Bạn của Putin : Một vị thế bằng vàng ròng

(Le Figaro lược dịch theo The New York Times) Arkady Rotenberg, cựu huấn luyện viên judo, đã trở thành thủ lĩnh ngành công nghiệp và là tỉ phú, sau khi giàu lên với việc bán các đường ống dẫn khí đốt cho Gazprom, tập đoàn quốc doanh đang giữ độc quyền ngành công nghiệp khí đốt của Nga.

Youri Kovaltchouk trước đây là cổ đông khiêm tốn của một ngân hàng nhỏ ở Saint-Pétersbourg, trong những năm gần đây đã nắm quyền kiểm soát nhiều chi nhánh của Gazprom. Giờ đây ông ta có tài sản lên đến một tỉ rưỡi đô la.

Gennady Timchenko, xưa kia chỉ là một đại diện bán hàng không mấy ai biết đến của một nhà máy lọc dầu địa phương. Nay ông ta là đồng sở hữu một công ty kinh doanh dầu hỏa có doanh số hàng năm 70 tỉ đô la, hầu hết là từ các hợp đồng với Rosneft - tập đoàn dầu hỏa khổng lồ của Nga - và trở thành một trong những người giàu nhất hành tinh.

Gennady Timchenko

Arkady Rotenberg

Youri Kovaltchouk

Điểm chung của các nhân vật trên đây - ngoài khối tài sản đáng kinh ngạc và có nguyên quán ở Saint-Pétersbourg : họ đều là bạn của Vladimir Putin, vừa đắc cử ngày 4/3 với nhiệm kỳ Tổng thống mới dài sáu năm. Tuy vậy Thủ tướng chính phủ lại vừa trở thành tân Tổng thống đang bị khắp nơi chỉ trích về tính chính đáng. Các nhà quan sát nước ngoài lên án ông Putin là gian lận, phe đối lập thề sẽ cản trở ông hoàn tất nhiệm kỳ. Ngay từ ngày 5/3 tại Matxcơva, những người biểu tình đã xuống đường giơ cao các biểu ngữ như « Nước Nga không Putin », và cảnh sát cho hay đã bắt giữ 250 người.

Đối lập đã mạnh dạn hơn và đòi hỏi cải cách ngày càng mạnh mẽ, nên các vụ đổi chác giữa ông Putin và bạn bè ông có nguy cơ sẽ bị soi mói. Tình hình càng căng hơn từ khi sắp diễn ra một đợt tư nhân hóa mới. Để cân bằng ngân sách, chính phủ chuẩn bị bán ra nhiều tài sản của Nhà nước trị giá khoảng 50 tỉ đô la, trong vòng năm năm tới. Nếu số tài sản này rơi vào tay của cùng những nhân vật giàu có thân cận, thì ông Vladimir Putin có thể gặp khó khăn trong việc duy trì nhiệm kỳ của mình.

Ba tỉ phú trên đây nằm trong số các bạn bè thân thiết, họ hàng, cổ đông, đồng nghiệp KGB và ở Tòa Thị chính với Putin từ lâu năm, đã trở nên giàu sụ một cách hoang đường, trong vòng 12 năm ông Putin nắm quyền.

Theo những người chỉ trích, thì các quan hệ dây mơ rễ má này chứng minh rõ ràng có sự tham nhũng. Chủ yếu là các vụ trộm cắp của công được chính phủ che chắn, và luôn luôn có liên hệ với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú của đất nước : khí đốt, dầu hỏa, khoáng chất. Chủ đề này trở thành một trong những đề tài chủ đạo của phe đối lập, vốn đã tổ chức bốn cuộc biểu tình kể từ tháng 12 và dự kiến còn tiếp tục sau cuộc bầu cử vừa rồi.

Vladimir Milov khẳng định : « Có thể nói chủ yếu là các nhân vật trên đây làm giàu nhờ thỏa hiệp với các công ty quốc doanh hoạt động dưới sự kiểm soát trực tiếp của chính phủ và Tổng thống ». Vốn là cựu Thứ trưởng Bộ Năng lượng và nay là lãnh tụ đối lập hàng đầu, ông Milov đã viết nhiều bản báo cáo tố cáo nạn tham nhũng. « Một số người bạn rất thân của ông Putin, có thu nhập khiêm tốn trước khi ông ta lên nắm quyền, bỗng đột ngột trở thành tỉ phú ».

Ông Putin chối cãi là không hề có liên hệ đến việc những người này trở nên giàu có. Ông cũng phản đối mạnh mẽ việc các đối thủ chính trị khẳng định là chính ông cũng đã lợi dụng để trục lợi hàng chục tỉ đô la, cất giấu trong các tài khoản ở nước ngoài. Phát ngôn viên của Putin cũng cải chính mọi liên hệ với cái cơ ngơi hoành tráng bên bờ Hắc Hải, mà một số người thân cận đã xây dựng lên cho ông. Trị giá của « cung điện » này lên tới một tỉ đô la !

Các quan hệ cá nhân này được dư luận xầm xì, các phương tiện truyền thông Nga nêu ra, và thái độ của ông Putin với các nhân vật trên đây có thể thành vấn đề cốt tử, cho tương lai và gia sản chính trị mà ông sẽ giao lại. Evgueni Iassine, cựu Bộ trưởng Kinh tế, nay là giáo sư trường cao cấp Khoa học Kinh tế Matxcơva bình luận : « Sự kiện rõ ràng là thế, họ rất thân thiết với ông Putin, và nay thì giàu có bất thường ».