Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Vậy là 14 người chết trên biển Đài Loan đều là người Việt. Tất cả đều xuất phát từ miền Bắc. Tất cả cũng chỉ vì miếng cơm manh áo - theo như một người trong cuộc nói thật.
Hơn 45 năm rồi mà người Việt vẫn còn ra đi. Đi nhiều là đằng khác.
Trong suốt 25 năm qua, mỗi năm có gần 100.000 người Việt rời quê hương đi định cư ở nước ngoài, chủ yếu là Mỹ. Họ ra đi chủ yếu là vì lý do kinh tế và là ‘air people’ (đi bằng máy bay). Họ may mắn hơn 14 đồng hương bỏ mạng trên biển Đài Loan.
Có vẻ như một số người quá nhạy cảm với mùa thu.
Cách đây 17 năm, khi nhạc sĩ Phạm Duy về Việt Nam, có người viết báo cáo buộc rằng ca khúc ‘Mùa thu chết’ của ông là “Ðỉnh cao sự nghiệp chống Cộng của Phạm Duy”!
Nhưng cáo buộc đó là do kém kiến văn mà thôi. Điều đáng nói là ngày nay ông con rể của nhạc sĩ Phạm Duy tránh câu “Trời vào thu Việt Nam buồn lắm em ơi.”
Thỉnh thoảng, giới nghệ sĩ có ý tưởng ngồ ngộ: đề xuất rằng những ‘Nghệ sĩ nhân dân’ (NSND) nên được xem là tương đương tiến sĩ. Nhưng ý tưởng này thể hiện sự hiểu sai về danh hiệu và bằng cấp (học vị).
NSND là một danh hiệu hay tước hiệu (title) có nguồn gốc từ Liên Xô cũ. Theo như quy chế hiện hành thì danh hiệu này được trao tặng hay ‘phong’ cho những nghệ sĩ có những đóng góp quan trọng cho nghệ thuật và xã hội.
Một tiêu chí quan trọng trong quy định này là “Trung thành với Tổ quốc, với chủ nghĩa xã hội, có tài năng xuất sắc, có cống hiến nhiều cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam“. Tức là danh hiệu này mang tính chánh trị. Những nghệ sĩ lừng danh như Hùng Cường chắc chắn không đáp ứng tiêu chí này.
Lời nhạc của một ca khúc bất hủ diễn tả đúng tâm trạng của tôi: đón cái Tết này làm tôi nhớ đến những cái Tết thời xưa.
Ở miệt quê thời xưa (hơn 45 năm trước) vào những ngày này tôi bận bịu lắm. Đầu tiên là phải chùi bóng cái lư hương. Lư hương làm bằng đồng, nên đánh bóng nó là cả một 'công trình'.Thời đó phải dùng vỏ trấu (sau khi người ta xay lúa) để đánh bóng, và phải mất cả ngày trời chớ chẳng chơi. Đánh bóng xong cái ở nhà, còn phải qua nhà Ngoại đánh bóng thêm một cái nữa.
Đến nhà Ngoại thì còn gặp mấy đứa em họ (vì Má tôi lớn nhứt trong nhà, nên tôi nghiễm nhiên thành anh của bọn em họ, dù có đứa lớn tuổi hơn tôi). Thôi thì biết bao nhiêu chuyện vui buồn được đem ra kể lại trong 12 tháng bôn ba vừa qua. Những câu chuyện mà mãi đến nay tôi vẫn còn nhớ.
Anh ấy đi đâm chuột (cách nói phổ biến ở đây để chỉ ‘săn chuột’) trong đêm. Và sáng nay bà con thấy cái xuồng trôi dạt trên sông còn anh ấy thì biệt tăm, rất có thể đã mất mạng.
Người dân địa phương đoán rằng anh có thể bị ghe lớn đụng trong đêm, và anh ấy đã mất mạng vì cú đụng đó. Vẫn theo kinh nghiệm, khoảng 2 ngày sau thì xác sẽ nổi lên và bà con sẽ vớt thi thể anh ấy về an táng.
Bà con chòm xóm nghe hung tin bèn ‘triển khai’ thuyền bè khắp các ngã sông và rạch để tìm xác anh ấy. Cho đến nay, đã qua 48 giờ, chỉ thấy cái xuồng và công cụ săn chuột, nhưng vẫn chưa phát hiện thi thể anh ấy.
Sự việc vài đại biểu Quốc hội bàn về 'biển số đẹp' là một tín hiệu của tình trạng mê tín dị đoan lên đến đỉnh cao trong xã hội. Tôi ngờ rằng do thiếu tham khảo khoa học nên các đại biểu đã làm mất thì giờ của công chúng.
Sự mê tín
Không rõ từ đâu và từ khi nào mà có người xem những con số đuôi 49, 53 là số xấu. Hỏi vài người bạn thì ai cũng bán tín bán nghi và đề ra vài giả thuyết.
Mỗi chánh khách đều để lại một di sản sau khi họ qua đời, và cái di sản lớn nhứt mà ông Mikhail Gorbachev (1931-2022) để lại là kết thúc cuộc Chiến Tranh Lạnh, sự tan rã của Liên Xô và sự suy sụp của chế độ toàn trị.
Ông đã có dịp thăm Việt Nam (lúc chưa là tổng bí thư), nhưng những cải cách của ông bên Nga đã được làm theo [một phần] ở Việt Nam.
Ông để lại cho đời nhiều câu nói mang tính 'wisdom' mà tôi lược dịch dưới đây. Một trong những câu tôi tâm đắc là "Hòa bình không phải là sự thống nhứt trong đồng dạng mà là trong đa dạng, trong đối sánh và hòa giải những khác biệt." Việt Nam rất cần học lời nói này.
Theo nhiều nhà tâm lý học, Putin là người có cá tánh "Dark Triad Personality" (Tam Hắc Tánh), bao gồm tánh nham hiểm, tánh ái kỷ và rối loạn nhân cách.
Cũng như nhiều nhà độc tài khác, Putin là một con người phức tạp và khó đoán trước.
Chừng 5 năm trước (2017), khi tiếp kiến Thủ tướng Đức Angela Merkel ở Điện Cẩm Linh, Putin cho con chó khổng lồ tên “Konni” vào phòng khách làm cho bà Merkel sợ hãi (vì bà này rất sợ chó). Trong khi bà thượng khách sợ hãi thì Putin tỏ ra khoái trá. Tuy nhiên, việc đem thú vật ra 'hù' các nguyên thủ quốc gia là một chiêu trò khá phổ biến đối với Putin. Sự kiện này làm cho rất chuyên gia tâm lý đón già đón non về cá tánh của Putin.
Hôm qua, Việt Nam và Tàu đã bỏ phiếu chống lại Nghị quyết loại bỏ Nga khỏi Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc. Thế nhưng Nga vẫn bị loại khỏi Hội đồng vì đa số các nước thành viên ok với Nghị quyết.
Câu hỏi đặt ra là, Việt Nam đã bao nhiêu lần bỏ phiếu theo hay trùng hợp với Tàu? Trả lời: ~90%!
Theo một phân tích dữ liệu Liên Hiệp Quốc, tính từ 1971 đến 2017, tỉ lệ mà Việt Nam bỏ phiếu 'trùng' với Tàu cộng là 89.2%. Tuy nhiên, khi phân tích theo những nghị quyết quan trọng, thì tỉ lệ phiếu Việt Nam 'theo Tàu' lên đến 91.6% (xem bảng số liệu), chỉ sau Bắc Hàn (92.6%) và Cuba (91.8%).
Hôm nay đọc báo Sydney Morning Herald (Úc), tôi học được một chữ mới: Putinista (số nhiều là Putinistas).
Theo cách mà cây bỉnh bút Tim Elliott viết, thì chữ này được dùng để chỉ một số người Nga ở Úc ủng hộ hay biện hộ cho những việc làm và suy nghĩ của Putin.
Chỉ một số rất ít thôi, vì tuyệt đại đa số (theo survey) người gốc Nga ở đây đều chống cuộc xâm lăng của Putin vào Ukraine.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky diễn thuyết trước lưỡng viện (hạ nghị viện và thượng nghị viện) Úc chừng một giờ trước. Đó là một bài diễn thuyết, nói theo tiếng Anh là, impressive.
Morrison: Putin là tội phạm chiến tranh
Sau chừng 5 giây trục trặc kỹ thuật, ông Zelensky xuất hiện trên màn hình nhỏ với cái áo thun màu olive, râu chưa cạo, và mặt mũi có vẻ mệt mỏi, nhưng ánh mắt sáng như sao. Nói chung, sự xuất hiện của ông trước lưỡng viện ở Úc cũng giống như ở Mỹ trước đây.
Báo chí của Nhà nước đang và sẽ còn bận rộn khai thác những tình tiết chung quanh "Câu chuyện Việt Á", nhưng đó chỉ là một trong hàng ngàn hay hàng vạn trường hợp đã và đang xảy ra.
Nếu chỉ xoáy vào Việt Á thì e rằng chỉ thấy cây mà không thấy cả khu rừng đã bị hư lâu rồi. Hư về tính minh bạch, về y đức, và thiết chế khoa học. Phải trồng lại rừng thôi.
Câu chuyện Việt Á làm chúng ta sốc là phải. Sốc vì con số quá lớn (hơn 4.000 tỉ đồng). Sốc vì con số "lại quả" (mà phải mất một thời gian tôi mới hiểu nghĩa thật của chữ này) tại một tỉnh nghèo. Sốc vì sự yếu ớt về khoa học tính đằng sau một sản phẩm. Sốc vì sự dễ dãi của thiết chế khoa học cấp quốc gia. Sốc vì hậu quả của nó có thể gây tác hại cho hàng triệu người.
Tôi biết đến Nhạc sĩ Phú Quang (1949 - 2021) lần đầu tiên qua một video ca nhạc của Trung tâm Thúy Nga phát hành [1]. Nghe xong ca khúc là thấy 'ấn tượng' ngay. Ấn tượng từ giai điệu du dương đến lời ca ý nhị.
Anh ấy đã về cõi vĩnh hằng, nhưng những ru khúc tình tự và dạt dào của anh thì sẽ ở lại với chúng ta rất lâu. Nhạc sĩ Phú Quang có lẽ là một trong những trường hợp hiếm hoi [ở thế hệ anh ngoài Bắc] không có những bài ca 'nhạc đỏ'.
Theo một bài trả lời phỏng vấn, anh bắt đầu sự nghiệp sáng tác vào năm 1969 tuổi (lúc đó mới 20 tuổi), trong thời chiến tranh ác liệt. Anh đã chứng kiến những cái chết bi thảm, những mất mát lớn. Thế nhưng khác với những người khác cùng thời cho ra những bài ca mang sắc màu thù hận, anh sáng tác những tác phẩm tình tự, giàu tính nhân văn và triết lý. Những ca khúc của Phú Quang thời đó cũng giống như nhiều ca khúc trữ tình của các nhạc sĩ trong Nam cùng thời.
Tôi thích học tiếng Việt và tiếng Anh, nên hay chú ý đến những phát ngôn của các vị gọi là 'lãnh đạo'. Theo dõi cách nói của giới lãnh đạo Việt Nam tôi thấy có những đặc điểm chung: sáo ngữ, khẩu hiệu, hành chánh hóa, thiếu thông tin, và chung chung. Tôi thử phân tích 5 đặc điểm đó như sau.
Không biết thời nay thì sao, chớ vào thời tôi còn ở Việt Nam (tức cuối thập niên 70) thì giới lãnh đạo Việt Nam thường có những bài phát biểu rất dài. Tôi nhớ những ông như Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng có khi nói cả 2 tiếng đồng hồ.
Thật ra, họ đọc thì đúng hơn. Tôi rất thán phục họ, vì không hiểu sao họ có văn hay chữ tốt thế, và có thể đứng một chỗ mà đọc suốt 120 phút! Tuy nhiên, sau 120 phút nghe, tôi không biết họ nói gì, chẳng nhớ họ nói gì. Nhưng sau này, khi ra nước ngoài tôi mới hiểu là có khi họ cũng không biết họ nói gì, chớ không phải lỗi ở tôi.
Hôm nọ, ông Nguyễn Phú Trọng phàn nàn là Việt Nam không có những bài hát hay. Tôi thì nghĩ khác ổng, vì Việt Nam có những bài hát hay, có thể ổng chưa nghe đó thôi. Chúng ta thử tìm về nhạc thời trước 1975 ở miền Nam xem, có nhiều bài hay lắm chứ, và vẫn còn lưu truyền cho đến ngày nay dù nó bị vùi dập nhiều lần ...
Câu hỏi đặt ra là tại sao những bài ca đã được sáng tác hơn nửa thế kỷ trước mà đến nay vẫn còn được giới thưởng ngoạn, từ bình dân đến lịch lãm, đều ưa thích. Tôi nghĩ đến 4 lý do và cũng là đặc điểm của những ca khúc trước 1975 ở miền Nam: tính nhân văn, tự do tư tưởng, tính phong phú, và giàu chất nghệ thuật.
Nhân văn
Thứ nhất là đậm chất nhân văn. Nếu nhìn lại những bài ca trước 1975 ở miền Nam và so sánh với những sáng tác ở miền Bắc, tôi nghĩ ít ai có thể bác bỏ tính nhân văn trong các sáng tác ở trong Nam. Khi nói "nhân văn", tôi không chỉ nói đến những sáng tác về thân phận con người, mà còn kể cả những sáng tác thuộc dòng nhạc lãng mạn, trữ tình, nói lên cảm xúc của con người trước thời cuộc.
Bộ Y tế viết cái tít khẳng định: "Hai trẻ tử vong sau tiêm không liên quan đến vaccin và thực hành tiêm chủng" [1]. Rất nhiều người kinh ngạc về cách trả lời đó.
Các bạn có thấy thuyết phục không? Tôi thì không. Trong cái note này tôi dùng phương pháp kiểm định giả thuyết (test of hypothesis) để cho thấy câu đó là không đúng.
1. Kiểm định giả thuyết
Phải tìm hiểu một lúc tôi mới biết tại sao người ta bàn tán việc cô hoa hậu ĐTH đánh đàn T'rưng bài « Cô gái vót chông » ở Mỹ, trong lúc Mỹ tài trợ cho Việt Nam hơn 25 triều liều vaccin. Các bạn có thể nghĩ ra một chữ tiếng Anh để mô tả hành vi của cô ấy? Tôi nghĩ chữ 'tasteless' có lẽ là thích hợp nhứt.
Tasteless có nghĩa là vô vị, nhưng tôi nghĩ hiểu theo nghĩa 'nhạt nhẽo' thì đúng với văn cảnh hơn. Một danh từ khác liên quan với tasteless là vulgar, có thể hiểu là vụng về. Hành vi của cô ĐTH có thể xem là nhạt nhẽo và vụng về về văn hóa.
Dĩ nhiên, nhạt nhẽo và vụng về ở đây không phải là cách cô ấy chơi đàn, mà xem ra có người khen là cô ấy đã luyện tập khá lâu. Nói cách khác, cô ấy chơi đàn chỉ là một cách trình diễn thôi, chớ không phải thực tài hay sở trường của cô ấy.
Hôm qua tôi có dịp về Việt Nam. Chỉ về qua zoom thôi. Tôi về Bệnh viện Bạch Mai qua loạt bài giảng về nghiên cứu lâm sàng. Đây là lần thứ ba tôi ghé Bạch Mai, nhưng là lần đặc biệt.
Lớp học có đến hơn 620 người tham dự từ mọi miền đất nước. Vì zoom của bệnh viện có tải lượng cho 300 người thôi, nên các học viên khác phải dùng đường truyền riêng. Ban tổ chức cho biết vì nghe tôi nói chuyện nên các bạn ấy ghi danh tham dự.
Tôi rất cảm kích tấm thịnh tình các bạn dành cho tôi. Tôi hứa là sẽ chia sẻ hết mình những trải nghiệm cá nhân trong các vai trò như investigator, scientist, expert reviewer, editor, và cả research director.
Hôm qua rộ lên bản tin về hai người ở Thanh Hóa tử vong sau khi tiêm vaccin Tàu. Không thể kết luận gì được về nguyên nhân và hậu quả ở đây. Tuy nhiên, nếu xem xét trong bối cảnh chung, thì công chúng có lý do quan tâm đến hiệu lực và an toàn của vaccin Tàu.
Hôm trước, sau khi điểm qua hiệu lực của vaccin Tàu ở Bahrain tôi có đề nghị là nên tiêm liều 3 (AstraZeneca hay Pfizer) cho những người đã tiêm 2 liều vaccin Tàu. Hôm nay, báo PLO cũng có đi một bản tin với đề nghị như thế. Tôi nghĩ các giới chức y tế nên xem xét khuyến cáo này một cách nghiêm chỉnh.
Điều đáng nói là Nhà nước triển khai tiêm chủng vaccin cho cả 90 triệu người hơn 9 tháng qua, mà cho đến nay vẫn chưa có bất cứ một dữ liệu nào về hiệu lực của vaccin. Chẳng có dữ liệu về an toàn và biến chứng. Tất cả chỉ là dựa vào dữ liệu ở nước ngoài. Chữ thì nhiều, số thì ít.
Sự gia tăng số ca dương tính ở Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới đặt ra câu hỏi về hiệu nghiệm của vaccin. Kết quả nghiên cứu ở Bahrain cho chúng ta biết rằng vaccin Sinopharm có hiệu lực kém nhứt so với vaccin Pfizer, AstraZeneca (AZ) và Sputnik.
Mấy tuần nay, công chúng Việt Nam hỏi tại sao những người đã tiêm vaccin mà vẫn bị nhiễm, thậm chí tử vong. Tình trạng đã tiêm vaccin mà vẫn bị nhiễm thì không quá ngạc nhiên (vì điều này đã xảy ra trong nghiên cứu), nhưng đã tiêm 2 liều vaccin mà tử vong thì đúng là đáng ngạc nhiên.
Dữ liệu về 38 ca tử vong sau khi đã tiêm 2 liều vaccin cho thấy tuyệt đại đa số (37 ca) là tiêm "vaccin khác" (chữ của báo Tuổi Trẻ), chỉ có 1 ca tiêm vaccin Pfizer (nhưng bài báo cho biết ca này có nhiều bệnh nền). "Vaccin khác" ở đây thực ra là vaccin Moderna và Verocell của Sinopharm. Vaccin Moderna thì y như Pfizer. Do đó, "vaccin khác" ở đây phải được hiểu là vaccin Sinopharm?
