Liên minh không phải là phạm trù vĩnh cửu. Có thể vào
liên minh rồi lại ra khỏi liên minh. Liên minh ngắn hạn. Liên minh dài hạn.
Liên minh đầy đủ. Liên minh không đầy đủ. Liên minh song phương. Liên minh đa
phương. Nhưng đây là giai đoạn Việt Nam phải chọn liên
minh.
KHÔNG THỂ KHÔNG CÓ ĐỒNG MINH
1. Trong thời đại tích hợp toàn cầu như ngày nay,
không một quốc gia nào có thể đứng một mình riêng biệt. Mạnh cũng phải liên
minh. Yếu cũng phải liên minh. Lớn cũng phải liên minh. Bé cũng phải liên minh.
2. Mạnh thì tự mình thành hạt nhân của liên minh. Yếu
thì trở thành thành viên của liên minh. Vì thế mà hình thành các cực.
Vài thông tin
dưới đây có thể giúp mang lại cái nhìn sơ lược về diễn biến tại Biển Đông,
trong bối cảnh Việt Nam bị kẹp giữa hai siêu cường…
Phát biểu tại hội
nghị thượng đỉnh an ninh châu Á “Đối thoại Shangri-La” tại Singapore ngày 1-6-2019,
quyền Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Patrick Shanahan nói rằng Washington sẽ không
giữ thái độ “nhón gót” (“tiptoe”) trước những động thái quân sự hóa khu vực Biển
Đông của Trung Quốc. Ngay sau phát biểu của Patrick Shanahan, Bộ Quốc phòng Hoa
Kỳ tung ra “Báo cáo chiến lược Ấn-Thái Bình Dương” với những chi tiết cáo buộc
Bắc Kinh tìm cách xây dựng chủ nghĩa bá quyền khu vực Ấn-Thái Bình Dương ở thời
điểm trước mắt và lấn lướt toàn cầu về lâu dài.
Thuật ngữ
“Ấn-Thái Bình Dương” (“Indo-Pacific”) được Nhật sử dụng trong ngôn ngữ ngoại
giao cách đây một thập niên nhưng chỉ nổi bật gần đây khi nó được sử dụng để
thay thế thuật ngữ “Châu Á-Thái Bình Dương” (“Asia-Pacific”) nhằm nhấn mạnh yếu
tố bao phủ về mặt địa chính trị. Gần như cùng thời điểm với “Báo cáo chiến lược
Ấn-Thái Bình Dương”, Mỹ loan bố bán 34 máy bay do thám không người lái
ScanEagle (Boeing sản xuất) cho Malaysia, Indonesia, Philippines và Việt Nam
với tổng trị giá 47 triệu USD. “Đơn hàng” không chỉ máy bay mà còn bao gồm phụ
tùng, thiết bị hỗ trợ và dịch vụ huấn luyện lẫn kỹ thuật (12 chiếc cho
Malaysia, 8 cho Indonesia, 8 cho Philippines và 6 cho Việt Nam).
(TuầnVietnam 05/08/2019)Đại sứ Nguyễn Trường Giang, người đã
dành hơn 10 năm nghiên cứu về tình hình biển, đảo, chia sẻ những suy nghĩ của
mình về những diễn biến quanh Bãi Tư Chính. Tuần Việt Nam xin trân trọng giới thiệu.
Hiện nay chúng ta đang đứng ở thời điểm lịch
sử vô cùng quan trọng của dân tộc. Vì sao ? Vì chúng ta đang đối mặt với một cuộc
xâm lược căn cứ theo các tiêu chí, định nghĩa của Liên Hiệp Quốc mà Đại hội đồng
Liên Hiệp quốc thông qua năm 1974. Chúng ta phải kết luận rằng, chúng ta đang đối
mặt với một cuộc xâm lược trên biển lớn nhất trong lịch sử nhân loại (trên đất
liền thì có nhiều cuộc xâm lược lớn hơn).
Luận điểm này chúng ta phải ghi nhớ. Những
gì đang diễn ra quanh Bãi Tư Chính chứng minh quá rõ ràng điều đó. Tại sao nó
là thời điểm quan trọng trong lịch sử? Vì thời điểm này quyết định biển mất hay
biển còn, nước mất hay nước còn. Thời điểm này quyết định chúng ta sẽ là quốc
gia yếu ớt hay là quốc gia bản lĩnh, hùng cường.
Người biểu tình phản đối vụ tấn công của xã hội đen ở Nguyên Lãng (Yuen Long) đối đầu với cảnh sát. Ảnh chụp ngày 27/07/2019.
Tình hình Hồng Kông và vùng Vịnh được các báo Pháp chú ý bình luận
nhiều nhất, bên cạnh các vấn đề thời sự khác như chế độ hưu bổng, cái
chết của một thanh niên khi cảnh sát giải tán một vụ tụ tập, các nước
châu Á gởi trả rác thải, nguy cơ vũ khí nguyên tử.
Làn sóng nổi dậy tại Hồng Kông
Trong bài « Tại Hồng Kông, ngọn gió nổi dậy đã bùng lên », Le Figaro
cho rằng cuộc khủng hoảng chính trị trầm trọng từ nhiều tháng qua, có
vẻ bế tắc hơn bao giờ hết. Dù Bắc Kinh đe dọa can thiệp quân sự, người
biểu tình Hồng Kông ngày càng dũng cảm hơn. Họ xuống đường mỗi cuối tuần
với những tiếng hô « Hồng Kông tự do ! », và kêu gọi tổng đình công vào hôm nay, sự kiện chưa từng có tại thị trường tài chính thế giới này.
Hải cảnh 3501, một trong số các tàu Trung Quốc ngang nhiên xâm phạm bãi Tư Chính của Việt Nam.
Vì sao ông nghĩ rằng lần này Việt Nam đứng lên chống lại
sự tấn công của Trung Quốc, trong khi hồi năm 2017 và 2018 đã phải lùi
bước ?
Carl Thayer : Tôi không rõ « Đứng lên chống lại sự tấn công của Trung Quốc » có
phải là cụm từ chính xác nhất về phản ứng của Việt Nam trước sự kiện
bãi Tư Chính (Vanguard Bank) hay không. Cảnh sát biển Việt Nam tại khu
vực Tư Chính hiện nay dường như được lệnh phải trấn giữ, trong lúc Việt
Nam có một loạt động thái phản đối về ngoại giao.
Hồi tháng
7/2017, một tướng lãnh cao cấp của Trung Quốc đã sang Hà Nội, yêu cầu
Việt Nam ngưng khai thác dầu tại bãi Tư Chính. Khi bị thủ tướng Việt Nam
từ chối, ông ta giận dữ rời Hà Nội và chấm dứt các hoạt động hữu nghị
thường niên ở biên giới Việt-Trung. Trung Quốc cũng được cho là đe dọa
sử dụng vũ lực. Việt Nam đành phải thuận theo và ngưng khai thác. Đến
tháng 3/2018, sau khi Trung Quốc gia tăng áp lực chính trị và ngoại
giao, Việt Nam cũng phải ngưng các hoạt động ở gần mỏ Cá Rồng Đỏ.
Năm
nay Việt Nam có vẻ đã rút ra được kinh nghiệm. Theo một tài liệu được
bộ Ngoại giao Việt Nam chuẩn bị, Hà Nội đã sử dụng bốn kênh khác nhau –
ngoại giao, an ninh, quốc phòng và Ban Đối ngoại Trung ương – để đưa ra
hơn một chục văn bản phản đối, như công hàm gởi đến đại sứ quán Trung
Quốc ở Hà Nội, bộ Ngoại giao Trung Quốc ở Bắc Kinh và « các cơ quan hữu quan ». Trong số những đòi hỏi của Việt Nam, có việc Trung Quốc « phải lập tức chấm dứt việc xâm phạm, và rút tất cả các tàu thăm dò, tàu hộ vệ ra khỏi vùng biển Việt Nam ».
Đồng thời, «
cơ quan chấp pháp trên biển của Việt Nam tiếp tục áp dụng một loạt biện
pháp để thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt
Nam một cách hòa bình và phù hợp với luật pháp… » - theo một phát ngôn viên bộ Ngoại giao, khi kêu gọi sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.
Cũng
theo bộ Ngoại giao, hôm 4/7 tàu Hải Dương Địa Chất (Haiyang Dizhi) 8
được một số tàu hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc hộ tống, đã tiến
vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Các tàu cảnh sát biển
Việt Nam đã là mục tiêu các vụ tấn công bằng vòi rồng áp lực cao, và bị
những tàu hải cảnh Trung Quốc lao đến tông vào mũi tàu « nhằm cưỡng ép tàu Việt Nam ».
Theo tài liệu của bộ Ngoại Giao Việt Nam, số lượng tàu Trung Quốc tham
gia gây hấn vào lúc cao nhất lên đến 35 chiếc. Vào ngày 3/8, một nguồn
tin riêng từ Việt Nam cho biết tổng số tàu Trung Quốc đủ loại đã vọt lên
khoảng 80 chiếc !
Nhân viên của Rosneft Vietnam trên giàn khoan ở mỏ khí Lan Tây, ngoài khơi Vũng Tàu, Việt Nam. Ảnh tư liệu chụp ngày 29/04/2018.
Có dấu hiệu nào cho thấy tình cảm chống
Trung Quốc đang tăng lên trong đảng Cộng Sản Việt Nam (ĐCSVN) hay không
? Một số đại biểu Quốc hội đã có ý kiến muốn hạn chế đầu tư từ Trung
Quốc, và xung đột mới đây trên Biển Đông dường như đang dẫn đến tình cảm
dân tộc dâng cao trong đảng ?
Tâm lý chống Trung Quốc
vốn đã gay gắt trong ĐCSVN, và cuộc đối đầu ở bãi Tư Chính chỉ củng cố
thêm. Tuy vậy Việt Nam có lịch sử lâu dài gắn liền với Trung Quốc, và
mặc dù có thể kể ra những lần Trung Quốc xâm lược đất nước, người Việt
vẫn ý thức được phương diện tích cực của mối quan hệ. Quan trọng nhất là
việc coi Trung Quốc như kẻ thù thường trực không có lợi cho Việt Nam.
Dự
thảo luật đặc khu đã bị đưa ra khỏi chương trình nghị sự của Quốc hội
trong năm nay, do tình cảm chống Trung Quốc phổ biến trong xã hội cũng
như nơi các đại biểu. Hôm 30/7, Hội Nghề cá Việt Nam đã ra tuyên bố kêu
gọi chính phủ « phản kháng mạnh mẽ hơn » đối với các hành động hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông.
Người
ta cho là trong giai đoạn chuẩn bị cho Đại hội Đảng năm 2021, không có
khuôn mặt nổi trội nào đáp ứng được mọi kỳ vọng cho một tổng bí thư, nên
tổng bí thư đương nhiệm là ông Nguyễn Phú Trọng và phe của ông có thể
phải đối mặt với những đại biểu có quan điểm tự do hơn. Dù gì đi nữa
những người đang dòm ngó các chức vụ cao nhất có thể sử dụng tình cảm
chống Trung Quốc để ngăn trở những người được ông Trọng giới thiệu, vì
đây là điểm yếu nhất của ông trong đảng ?
Các nhà lãnh đạo Việt Nam đang nới lỏng quy định phải về hưu ở tuổi 65, cho phép « những trường hợp đặc biệt ». Những yêu cầu nghiêm ngặt hơn về sức khỏe sẽ được áp dụng. Điều này sẽ mang lại lợi thế cho những người ủng hộ ông Trọng.
Vấn
đề chính liên quan đến việc ông Nguyễn Phú Trọng về hưu, là chức tổng
bí thư và chủ tịch nước có được hợp nhất hay sẽ tách rời. Nếu tiếp tục
hợp nhất hai chức vụ này, sẽ khó khăn cho các quan chức cao cấp muốn
thăng tiến để đáp ứng được các đòi hỏi, đặc biệt là trong chính phủ. Mọi
ứng viên tiềm năng đều phải có kinh nghiệm công tác đảng.
Vấn đề
quan hệ Việt-Trung sẽ được đặt lên hàng đầu vào khoảng tháng 10, khi
tổng bí thư kiêm chủ tịch nước đến Washington gặp tổng thống Donald
Trump tại Nhà Trắng. Điều quan trọng là quan hệ song phương Việt -Mỹ có
được nâng từ quan hệ đối tác toàn diện lên đối tác chiến lược hay không.
Tàu Trung Quốc Hải Dương Địa Chất 8 quần nát bãi Tư Chính trong khoảng 3/7 đến 1/8/2019.
Chắc chắn là việc này có liên quan đến quan hệ Việt-Trung. Yếu
tố Trung Quốc sẽ đè nặng một khi Bắc Kinh vẫn tiếp tục để cho tàu khảo
sát cùng với một số lớn tàu hải cảnh, dân quân biển đủ loại xâm phạm
vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Bất kỳ một vụ đâm tàu nào đều có
thể làm dấy lên những cuộc biểu tình phản đối.
Trong khi việc chọn
lựa ban lãnh đạo cho Đại hội Đảng 13 đang được tiến hành, dường như tâm
điểm xoay quanh vấn đề tổng bí thư tương lai sẽ giải quyết mối quan hệ
với Trung Quốc ra sao. Những bất đồng giữa các nhà lãnh đạo Việt Nam đã
nổi lên trong vụ giàn khoan Hải Dương Thạch Du (Hai Yang Shi You – HYSY)
981, và rất có thể sẽ tái diễn.
Năm 2014, khi Trung Quốc biết được rằng Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam đã triệu tập một cuộc họp đặc biệt để cân nhắc việt « thoát Trung » và
xích lại gần hơn với Hoa Kỳ, Bắc Kinh đã cho rút giàn khoan 981 đi.
Tổng bí thư ĐCSVN gởi một đặc phái viên sang Trung Quốc để chỉnh đốn
quan hệ song phương.
Mười chín người đã được bầu làm ủy viên Bộ
Chính trị trong Đại hội 12. Ba nhà lãnh đạo cao cấp đã gặp phải những
vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Ông Trần Đại Quang qua đời lúc còn
đương chức, ông Đinh Thế Huynh nghỉ bệnh, và ông Trọng cũng không khỏe.
Nếu có một nhà lãnh đạo trẻ được cất nhắc, thì nhân vật này nằm trong số
các ủy viên trung ương.
Ảnh minh họa: Tàu chở dầu đi qua eo biển Ormuz, 21/12/2018.
Teheran hôm nay 04/08/2019 loan báo tịch thu một
tàu dầu « nước ngoài » trong vùng Vịnh. Đây là tàu dầu thứ ba bị Iran
bắt giữ trong vòng chưa đầy một tháng tại vùng biển chiến lược này,
trong bối cảnh căng thẳng với Mỹ.
Từ Teheran, thông tín viên Shiavosh Ghazi cho biết thêm chi tiết :
«
Chiếc tàu bị chận bắt gần đảo Farsi ở phía bắc vịnh Pecxich, nằm giữa
Iran và Ả Rập Xê Út. Theo thông báo của Vệ binh Cách mạng, chiếc tàu này
chở 700.000 lít dầu buôn lậu, có xuất xứ từ các nước Ả Rập trong vùng
vịnh Pecxich, đi đến cảng Bouchehr. Thủy thủ đoàn gồm bảy người nước
ngoài đã bị bắt, nhưng quốc tịch của chiếc tàu không được cho biết.
Biểu tình ủng hộ quân đội tại Rangoon ngày 03/08/2019, phản đối Mỹ trừng phạt tổng tư lệnh quân đội Miến Điện Min Aung Hlaing.
Thông tín viên Sarah Bakaloglou tường trình từ Rangoon :
«
Hai bức chân dung của tổng tư lệnh quân đội đối diện với đám đông. « Mỹ
hãy tránh ra ! » - người biểu tình hô vang. Tại đất nước này, người
thiểu số Hồi giáo Rohingya ít được cảm tình.
Đầu năm 1994, sau
chuyến đi Điện Biên Phủ đầu tiên để giúp anh Tuất Việt làm số báo “SGGP – 40
năm Chiến thắng Điện Biên Phủ”, tôi về Hà Nội và đến Báo Nhân Dân gặp Mai
Phong, Trưởng ban bạn đọc của báo.
Tôi bảo với Mai
Phong, vừa đi Điện Biên Phủ về, có chai rượu hổ cốt, muốn rủ ông lên chỗ ông
Nguyễn Hà Phan ở Ban Kinh tế chơi, gạ ông ấy kiếm ít mồi để nhậu. Anh cho tôi
mượn cái điện thoại bàn của anh để gọi cho ông ấy… Mai Phong nhìn chai rượu của
tôi, tuy có dán cái “mác” Lai Châu ở vỏ nhưng giá chỉ có 14.000 đồng. Phong
nói: ông có đùa không thế, đang giờ làm việc mà đòi lên gặp Bộ Chính trị để
nhậu !
… Không cần Mai
Phong đồng ý, tôi nhấc điện thoại bàn của anh lên (hồi đó chưa có di động phổ
biến như bây giờ) gọi cho ông Sáu Phan. Từ đầu giây đằng kia, ông Sáu Phan kêu
tôi “Lên ngay !”. Thế là tôi kéo Mai Phong lên số 10 Nguyễn Cảnh Chân, khu
Ba Đình. Chỗ Sáu Phan ngồi làm việc là trường Albert Sarraut cũ thời Tây.
Trung Cộng kêu gọi dân Trung Hoa tẩy
chay hàng Mỹ và họ đã thành công. Các mạng xã hội trong giới trẻ tẩy chay không
mua đồ thể thao của Nike mà mua Adidas của Đức. Trong hình, một tiệm Nike ở Thượng
Hải, Trung Quốc. (Hình: Johannes Eisele/AFP/Getty Images)
(Người Việt 03/08/2019)Tổng Thống Donald Trump đánh thêm một
đòn nặng trong cuộc chiến tranh mậu dịch đã kéo dài 13 tháng. Từ đầu Tháng Chín
này, Mỹ sẽ đánh thuế quan 10% trên $300 tỉ hàng nhập cảng từ Trung Quốc; sau
khi đã đánh 25% trên $250 tỉ. Coi như tất cả hàng nhập cảng từ nước Tàu qua Mỹ
sẽ bị đánh thuế.
Đợt thuế quan đánh trên $250 tỉ trước đây
chỉ mới áp dụng từ giữa Tháng Sáu, cho nên chưa thấy ảnh hưởng nặng; tới gần
đây GDP Trung Quốc vẫn tăng với tốc độ 6.2%; nhưng lần này sẽ ảnh hưởng mạnh
hơn.
Sau khi nghe thông điệp “tuýt” của Tổng
Thống Trump, Bộ Thương Mại và Bộ Ngoại Giao Trung Cộng đã tuyên bố sẽ trả đũa.
Nhưng dù ông Tập Cận Bình muốn trả đòn cũng không biết đánh cách nào cho tương
xứng.
Ông Nguyễn Hà
Phan mất ngày 1-8-2019. Trên mạng truyền đi "Lời Dặn Dò" này của ông.
Không rõ thực hư thế nào (dù nét chữ rất giống).
Ông Phan là Phó
chủ tịch Quốc hội khóa IX, Bí thư Trung ương đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung
ương khóa VII. Tuy nhiên, sáng 17-4-1996, ông đã bị Trung ương khai trừ; cách
hết các chức vụ trong đảng và tháng 10-1996, Quốc hội khóa IX đã bãi miễn cả
chức vụ Phó chủ tịch và chức danh đại biểu của ông.
Ông Phan hẳn
phải biết, trong hệ thống chính trị mà ông từng đạt
đến "top 20" này, một khi đã bị "khai trừ" thì sẽ bị ngay
chính hệ thống ấy đối xử không bằng thường dân. Làm gì có tổ chức nào tham gia
ban lễ tang và báo, đài nào đưa tin nữa.
Bốn nữ dân biểu Dân Chủ họp báo tố cáo tổng thống Donald Trump
tại Washington ngày 15/07/2019. Phía sau bà Omar đang phát biểu, từ trái
sang: Pressley, Cortez, Tlaib.
Đã vào mùa hè, L’Express ra số đặc biệt giới thiệu 20 địa
điểm đi nghỉ tại nước Pháp : tu viện, hồ, thung lũng…với những cảnh sắc
tuyệt vời giúp cho tâm hồn thanh tịnh. Le Point nói về những lợi ích khi đi xe đạp : trui rèn sức khỏe, luyện tính kiên cường, gần gũi với thiên nhiên…
Hồng Kông : Cả ngàn người làm việc trong ngành tài chính tham gia xuống đường ngày 01/08/2019.
Trong một lá thư ngỏ, một nhóm công chức Hồng Kông kêu gọi trưởng đặc
khu đáp ứng năm yêu cầu : hủy bỏ dự luật dẫn độ, không gọi người biểu
tình là kẻ nổi loạn, không khởi tố những người bị bắt, lập một ủy ban
điều tra độc lập và cải cách chính trị. Từ Hồng Kông, đặc phái viên Zhifan Liu tường trình :
«
Đây là lần đầu tiên công chức Hồng Kông xuống đường chống lại chính
quyền. Theo ước tính, tối nay có khoảng 2.000 người biểu tình tại
Charter Garden, một công viên ở khu kinh doanh.
Tổng thống Donald Trump và chủ tịch Tập Cận Bình bên lề thượng đỉnh G20 tại Osaka, Nhật Bản, ngày 29/06/2019.
Tổng thống Donald Trump hôm qua, 01/08/2019, đã
quyết định leo thang trong cuộc thương chiến Mỹ-Trung, khi loan báo kể
từ ngày 01/09 tới sẽ đánh thuể bổ sung 10% lên 300 tỉ đô la hàng Trung
Quốc hiện vẫn còn nằm ngoài tầm ngắm. Bắc Kinh đe dọa trả đũa.
Ông Trump viết trên Twitter : «
Đàm phán thương mại tiếp tục, và trong thời gian thương lượng, Hoa Kỳ
kể từ ngày 01/09 tới sẽ bắt đầu áp thuế hải quan bổ sung 10% lên 300 tỉ
đô la hàng nhập khẩu Trung Quốc còn lại ».
Donald Trump cáo
buộc Bắc Kinh đã không giữ lời hứa sẽ mua nhiều nông sản Mỹ, và lần đầu
tiên tố cáo đích danh Tập Cận Bình bội ước vì trước đây chủ tịch Trung
Quốc đã hứa ngăn chận việc xuất ồ ạt fentanyl - chất gây nghiện đang gây
nhiều thiệt hại cho nước Mỹ và Trung Quốc là nhà sản xuất chính. Ông
Trump thậm chí còn tuyên bố có thể chẳng cần buôn bán với Trung Quốc
nữa.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đứng cạnh ngoại trưởng Trung Quốc
Vương Nghị và các đồng nhiệm khác tại Diễn đàn Khu vực ASEAN, Bangkok,
ngày 02/08/2019.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm nay 02/08/2019 tại
Bangkok chỉ trích các hành vi của Trung Quốc, đồng thời cổ vũ các nước
ASEAN đặt lòng tin vào Hoa Kỳ.
Ông Mike Pompeo tuyên bố với các ngoại trưởng ASEAN : «
Hoa Kỳ nay là nền kinh tế mạnh mẽ nhất thế giới, và tiêu thụ của Mỹ làm
tăng nhu cầu các sản phẩm Đông Nam Á. Ngược lại, kinh tế Trung Quốc
đang trong giai đoạn tăng trưởng chậm nhất (…). Đầu tư của Mỹ không phục
vụ cho một chính phủ hay một đảng chính trị nào ».
Ông nói
thêm, Hoa Kỳ không tài trợ xây cầu để đòi hỏi lòng trung thành, đầu tư
để đáp ứng nhu cầu của người tiêu thụ chứ không tạo ra bẫy nợ. Ngoại
trưởng Mỹ khuyến khích các nước ASEAN xích lại gần với Washington thay
vì Bắc Kinh, trong bối cảnh tổng thống Donald Trump tái thúc đẩy cuộc
chiến tranh thương mại với Trung Quốc.
Tướng Robert Brown, tư lệnh lực lượng Mỹ
tại Thái Bình Dương.
(Inquier) – Mỹ sẽ tập trung tập trận tại Biển
Đông trong năm 2020
Tướng Robert Brown, tư lệnh lực lượng Mỹ
tại Thái Bình Dương hôm nay 02/08/2019 cho biết cuộc tập trận chính của Mỹ tại khu
vực Ấn Độ-Thái Bình Dương trong năm 2020 sẽ tập trung vào kịch bản Biển Đông,
trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng bành trướng tại vùng biển chiến lược này.
Được biết quân đội Mỹ sẽ có hai cuộc tập
trận lớn năm 2020, một tại Thái Bình Dương và một ở châu Âu. Hoa Kỳ hiện có
85.000 quân tại vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.
Không có hình ảnh
nào khiến “vực dậy niềm tin” người dân trong các sự kiện căng thẳng giữa Việt
Nam với Trung Quốc bằng tấm ảnh Reuters chụp Phạm Bình Minh nhìn chằm chằm
Dương Khiết Trì, khi Dương đến Hà Nội ngày 18-6-2014 để giải quyết cuộc khủng
hoảng giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981.
Thế nhưng cái
“ánh mắt nảy lửa” ấy đã chẳng kéo dài. Sau khi Dương về, Hà Nội lại nhũn nhặn.
Từ năm 1998 đến giờ, thế giới đã thay đổi cực kỳ khủng khiếp. Từ năm 1998 đến
nay, gần như không có nước nào là không thay đổi chính
sách đối ngoại để phù hợp với bối cảnh địa chính trị mới.
Từ năm 1998 đến
nay, Trung Quốc đã lột xác toàn diện. Bắc Kinh liên tục cập nhật và thay đổi
các mô hình đối ngoại, với việc đưa ra hết khái niệm này đến khái niệm khác, để
làm sao thực hiện thành công chiến lược bành trướng siêu vĩ mô của họ. Từ cái
gọi là “tân hình đại quốc quan hệ”
(quan hệ nước lớn kiểu mới); “chu biên
ngoại giao” (ngoại giao với các quốc gia láng giềng); “mệnh cộng đồng thể”
(cộng đồng có chung vận mệnh); đến “tẩu
xuất khứ” (chiến lược đầu tư ra nước ngoài)…
Ý kiến ngắn gọn
của tôi về kiện hay không kiện, biểu tình hay không biểu tình vụ Tư Chính.
Việt Nam đã phạm
"sai lầm chiến lược" vì đã không đứng chung với Phi để kiện Trung
Quốc ra Tòa Trọng tài Quốc tế (PCA) tháng Giêng 2013. Sai lầm vì Việt Nam (và
các học giả thế giới) không ai dự trù được dân Phi lại bầu lên một ông tổng
thống tầm Duterte.
Phán quyết của
Tòa PCA ngày 11-7-2016 nếu được áp dụng thì tất cả những yêu sách của Trung
Quốc ở Trường Sa, như về chủ quyền, về "vùng
nước chung quanh" hay về "vùng nước lịch sử" đều bị hóa giải. Trung Quốc không còn lý do nào để quấy
nhiễu bãi Tư Chính như đã thấy hiện nay.
Tàu Hải Dương Địa Chất 8 Trung Quốc tự tiện ngang dọc tại bãi Tư Chính của Việt Nam từ ngày 03/07 đến 02/08/2019.
(Viet-Studies 01/08/2019)Thế kỷ 21 có nhiều nghịch lý, vì biến số (variables)
ngày càng tăng và hằng số (constants) ngày càng giảm, làm chính trị quốc gia và
trật tự thế giới biến đổi khó lường. Trong khi thế giới thay đổi quá nhanh
(theo biến số) thì tư duy con người thay đổi quá chậm (theo hằng số), như một
nghịch lý trong nhận thức về thế giới. Sử gia Yuval Harari cho rằng thế kỷ 21
là thời kỳ “hậu sự thật” (post truth) với nhiều “tin vịt” (fake news), làm người
ta dễ ngộ nhận.
Bài
này đề cập đến mấy vấn đề lớn có nhiều biến số, đang thách thức Việt Nam tại
bước ngoặt mới năm 2019: (1) Trung Quốc đang bắt nạt Việt Nam tại bãi Tư Chính.
(2) Đồng bằng sông Cửu Long đang gặp tai họa do quá nhiều đập thủy điện. (3)
Đối đầu Mỹ-Trung có thể làm cho Việt Nam “lợi bất cập hại”. (4) Trước bức tranh
địa chính trị đầy bất trắc, muốn thoát hiểm Việt Nam phải quyết điều chỉnh
chiến lược và cải tổ thể chế, trước khi quá muộn.
Khủng hoảng bãi Tư Chính
Sự
kiện giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 (5/2014) là một cú sốc, gây khủng hoảng
Biển Đông, xô đẩy Việt Nam về phía Mỹ, như “hệ quả không định trước”
(unintended consequence). Nhưng sự cố đó có lẽ chưa đủ mạnh để thắng nguyên
trạng. Quan hệ Trung-Việt tuy xa hơn “nhưng không quá xa”, và quan hệ Mỹ-Việt
tuy gần hơn “nhưng không quá gần” (Alexander Vuving). Việt Nam vẫn cố giữ thăng
bằng với Mỹ-Trung, với chính sách quốc phòng “ba không”.
Thành phố Thượng Hải, nơi diễn ra đàm phán thương mại Mỹ-Trung, 31/07/2019.
(Reuters & AFP 01/08/2019)Tổng thống Mỹ Donald Trump
hôm nay 01/08/2019 loan báo kể từ ngày 01/09 tới sẽ đánh thuế bổ sung 10% lên
300 tỉ đô la hàng Trung Quốc hiện vẫn còn nằm ngoài tầm ngắm.
Ông Trump viết trên Twitter : « Đàm phán thương mại
tiếp tục, và trong thời gian thương lượng, Hoa Kỳ kể từ ngày 01/09 tới sẽ bắt đầu
áp thuế hải quan bổ sung 10% lên 300 tỉ đô la hàng Trung Quốc nhập khẩu còn lại »
Tổng thống Mỹ nói thêm là quyết định này không liên quan đến 250 tỉ
đô la hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã bị đánh thuế 25%. Ông tố cáo Bắc Kinh
không giữ hai lời hứa : sẽ mua nhiều nông sản Mỹ và ngưng bán fentanyl - chất
gây nghiện đang công phá nước Mỹ và Trung Quốc là nhà sản xuất chính.
Lúc này, mọi
thông tin về Bãi Tư Chính (Vanguard Bank) đối với người Việt Nam hiện rất mơ
hồ. Trên các thông tin bên ngoài dội về thì gọi là đối đầu, còn phía Hà Nội,
thì gọi là đấu tranh.
Nếu dựa trên
những ngôn từ này, có thể tự lý giải rằng, Trung Quốc bằng nhiều cách như đang
muốn vào trực tiếp bãi Tư Chính chứ không chỉ là ngăn Việt Nam thăm dò và khai
thác ở tại Lô 06.1 bể Nam Côn Sơn, phía tây bắc bãi Tư Chính. Còn Việt Nam thì
dùng tàu của mình cố ngăn đường đi của Trung Quốc, và mặt khác thì nỗ lực ngoại
giao theo kiểu không muốn làm quá.
Nhưng Bắc Kinh rõ
ràng không dừng lại, và bộc lộ rõ việc muốn chiếm lấy bãi Tư Chính. Ngày 26/7,
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tuyên bố rằng Việt Nam “vi phạm quyền chủ quyền của Trung Quốc đối
với bãi Tư Chính kể từ tháng Năm”, cho thấy cuộc tranh chấp có nội dung lớn
hơn: Bắc Kinh muốn hoàn thành đại nghiệp đường 9 đoạn trên Biển Đông, mà Việt
Nam là kẻ gây khó trước mắt.
