Hoàng Quốc Dũng – Vết rạn nứt hai bờ Đại Tây Dương

 

Các bạn đã quá rõ lập trường của tôi về cuộc chiến Ukraina- Nga. Ngay từ những giây phút đầu tiên, tôi đã ủng hộ vô điều kiện cuộc kháng chiến chống xâm lược Nga của Ukraina.

Tuy nhiên, là người thường xuyên viết về nhiều chủ đề khác nhau của cuộc sống, tôi ít khi sa vào các bản tin chiến sự, thắng lợi của Ukraina hay thất bại của Nga… Những điều ấy đã có rất nhiều người khác làm rồi. Tôi thích nhìn vào bức tranh lớn hơn, những xu hướng âm thầm quyết định tương lai. Và chính vì thế, có lúc viết cũng vui, mà đôi khi lại mang nỗi buồn khó giấu.

Tình hình hiện nay, nếu nói thật với nhau, thì không vui. Ukraina đang rơi vào một giai đoạn vô cùng khó khăn, dù chắc chắn chưa phải là tuyệt vọng. Nhưng trong cái không vui của riêng Ukraina, lại có một nỗi lo rộng lớn hơn : Cái không vui của toàn bộ phương Tây.

Có những món quà từ trên trời rơi xuống cho Putin, những món quà ông ta không hề tự tay tạo ra, nhưng lại hưởng trọn. Tôi muốn điểm lại vài điều đã xảy ra gần đây, bởi chính chúng đang làm thay đổi cục diện địa–chính trị thế giới.

Putin và món quà bất ngờ từ Donald Trump

Từ một kịch bản mà gần như không ai nghĩ tới ban đầu, Vladimir Putin lại đang đạt được điều ông ta luôn mong muốn : Chia rẽ phương Tây.

Ở giai đoạn đầu của cuộc chiến, Putin chắc chắn không tưởng tượng được rằng một ngày nào đó chính Tổng thống Mỹ, Donald Trump, sẽ là người bẻ gãy mối liên kết chiến lược giữa châu Âu và Hoa Kỳ. Nhưng lịch sử đôi khi đổi hướng chỉ bằng một cú xoay bất ngờ. Và sự “phản bội” của Trump đối với các đồng minh truyền thống đang mở ra cho Putin một cơ hội chưa từng có.

Từ đoàn kết sang rạn nứt

Năm 2022, khi Nga tấn công Ukraina, phương Tây, dù có khác biệt, vẫn sát cánh bên nhau : Viện trợ quân sự, trừng phạt kinh tế, tái cấu trúc chiến lược quốc phòng, NATO mở rộng thêm…Tất cả tạo thành một khối vững mạnh hơn trước. Khi đó, Putin bị bao vây cả về kinh tế lẫn ngoại giao.

Nhưng khi Trump trở lại quyền lực và chọn con đường đơn phương, thậm chí thể hiện ý định “mặc cả” với Nga, thì sự tin cậy giữa hai bờ Đại Tây Dương sụp đổ. Không còn phối hợp chiến lược, mỗi bên tự lo cho mình :

- Washington tìm lối thoát chiến lược qua Moscow (càng ngày càng lộ rõ).

- Còn châu Âu buộc phải tìm đối tác mới để bảo đảm an ninh và lợi ích của chính mình.

Và trớ trêu thay, chính sự đổ vỡ ấy là điều Putin đã mơ suốt hàng chục năm : Phá NATO từ bên trong, mà không cần bắn một viên đạn (Giống như chiếm được Crưm).

Châu Âu đứng trước ngã rẽ lịch sử

Câu hỏi bây giờ không còn là “Trump muốn gì?”, mà là : “Châu Âu phải làm gì để không rơi vào cái bẫy của Putin ?”

Nếu châu Âu phản ứng chậm, hay bị xé nát bởi lợi ích kinh tế, quốc phòng khác nhau, Nga sẽ có cơ hội tái định hình lại trật tự an ninh châu Âu theo ý mình.

Châu Âu cần : Tự chủ chiến lược thực sự, không lệ thuộc vào Hoa Kỳ như trước. Đẩy mạnh đầu tư công nghệ quốc phòng, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như AI quân sự, vệ tinh, trinh sát lượng tử. Hình thành một liên minh châu Âu thống nhất, thay vì mỗi nước chạy một hướng.

 

Pháp–Trung : Tham vọng, lo ngại và tín hiệu mơ hồ

Trong bối cảnh ấy, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Emmanuel Macron trở thành tâm điểm. Không ai biết chắc Paris đang tính toán điều gì. Một số chuyên gia đặt câu hỏ i:

Liệu Pháp có đang tìm cách cạnh tranh trực diện với Mỹ, bằng việc xem xét khả năng hợp tác công nghệ với Trung Quốc – kể cả trong các lĩnh vực nhạy cảm như Quantum Sonar, AI lượng tử (Quantum Sonar : dùng công nghệ lượng tử để phát hiện tàu ngầm hoặc vật thể dưới nước, bằng cách đo các thay đổi cực nhỏ của hạt lượng tử, như photon hoặc atom, thay vì dùng sóng âm truyền thống).

Nếu điều này được cân nhắc nghiêm túc, nó nói lên một điều rất rõ : Châu Âu không còn xem Washington là đối tác chiến lược duy nhất và tuyệt đối đáng tin. Đồng thời cũng là một lời nhắn gửi đến Mỹ : “Nếu Mỹ quay lưng với châu Âu, thì châu Âu buộc phải tìm con đường khác.”

Nhưng rủi ro nằm ở chỗ : Chỉ một bước đi sai, châu Âu có thể bị cuốn vào thế bị lợi dụng bởi Trung Quốc, hoặc rơi đúng vào chiến lược chia để trị của Putin.

Châu Âu cần làm gì để không mắc bẫy Putin ?

- Không phản ứng cảm tính trước Trump ; cần một chiến lược độc lập, tỉnh táo.

- Không lao vào cuộc chạy đua bán công nghệ chiến lược cho Trung Quốc chỉ để “thể hiện mình”.

- Tái định nghĩa quan hệ xuyên Đại Tây Dương dựa trên lợi ích của chính châu Âu.

- Buộc Putin hiểu rằng châu Âu không dễ bị chia cắt.

Vết rạn nứt Đại Tây Dương đang mở ra, nhưng tương lai châu Âu được quyết định không phải bởi Trump hay Putin, mà bởi bản lĩnh của chính châu Âu trong khoảnh khắc định mệnh này.

Sau cả một thế kỷ « ổn định » về liên minh (Thế giới hai phe…), nhờ ông Trump, giờ thế giới thành « tỉ phe, tỉ mâu thuẫn », ai còn biết phe nào là phe ta, phe nào là phe địch nữa đâu.

HOÀNG QUỐC DŨNG 05.12.2025