đặt vấn đề một hiệp ước hòa bình để chấm dứt leo thang chiến tranh tiền tệ. Nhiều nhà kinh tế đưa ra các đề nghị cơ cấu lại hệ thống tài chính quốc tế như quản lý luồng vốn hay đánh thuế các giao dịch tài chính. Năm 2010, giải Nobel kinh tế 2001 Joseph Eugene Stiglitz đã gởi báo cáo lên Liên Hiệp Quốc đề nghị cải cách tài chính.
Nhưng chính những người lãnh đạo mới là người quyết định. Jacques Mistral có vẻ đòi hỏi khá nhiều : ông hy vọng Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) có đầy đủ quyền lực như cái tên của tổ chức này đã gợi lên. IMF có thể phát hành một đồng tiền quốc tế được tính toán dựa theo một rổ tiền tệ, và hội đồng quản trị của định chế này bao gồm bộ trưởng Tài chính các nước G20.
Các cường quốc kình địch như Trung Quốc và Hoa Kỳ với các hệ thống chính trị và kinh tế quá khác nhau, liệu có thể thỏa thuận được để cùng hợp tác chia sẻ một ưu tiên mà lâu nay chỉ dành cho đồng đô la ? Tác giả cho rằng người ta có thể ngẫm nghĩ…và nghi ngờ khả năng này.
Flappy Bird làm nóng thị trường smartphone chợ đen
Liên quan đến Việt Nam, trang mạng của Le Figaro viết về trò chơi « Flappy Bird làm nung nóng thị trường chợ đen điện thoại thông minh ». Bài viết cho biết, chỉ vài ngày sau khi tác giả Nguyễn Hà Đông rút trò chơi đang ăn khách này xuống, thị trường chợ đen trên mạng đã trở nên hết sức sôi nổi.
Trên trang eBay, hàng chục loại điện thoại thông minh và máy tính bảng đã cài đặt trò chơi Flappy Bird được rao bán, với cái giá cao ngất ngưởng. Một số được bán với giá trên trời, như chiếc iPhone 4S bán giá 4.550 đô la, hay một chiếc iPad mini giá 3.000 đô la. Trên trang leboncoin.fr, một cư dân mạng bán chiếc Samsung Galaxy Note 3 có cài trò chơi này với giá 2.500 euro, một người khác bán chiếc iPhone 5S giá 2.000 euro. Có nghĩa là từ 150% đến 1.500% giá trị lúc mua mới.
Các trang mạng bán hàng cố gắng tránh những vụ lừa đảo : một mẩu rao vặt bán chiếc iPad mini giá 35.000 đô la đã bị eBay rút xuống. Tuy vậy số rao vặt liên tục tăng lên, cho đến chiều qua chỉ riêng Paris và vùng phụ cận đã có trên 230 sản phẩm được rao bán. Dù giá bán đôi khi quá sức tưởng tượng, cũng có những fan của chú chim vỗ cánh này sẵn sàng mở rộng hầu bao. Trên eBay, một chiếc iPhone 5 có cài Flappy Bird đã được bán đi với giá trên 5.000 đô la.
Airbus : Thị trường hàng không Việt Nam thuộc loại năng động nhất châu Á
Cũng liên quan đến châu Á, nhật báo kinh tế Les Echos đầy phấn khởi trước việc « Airbus thắng lợi ở hội chợ hàng không Singapore ». Bài báo nhấn mạnh, tập đoàn châu Âu đã giành được hai hợp đồng lớn : 20 chiếc A380 do công ty cho thuê máy bay Doric của Mỹ đặt mua, và đơn đặt hàng gần 100 chiếc A320 từ công ty VietJetAir còn non trẻ của Việt Nam (63 chiếc mua hẳn, 30 chiếc để ngỏ khả năng và 7 chiếc thuê).
Tại châu Á, năm 2013 Airbus đã giành được đến 82% số hợp đồng tính theo số máy bay (379 chiếc) và 68% nếu tính về giá trị (51,8 tỉ đô la). Nếu những chiếc phi cơ Airbus chỉ mới chiếm một phần tư trong số máy bay của các hãng hàng không châu Á, thì số đơn đặt hàng từ châu Á cho Airbus nay đã chiếm một phần ba với trên 1.700 chiếc máy bay phải sản xuất.
Tổng giám đốc Airbus, ông Fabrice Brégier nhận xét về tiềm năng của châu Á hiện tại và trong những thập kỷ tới : « Nếu giao thông hàng không thế giới tiếp tục tăng trung bình 4% một năm trong vòng 20 năm tới, thì tăng trưởng hàng không châu Á sẽ đạt đến 6% thậm chí 10% một năm tại các khu vực năng động nhất như Việt Nam. Chúng tôi nghĩ rằng tăng trưởng giao thông hàng không châu Á còn sẽ lớn mạnh hơn nữa ».
Trong số các động cơ tăng trưởng có thể kể hàng không nội địa Trung Quốc, mà trong những năm tới có thể vượt qua Mỹ. Kế đến là việc các công ty hàng không giá rẻ mọc lên như nấm tại Đông Nam Á như VietJetAir. Những công ty được biết đến nhiều nhất là Air Asia của Malaysia và Lion Air của Indonesia.
Chìa khóa cho sự thành công của Airbus là gì ? Theo Les Echos, đó là do biết đặt trọng tâm vào những khuôn mặt hầu như chưa được ai biết đến như Tony Fernandes, người sáng lập Air Asia hay Rusdi Kirana của Lion Air. Và bây giờ là bà Nguyễn Thị Phương Thảo, người đồng sáng lập đầy bí hiểm của VietJetAir, không nói được một từ tiếng Anh nào. Công ty hàng không tư nhân Việt Nam chỉ sau hai năm hoạt động đã đặt hàng mua máy bay Airbus với giá trị lên đến 7,9 tỉ đô la.
Xã hội dân sự làm thay đổi bộ mặt thế giới
Trên lãnh vực xã hội, nhật báo công giáo La Croix trong bài « Xã hội dân sự làm thay đổi bộ mặt thế giới » đề cập đến một công trình nghiên cứu về sự năng động của xã hội dân sự tại hơn 40 quốc gia. Được quá trình toàn cầu hóa đẩy lên hàng đầu, xã hội dân sự đã xoay chuyển được nhiều điều, từ đấu tranh chống bất bình đẳng ở châu Mỹ la tinh cho đến Mùa xuân Ả Rập.
Ông Pascal Boniface, giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (Iris) tham gia công trình nghiên cứu này nhận xét : « Xã hội dân sự dần có thực lực, biểu lộ ý chí và và không còn để bị chính phủ áp đặt. Đó là một cuộc cách mạng chiến lược chủ chốt…Sức mạnh của xã hội dân sự hiện nay rất lớn so với hai mươi hay ba mươi năm trước. Ấn tượng nhất là xã hội dân sự đã phá vỡ sự độc quyền thông tin của chính phủ tại tất cả các nước, ngoại trừ Bắc Triều Tiên ».
Theo công trình nghiên cứu trên, sự huy động của xã hội dân sự không liên quan đến mức độ tương đối cao về chỉ số phát triển con người. Rất năng động tại các quốc gia mà cộng đồng gắn kết với nhau, xã hội dân sự trỗi dậy khó khăn hơn tại những nước thiếu vắng các quyền tự do dân sự và chính trị : Trung Quốc và Algérie, hai nước đàn áp tự do công dân đứng cuối bảng.
La Croix cho rằng, thử thách hiện nay là trường cửu hóa các dạng huy động mới đột xuất và không chính thống, như các cuộc biểu tình ở Brasil năm 2013, Mùa xuân Ả Rập hay phong trào phản kháng tại Ukraina. Và chứng minh rằng xã hội dân sự có thể thực sự làm thay đổi khuôn mặt thế giới.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire
Remarque : Seul un membre de ce blog est autorisé à enregistrer un commentaire.