Bông Lau - Phi vụ cuối cùng

Bài viết bổ túc chi tiết về tai nạn ở phi trường quốc tế Haneda, Tokyo ngày 3 tháng 01 vừa qua, mà kết quả là chiếc Airbus A350 của Japan Airlines JAL phiên hiệu “JAL516”, đụng chiếc DHC-8 của Tuần duyên Nhật Japan Coast Guard phiên hiệu “JA722A”.

Cuốn băng thâu âm cuộc đàm thoại bằng vô tuyến giữa đài kiểm soát không lưu phi trường với các máy bay như sau:

17:43:02 pm: “JAL516, đây Đài Tokyo. Chào buổi tối “good evening”. Phi đạo 34R. Cứ tiếp tục bay đến gần. Gió hướng 320/vận tốc 7 knots. Chúng tôi có một máy bay cất cánh”.

Câu này cho thấy tình trạng rộn rịp của phi trường. Kiểm soát không lưu ra lịnh chiếc JAL516 cứ tiếp tục bay đến phi đạo 34R nhưng chưa cho phép đáp, vì có một máy bay đang cất cánh. Tức là trên trời máy bay nối đuôi nhau lần lượt xin đáp. Các đường taxi cũng có các hàng dài máy bay đậu đợi cất cánh.

 

17:43:12 pm: “JAL516 tiếp tục bay đến gần phi đạo 34R”. Hàng không JAL516 lặp lại để xác nhận đã hiểu.

17:44:56 pm: 1:54 phút sau đài kiểm soát Tokyo ra lịnh: “JAL516 được phép đáp (clreared to land) phi đạo 34R. Gió 310/7”.

17:45:01 pm: Hàng không JAL516 lặp lại trong 5 giây: “Được phép đáp 34R, đây JAL516”.

10 giây sau đó, chiếc máy bay Tuần duyên Japan Coast Guard “JA722A” gọi đài kiểm soát Tokyo xin phép cất cánh.

17:45:11 pm: “Đài kiểm soát, đây JA722A”.

17:45:11 pm: “A722A. Đây là đài Tokyo. Chào buổi tối. Số 1. Bạn hãy taxi đến điểm đợi C5”.

Đài không lưu Tokyo trả lời và ra lịnh chiếc Coast Guard “JA722A” đến đợi ở điểm C5 là lối vào phi đạo 34R. Số 1 có nghĩa là chiếc đầu tiên cất cánh và phải chuẩn bị ngay khi có lịnh cất cánh “clear for takeoff”.

17:45:19 pm: Máy bay Tuần duyên lặp lại 8 giây sau, xác nhận đã hiểu: “Taxi đến điểm đợi C5. Đây A722A, số 1. Cám ơn bạn”.

 

Không biết tại sao hai viên phi công của chiếc máy bay Tuần duyên lại quyết định không đợi ở điểm C5 bên ngoài mà lái máy bay vào phi đạo 34R đang có chiếc Airbus A350 khổng lồ sắp sửa chạm bánh.

Thông thường phi công trưởng và phi công phụ phải đồng ý mọi quyết định. Các máy bay đang lên xuống ở phi đạo 34R sử dụng cùng một tần số vô tuyến thì đáng lý ra cả hai phi công chiếc Tuần duyên JA722A phải biết chiếc JAL516 đang đáp. Và trước khi lăn bánh vào phi đạo các phi công phải nhìn qua cửa sổ trái phải để coi có chiếc nào sắp đáp không.

Theo tài liệu điều tra thì chiếc Tuần duyên JA722A khi vào phi đạo 34R rồi thì đậu chình ình ở đó rất lâu từ 40 – 50 giây. Chiếc Airbus A350 khổng lồ đang đáp xuống phi đạo ban đêm với vận tốc nhanh thì phi công khó thấy chiếc Tuần duyên chỉ dài 25 mét đậu lù lù trong bóng tối trên phi đạo. Các đèn xanh đỏ ở cánh, đuôi, đèn beacon đỏ và strobe trắng chớp tắt của chiếc Tuần duyên JA722A có lẽ không gây chú ý vì phi công khi đáp dêm thường chăm chú vào hàng đèn dọc phi đạo rất sáng.

Ngoài ra còn có hai yếu tố phụ có thể đóng góp vào nguyên nhân của tai nạn. Đó là hệ thống đèn đỏ “stop bars” cấm vào phi đạo ở C5 hôm ấy không hoạt động. Đây là hàng đèn đỏ nằm ngang trước lối vào phi đạo. Khi nó sáng thì máy bay hay xe phải ngừng không được vào phi đạo vì có máy bay đang đáp, giống đèn xanh đèn đỏ ở các ngã tư đường zậy. Khi nó tắt thì mới được vào. Không có đèn xanh.

 

Yếu tố phụ thứ hai là hệ thống radar phát hiện các chuyển động ở mặt đất “surface movement radar”. Nếu radar quét sóng thấy có máy bay hay xe cộ đi vào phi đạo đang có máy bay đáp hay cất cánh thì màn hình ở đài kiểm soát không lưu phi trường sẽ có ký hiệu báo động hiện lên để lưu ý nhân viên kiểm soát không lưu.

 

Không biết hệ thống radar này ở phi trường Haneda hôm ấy có hoạt động và cũng không biết nhân viên kiểm soát không lưu có chú ý đến ký hiệu báo động nếu nó hiện lên. Mọi việc diễn ra rất mau chỉ trong vài phút trong một bối cảnh rộn rịp của cao điểm máy bay cất cánh và hạ cánh.

Chiếc Airbus A350 khổng lồ của Japan Airlines nghiền nát chiếc Tuần duyên DHC-8 mảnh khảnh. Phi hành đoàn 6 người chỉ có một phi công sống sót và bị phỏng nặng. Chiếc Tuần duyên danh hiệu “JA722A” bay từ sáng sớm để thực hiện các phi vụ mang lương thực và nước đến cứu trợ nạn nhân động đất, đồng thời theo dõi một tàu Trung Cộng đến gần bờ biển Nhật Bản. Đây là phi vụ thứ ba của JA722A trong 24 tiếng đồng hồ. Và là một phi vụ vĩnh biệt cuối cùng.

BÔNG LAU 10.01.2024