Vũ Kim Hạnh - « Ác mộng » đã được đóng dấu

Sáng nay có một tin vui cho châu Á qua một giải đấu thế giới về quần vợt: Kei Nishikori, người Nhật Bản, đã chiếm được vị trí trong top 4 những cây vợt mạnh nhất thế giới (giải Grand Slam Mỹ mở rộng đang tranh tài). Nhưng cũng có một tin không vui cho một nước châu Á khác, Việt Nam.

Đó là tin Cơ quan chuyên trách về y tế toàn cầu của Liên Hợp Quốc (WHO) cho biết họ vừa gửi thư tới Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, báo động tình hình tiêu thụ bia đã ở mức nguy hiểm. Năm 2017 đọc thấy con số tiêu thụ hơn 3 tỉ lít bia/năm của năm 2016 đã thấy “ác mộng”. Nay thì ác mộng đã được công nhận bởi WHO và cùng với sự công nhận một cao thủ bậc nhất, họ gửi kèm một cảnh báo: đã quá mức nguy hiểm!

WHO cho biết, việc sử dụng rượu, bia ở Việt Nam “đã dẫn tới 79.000 ca tử vong trong năm 2016”, và “hàng trăm nghìn người khác phải nhập viện điều trị” cũng là yếu tố chính góp phần vào gánh nặng các bệnh không lây nhiễm, cũng như “gây tai nạn giao thông đường bộ, bạo lực và thương tích”. Trong tổng lượng tiêu thụ đồ uống có cồn ở Việt Nam thì 97% là bia.

Và “lượng tiêu thụ trung bình của mỗi người Việt Nam trên 15 tuổi là 8,3 lít đồ uống có cồn trong năm 2016”.

Ở Việt Nam, hơn 44% đàn ông uống rượu bia ở mức nguy hiểm, ở mức tăng gấp đôi so với con số hơn 25% năm 2010. Trong khi đó, tiêu thụ của các quốc gia khác thấp hơn nhiều: Trung Quốc (7,2 lít), Campuchia (6,7 lít), Philippines (6,6 lít) và Singapore (2 lít).

WHO cũng khuyến nghị chính phủ Việt Nam đưa ra: các quy định về mật độ các điểm bán rượu bia; hạn chế số ngày và giờ được phép bán rượu, bia; và quy định độ tuổi tối thiểu được mua hoặc sử dụng đồ uống có cồn. Ngoài ra nên xem xét: tăng giá bia, siết chặt quảng cáo rượu, bia...

Nhìn ở góc độ xã hội, có thể thấy thói quen “ly bia là đầu câu chuyện” đã thành chuyện rất phổ biến ở Việt Nam. Đám cưới uống, đám ma cũng uống, mỗi chiều tan sở phải ra quán bia, bạn bè gặp nhau thư giãn cũng uống, ký kết hợp đồng cũng uống. Và kinh khủng hơn là thói quen "ép" cho bằng được mọi người phải cùng uống.

Nhưng nhìn góc độ kinh tế, cũng cần nhớ là: “Quy hoạch phát triển ngành Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn 2035” do Bộ Công Thương chủ trì soạn thảo thì mục tiêu đến năm 2025 là đưa ngành Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam thành ngành công nghiệp hiện đại, xứng đáng với vị trí, vai trò trong nền kinh tế, có thương hiệu hàng hóa mạnh trên thị trường, đáp ứng nhu cầu trong nước và tăng dần xuất khẩu”.

Năm 2017, theo Viện nghiên cứu chiến lược, chính sách công nghiệp Bộ Công Thương, ngành bia đã nôp ngân sách 50.000 tỉ đồng. Bia đúng là một ngành kinh doanh béo bở. Hiện nay Việt Nam có 129 cơ sở sản xuất bia, và trong 63 tỉnh thành cả nước, chỉ có 20 tỉnh thành là...chưa có nhà máy bia. Rõ ràng bia là ngành công nghiệp hiện đại, là cái máy in tiền cho ngân sách? Chủ tịch Heineken châu Á-Thái Bình Dương cho biết thị trường Việt Nam sinh lợi loại hạng nhất thế giới, chỉ sau Mexico.

Theo Tiến sĩ Kidong Park, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam, “tổng thiệt hại về mặt xã hội do sử dụng rượu, bia ở Việt Nam tương đương khoảng 1,3 – 3,3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP)”.

Có ai từng ngồi tính toán lại, thu nhập từ bia đóng góp cho kinh tế các tỉnh và cho cả ngân sách quốc gia cao đến thế thì bù được bao nhiêu cho những thiệt hại khủng khiếp do bệnh tật, tai nạn giao thông, bạo lực, tan nát gia đình, tù tội và xuống cấp đạo đức, tình trạng hủy hoại cả những không gian lành mạnh của xã hội?

VŨ KIM HẠNH 06.09.2018