Tin tức, bình luận, phóng sự, hậu trường chính trị quốc tế
Một cuộc khủng hoảng Mỹ - Trung đang dần ló dạng xung quanh chuyến thăm Đài Loan được lên kế hoạch diễn ra vào tháng Tám của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi.
1. Chuyển động quân sự
Trung Quốc
Tàu sân bay Sơn Đông đã quay trở lại cảng nhà Tam Á vào ngày 21.7 sau khi băng qua eo biển Đài Loan ngày 19.7.
Liên quan đến châu Á, Le Monde nói về sự sụp đổ nhanh chóng của phe Rajapaksa ở Sri Lanka, gia tộc đã thống trị đất nước này gần 20 năm qua. Vội vã chạy trốn đám đông người biểu tình phẫn nộ xông vào Phủ tổng thống, ông Gotabaya Rajapaksa bỏ quên 17,85 triệu rupi (49.000 euro) và những người dân nghèo khổ đã nộp lại những tờ giấy bạc mới tinh này cho cảnh sát. Ông rất vất vả mới đến được Maldives bằng máy bay quân sự, sau khi đã lỡ nhiều chuyến bay dân sự đi Ả Rập Xê Út do hành khách và cơ quan di trú ngăn trở. Một kết thúc nhục nhã cho gia tộc đã điều hành đất nước bằng bàn tay sắt.
Ngày thứ Bảy 09/07, sau khi vượt qua các rào cản và cảnh sát, một biển người tràn vào Phủ tổng thống, họ nhảy nhót trên giường, bơi trong hồ tắm, nấu nướng trong nhà bếp, chơi piano, tập thử ở phòng gym của tổng thống Gotabaya Rajapaksa...Tư dinh thủ tướng Ranil Wickremesinghe cũng bị dân chúng tràn ngập rồi phóng hỏa.
Trong báo cáo thứ nhì về tác động của cuộc chiến Ukraina, ông Guterres cho biết hậu quả đối với an ninh lương thực, năng lượng, tài chính đang ngày càng nặng nề thêm. Chiến tranh Ukraina có thể gây ra một làn sóng nghèo đói chưa từng thấy, dẫn đến tình trạng hỗn loạn về xã hội và kinh tế.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh, phương cách duy nhất để tránh được cơn bão lớn sắp đến là Nga phải ngưng xâm lược Ukraina. Ông nêu ra các cuộc thương lượng hiện nay về « một thỏa thuận chung giúp xuất khẩu các sản phẩm Ukraina một cách an toàn từ Hắc Hải, và đưa thực phẩm, phân bón của Nga vào thị trường thế giới ».
Hôm nay, 04/05/2022, chủ tịch Hội đồng Châu Âu Charles Michel tuyên bố Liên hiệp Châu Âu sẽ « gia tăng đáng kể » hỗ trợ quân sự cho Moldova, sau một loạt vụ tấn công hôm 23 - 24/04 vào Transnistria, vùng đất ly khai thân Nga không được quốc tế công nhận ở ngay bên cạnh nước này.
Phía Moldova cũng đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Odessa. Quốc gia nhỏ bé chỉ có 2,5 triệu dân này lo sợ trở thành mục tiêu sắp tới của Nga, nếu Matxcơva tung ra đợt tiến công lớn vào miền nam Ukraina và huy động lực lượng từ Transnistria.
Đặc phái viên Juliette Gheerbrant quan sát thấy dòng xe cộ luôn nối dài tại trạm biên phòng Varnitsa ở phía Moldova và cho biết thêm :
Ngày hôm qua Biden tuyên bố không nên để Putin nắm quyền nữa. Lời tuyên bố này sẽ gây những hậu quả không thể lường trước được.
Lời nói của Tổng thống Mỹ phải được lựa chọn cẩn thận, chỉ cần một khoảnh khắc là có thể gây ra một cuộc khủng hoảng ngoại giao nguy hiểm.
Bạn không thể làm gì nhiều hơn để giúp leo thang chiến tranh hơn là kêu gọi thay đổi chế độ của đối phương.
Tổng thống Joe Biden đã họp trực tuyến với các nhà lãnh đạo Pháp, Đức, Anh hôm qua, đề nghị ủng hộ Hoa Kỳ trong việc cấm vận dầu lửa Nga. Tuy nhiên Reuters dẫn hai nguồn tin thông thạo cho biết, nếu cần, Mỹ vẫn có thể một mình hành động mà không cần đến các đồng minh châu Âu.
Tại Hoa Kỳ, áp lực ngày càng lớn đòi hỏi cấm nhập dầu khí từ Nga, nhưng tổng thống Joe Biden vẫn chưa quyết định, Từ Washington, thông tín viên Guillaume Naudin tường trình :
Từ Washington, thông tín viên Guillaume Naudin tường trình :
« Lạc quan ! Lạc quan, đó là tính cách nổi bật của Joe Biden kể từ khi tham gia chính trường, và cũng là giọng điệu truyền thống của bài diễn văn về tình hình liên bang. Thế nhưng đối với Nhà Trắng, có rất ít lý do để thấy cuộc đời màu hồng, và cũng không hay ho gì vào lúc Ukraina đang bị xâm lược bởi một nước Nga đặc biệt đầy đe dọa, kể cả với Hoa Kỳ.
Vì Ukraine không phải là thành viên của NATO, nên NATO không có tư cách để trực tiếp tham chiến. Tuy nhiên vẫn có cách để NATO có thể giúp Ukraine ngoài việc tiếp tế vũ khí, khí tài và huấn luyện và thông tin tình báo quân sự.
1. Chính quyền Ukraine chính thức lên tiếng kêu gọi sự giúp đỡ của quân tình nguyện nước ngoài, người dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Như vậy quân NATO có thể vào tham chiến dưới vỏ bọc quân tình nguyện, tự nguyện đến giúp Ukraine chống lại sự xâm lược của Nga. Vũ khí thì đã có sẵn từ viện trợ của các nước thuộc NATO.
Theo nguồn tin của đài Fox News vào tối thứ Năm, nói viên chức chính phủ Mỹ tiết lộ thủ đô Keiv của Ukraine có thể thất thủ bất cứ lúc nào. Sau đó có tin khác là Kyiv sẽ rơi vào tay quân Nga trong một vài ngày tới.
Hôm thứ Năm có hình ảnh các binh sĩ thuộc cơ quan tình báo của Bộ Quốc Phòng Ukraine đốt tài liệu mật ngoài sân, vì không muốn các tài liệu ấy lọt vào tay địch quân.
Nguồn tin còn thông báo quân xâm lược Nga chỉ còn cách thủ đô 20 dặm. Binh sĩ Ukraine đã phá sập nhiều cây cầu chung quanh Kyiv để làm chậm bước tiến của đối phương.
Chưa biết Vladimir Putin sẽ đi thêm các nước cờ nào, nhưng đã lãnh hai hậu quả.
Ván cờ Ukraine do ông Vladimir Putin bầy ra, cho nên ông chủ động về chiến thuật. Mỗi lần ông đi một nước cờ mới, coi các đối thủ phản ứng thế nào. Putin mới chính thức công nhận hai “quốc gia” Donetsk và Luhansk, rồi đưa quân Nga qua “giữ hòa bình.” Mỗi nước “Cộng Hòa Nhân Dân” trên chỉ chiếm được khoảng một phần ba diện tích mỗi tỉnh của Ukraine.
Ông Putin muốn khiêu khích coi Ukraine sẽ làm gì. Ông chỉ chờ một cuộc nổ súng giữa quân chính phủ và quân ly khai là lấy cớ tiến đánh. Tổng thống Volodymyr Zelensky nói với dân chúng đúng sự thật: Putin chỉ hợp thức hóa tình trạng quân Nga chiếm đóng một phần ba của mỗi tỉnh trong 8 năm qua.
- Ukraina động viên quân dự bị, kêu gọi công dân rời khỏi Nga « ngay lập tức ». Hội đồng An ninh Ukraina đề nghị thiết lập tình trạng khẩn cấp.
- Anh : Có « khả năng cao độ » là Vladimir Putin muốn chiếm thủ đô Kiev.
- Đức giáo hoàng Phanxicô kêu gọi kềm chế trước các « kịch bản ngày càng đáng báo động ».
Thế là Putin, chỉ một ngày sau khi Thế vận hội Bắc Kinh bế mạc, đã ra lịnh cho quân đội Nga chính thức tiến vào Ukraine.
Thật ra, Putin đã điều quân đến biên giới Ukraine cả 8 tháng nay, từ tháng Tư 2021, nhưng mãi đến cuối năm ngoái thì thế giới mới lo sợ hiểm họa Putin sẽ tấn công Ukraine.
Ukraine dù mong muốn được gia nhập NATO để được bảo vệ khỏi sự gây hấn và xâm lăng từ Nga, nhưng NATO cứ lần lữa không biết có nên chấp nhận tư cách hội viên của Ukraine hay không, vì áp lực và lo sợ phản ứng từ Nga. Cái thế tiến thoái lưỡng nan này là mối họa mà Ukraine đang phải gánh chịu.
Vẫn cố tình im mồm không lọt ra một lời tử tế, trước việc hai thằng ly khai Donetsk và Lugansk tự nhận là nước cộng hòa. Trước việc thằng bạn hẩu độc tài phát xít Putin xảo quyệt gây chiến tranh chiếm đất người khác.
Nhưng lại luôn tự hào về công lao thống nhất đất nước…thì chả hiểu đó là thứ người nào.
Hãy cho tôi biết anh im lặng đồng lõa với kẻ nào, tôi sẽ cho biết anh là người thế nào. Đảm bảo chắc chắn trăm phần trăm luôn.
Dựa trên lá thư đề nghị của Ukraina, Hoa Kỳ, Pháp, Anh, Ireland, Na Uy, Albani, Mêhicô đã yêu cầu họp khẩn công khai. Nga hiện là chủ tịch luân phiên trong tháng Hai, muốn áp đặt việc họp kín nhưng Mỹ phản đối. Khác với lệ thường, cuộc họp diễn ra vào lúc 21 giờ địa phương (2 giờ GMT ngày 22/02/2022), chỉ vài tiếng đồng hồ sau tuyên bố của tổng thống Nga Vladimir Putin. Từ New York, thông tín viên Carrie Nooten gởi về bài tường trình :
Người ta chờ đợi những chỉ trích của các nước phương Tây, nhưng ngạc nhiên đến từ các đồng minh truyền thống của Nga trong Hội đồng.
Sau khi đọc diễn văn trên truyền hình, ông Putin ký hai sắc lệnh công nhận hai nước « cộng hòa nhân dân » Donetsk và Lougansk, đồng thời yêu cầu bộ Quốc phòng cho « lực lượng vũ trang Nga bảo đảm nhiệm vụ duy trì hòa bình » tại đây. Văn bản không nêu chi tiết lịch trình cũng như quy mô việc triển khai. Hai thỏa thuận hỗ trợ giữa Matxcơva và quân ly khai kéo dài 10 năm sẽ được Quốc hội Nga phê chuẩn trong ngày hôm nay 22/02.
Trong bài diễn văn dài, Putin tố cáo Ukraina « diệt chủng » người nói tiếng Nga, khẳng định Ukraina là một quốc gia nhân tạo, không thể tách rời khỏi Nga. Tổng thống Nga ra lệnh cho Ukraina ngưng ngay lập tức « các hoạt động quân sự » nhắm vào phe ly khai, và phải chịu trách nhiệm nếu tiếp tục đổ máu.
Bạo lực tại Pháp (Le Point), Covid vì sao chưa thể kết thúc (L’Express), gián điệp thời chiến tranh lạnh (L’Obs), thất bại của Putin (The Economist), chuẩn bị hội nhập thế giới ảo tương lai (Courrier International) là hồ sơ của chính các tuần báokỳ này.Riêng cuộc khủng hoảng Ukraina là đề tài được tất cả các tuần san đề cập đến.
L’Obs nói về « Cuộc chiến tranh phức hợp của Putin ». Khi giương oai diễu võ ở biên giới, tổng thống Nga đồng thời vận dụng những thế cờ vây và ván bài tẩy nhằm chiến thắng mà không phải chiến đấu ; dùng mọi thủ đoạn tung hỏa mù, giựt dây, bóp méo thông tin…
Hồ sơ của Courrier International tuần này được dành cho « Lạm phát, nỗi đau đầu của toàn thế giới ». Từ Liban đến Achentina, từ Pháp cho đến tất cả các nước giàu, giá cả lên đến mức chưa từng thấy kể từ 30 năm qua. Về thời sự trong nước, Le Point đăng ảnh tổng thống Emmanuel Macron bên cạnh ứng cử viên cánh hữu Valérie Pécresse, chạy tựa « Một chiếc ghế cho hai người ». L’Express nói về việc kế thừa Bolloré, đế chế truyền thông Pháp 200 năm tuổi ; L’Obs dành nhiều trang trong cho « Chiếc bẫy Mali » đối với Pháp.
Bên cạnh những vấn đề như sự lạm dụng tiếng Anh, sức mua, đại dịch Covid, thất bại của chiến dịch Barkhane, phiên tòa xử vụ khủng bố sát hại linh mục Hamel…chủ đề Ukraina vẫn bao trùm lên các báo Pháp. Le Monde tóm tắt : Nguy cơ chiến tranh ở châu Âu tùy thuộc vào một con người duy nhất là Vladimir Putin. Phương Tây phải vận dụng mọi phương cách từ răn đe, dọa trừng phạt cho đến đối thoại khi nào còn có thể. Cơ chế ra quyết định xoay quanh một nhúm người ở Kremlin vẫn là bí ẩn, trong khi đó khoảng 30 nước kêu gọi công dân di tản khiến người Ukraina có cảm giác bị bỏ rơi.
Lợi nhuận cao kỷ lục 137 tỉ euro của 40 tập đoàn hàng đầu nước Pháp (CAC 40) và tái thúc đẩy điện nguyên tử là hai chủ đề thời sự trong nước được báo chí Paris quan tâm nhất. Nhật báo thiên tả Libération chạy tít trang nhất « 137 tỉ, chúng ta chia sẻ nhé ? », « CAC 40, làm gì với số siêu lợi nhuận này ? » - tựa chính của nhật báo Công giáo La Croix. Ở các trang trong, địa chính trị với các cuộc khủng hoảng từ Âu sang Á vẫn là mối ưu tư của báo Pháp.
