Trần Vũ Hải - Việt Nam cần phản ứng như thế nào đối với cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraina ?

Tổng thống Nga Putin đã ra lệnh quân đội Nga xâm lược Ukraina từ ngày 24/02/2022, trên quy mô toàn diện, gây sửng sốt cho rất nhiều người, trong đó có chính quyền Việt Nam.

(Ông đại sứ Việt Nam tại Ukraina đã khẳng định trước đó khả năng chiến tranh chỉ là 1/1000, và nếu có chỉ giới hạn ở hai tỉnh miền Đông Ukraina). Mặc dù Tổng thống Mỹ Biden đã liên tục cảnh báo Nga sẽ sớm tấn công Ukraina và lật đổ chính quyền hợp pháp Ukraina ở Kiev.

Việt Nam đã tỏ ra lúng túng đối phó với tình hình này. Một số quan chức ngoại giao Việt Nam gọi đó là cuộc xung đột, nêu không đúng bản chất của cuộc chiến tranh Nga xâm lược Ukraina. Có vị tướng cựu chuyên gia chiến lược Bộ Công an trả lời trên tivi biện minh cho hành vi gây chiến của Putin, gây phản cảm cho mọi người.

Cá nhân tôi cho rằng, Việt Nam lúng túng trong việc lên tiếng về cuộc chiến tranh này có thể hiểu được vì Việt Nam có mối quan hệ tốt đẹp đối với cả Nga và Ukraina. Thế nhưng, các quan chức Việt Nam cần suy nghĩ sâu hơn về tình hình hiện nay và sắp tới phát sinh từ cuộc chiến này, sẽ ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào để có đối sách hợp lý.

Hiện nay quan hệ Nga và Việt Nam tuy tốt đẹp nhưng có lẽ chủ yếu “chặt chẽ” ở khía cạnh quan hệ mua bán vũ khí giữa hai nước mà Việt Nam là người mua, còn những mối quan hệ khác chỉ ở cấp độ bình thường.

Hiện các nước phương Tây đã cấm vận toàn diện đối với Nga, việc mua bán vũ khí giữa Việt Nam và Nga chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, khó có lối thoát vì nếu Việt Nam tiếp tục thanh toán tiền mua vũ khí của Nga sẽ vướng vào cấm vận và có thể bị trừng phạt từ các nước phương Tây. Việc cấm vận này xem chừng sẽ tiếp diễn kể cả khi chiến tranh giữa Nga và Ukraina tạm lắng xuống.

Trong quan hệ với Ukraina, Việt Nam cần thấy lợi ích của hơn một vạn kiều dân Việt tại đây, và Ukraina cũng là một nước sản xuất vũ khí và công nghệ về vũ khí tiềm năng cho Việt Nam (thực chất đang có quan hệ mua bán về vũ khí quân sự giữa hai nước).

Mấy ngày gần đây khi Trung Quốc tỏ thái độ bênh vực Nga trong cuộc chiến tranh này, người Ukraina đã nổi giận, khiến sứ quán của Trung Quốc tại Nga đã khuyến cáo kiều dân Trung Quốc không nên lộ là người Trung Quốc, và phải tìm mọi cách sơ tán khỏi Ukraina. Nên nhớ Trung Quốc có lợi ích rất lớn tại Ukraina, người Trung Quốc đang thuê 1/10 diện tích đất canh tác nông nghiệp để cung cấp các sản phẩm nông nghiệp cho Trung Quốc.

Vì vậy, nếu người Ukraina nhận thấy Việt Nam có ý định bênh vực cho Nga, sẽ có ảnh hưởng bất lợi nghiêm trọng cho các kiều dân Việt tại Ukraina cũng như quan hệ Việt Nam- Ukraina.

Trong khi hầu hết các nước trên thế giới, kể cả các nước ở châu Phi đều lên án Nga xâm lược Ukraina, rất nhiều nước viện trợ quân sự, kinh tế cho Ukraina để chống lại cuộc xâm lăng của Nga. Việt Nam vì mối quan hệ chặt chẽ với Nga khó có thể làm được như vậy. Tuy nhiên Việt Nam có thể bằng cách khác thể hiện thiện chí với người dân Ukraina, cũng là một phần của Liên Xô cũ đã giúp đỡ cho Việt Nam trong một thời gian dài, mà không ngại đến chính quyền Nga.

Đó là Việt Nam có thể tuyên bố viện trợ nhân đạo cho những người bị ảnh hưởng của cuộc chiến tranh này trên lãnh thổ Ukraina, bất kể ở các tỉnh miền Đông hay miền Tây Ukraina; Putin đã tuyên bố không làm hại người dân Ukraina nên không có cớ để trách móc Việt Nam giúp đỡ nhân đạo.

Việt Nam cần phải để cửa quan hệ với Ukraina sau hậu chiến, kiều dân Việt Nam tại Ukraina tiếp tục sinh sống và làm việc tại đất nước này. Thậm chí khi phương Tây đổ tiền vào Ukraina, người Việt sẽ có cơ hội kinh doanh đầu tư tốt hơn ở đây. Trong trường hợp phương Tây tiếp tục cấm vận Nga, Việt Nam khó tiếp cận kỹ thuật quân sự và vũ khí từ Nga, Ukraina là một quốc gia phù hợp có thể thay thế để cung cấp kỹ thuật quân sự và bán vũ khí tương ứng (ít nhất là những trang thiết bị kèm theo những vũ khí đã cung cấp cho Việt Nam đến niên hạn phải sửa chữa, thay thế).

Và để tránh người Ukraina nghĩ rằng, Việt Nam ngấm ngầm ủng hộ Nga xâm lược Ukraina, chính quyền Việt Nam nên cấm các quan chức và cựu quan chức, đảng viên phát biểu trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội biện bạch cho hành động gây chiến, xâm lược của Putin.

Kết thúc bài này tôi xin đăng một lời nhắn của một bạn thân của tôi, người Việt đang sống tại Ukraina từ hơn 40 năm nay vào sáng sớm 27/02/2022:

“Anh em ơi thằng Putin củ * quá hôm nay nó điên, không phá được các tuyến phòng thủ nó điên cuồng bắn vào các khu dân cư rồi. Dân tình trước đó chỉ nghĩ nó muốn lật đổ chính phủ thôi, dân Ukraina rất ôn hòa, ít đi sơ tán, trú trong hầm phần lớn. Trong ngày hôm nay các nhà cao tầng trong thành phố và nhà tư ở ngoại thành bị bắn phá, dân và trẻ con chết rất nhiều.

Kiev đã bị bao vây chặt rồi nhưng dân đã đỏ ra đường nhận vũ khí quyết tâm tử thủ, ai không biết bắn nhận lựu đạn và bộc phá sẵn sàng đổi mạng với tăng. Mọi người sẵn sàng bảo vệ tự do và dân chủ, không muốn trở về thời kỳ nô lệ nữa. Mọi người hãy cầu nguyện cho Ukraina nhé. Salva Ukraina!”

TRẦN VŨ HẢI 28.02.2022