Quốc hội Mỹ giữ quyền quyết định về hiệp định nguyên tử với Iran

Đăng ngày 15-05-2015 Sửa đổi ngày 15-05-2015 17:09 

Tổng thống Barack Obama sẽ phải tham khảo ý kiến Quốc hội Hoa Kỳ trong trường hợp ký kết hiệp định về hồ sơ hạt nhân Iran: các dân biểu hôm qua 14/05/2015 đã thông qua cơ chế giám sát về vấn đề này.

Hạ viện Mỹ trong đó phe Cộng hòa chiếm đa số, đã thông qua với tỉ lệ phiếu áp đảo là 400/25, một đạo luật cho phép các dân biểu chấp thuận hay phong tỏa việc áp dụng một hiệp định chung cuộc giữa nhóm các nước 5+1 (Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc + Đức) và Iran. Tuần trước Thượng viện đã gần như nhất trí thông qua dự luật trên.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Bob Corker, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại và là đồng tác giả dự luật hoan hỉ tuyên bố : « Việc thông qua luật này sẽ gởi tín hiệu rất rõ cho Iran : Quốc hội sẽ đóng một vai trò, củng cố vị trí của các nhà thương lượng Mỹ và kìm bớt chính quyền, nhằm ngăn cản việc vội vã ký một hiệp định tai hại ». 

Các cường quốc đã thỏa thuận một hiệp định khung với Teheran hôm 2 tháng Tư (2015)tại Lausanne. Giờ đây cần phải giải quyết các chi tiết kỹ thuật chậm nhất đến ngày 30 tháng Sáu, để đảm bảo tính chất hòa bình của hoạt động nguyên tử Iran, đổi lấy việc dỡ bỏ trừng phạt quốc tế áp đặt từ năm 2006. Việc thương lượng sẽ bắt đầu trở lại từ thứ Ba 19/5 tới tại Vienna.

Quốc hội không đòi hỏi quyền « phê chuẩn » hiệp định nếu được ký kết, nhưng trong vòng 30 ngày, chính quyền Mỹ không thể cho tạm ngưng các biện pháp trừng phạt do Quốc hội đưa ra trong quá khứ. Như vậy các dân biểu có thời gian nghiên cứu kỹ hiệp định hạt nhân, và có ba lựa chọn : hoặc không làm gì cả, hoặc thông qua nghị quyết chấp thuận, hay thông qua nghị quyết bác bỏ. Trong trường hợp bác bỏ, Tổng thống có quyền phủ quyết trong vòng 12 ngày, và chỉ có thể bị vô hiệu hóa nếu trong 10 ngày sau đó Hạ viện và Thượng viện hội đủ 2/3 số phiếu chống lại.

Trước thái độ nhất trí của các dân biểu, ông Barack Obama cam kết sẽ áp dụng. Ban đầu Nhà Trắng phản đối cách thức này, cho rằng sẽ làm yếu đi tiếng nói của chính quyền trong các cuộc thương lượng gay go. Nhưng các dân biểu không hề chùn bước trước nỗi lo tạo nên tiền lệ, lẫn nguy cơ làm Hoa Kỳ bị cô lập nếu Quốc hội ngăn chận một hiệp định đã được các đối tác thông qua.

Để đạt được tỉ lệ hầu như nhất trí, phe Cộng hòa đành phải gác lại một số điều khoản bị tranh cãi, như việc đòi Iran phải công nhận Nhà nước Israel. Tuy vậy những người bảo thủ và nhiều dân biểu Dân chủ cho rằng Mỹ đã nhượng bộ quá đáng trong hiệp định khung Lausanne, nhất là đã để cho Iran được duy trì số máy ly tâm và không đóng cửa địa điểm dưới lòng đất Fordo.

Ông Ed Royce, chủ tịch Ủy ban Ngoại vụ Hạ viện giải thích : « Ngày nay, Tổng thống có quyền ký kết một hiệp ước bất lợi, và Quốc hội Hoa Kỳ chỉ có thể đọc các chi tiết trên báo chí. Tuy nhiên nhờ đạo luật này, tất cả sẽ thay đổi ». 

Hạ viện Mỹ hôm qua cũng gởi một lời cảnh báo đến Iran, khi nhất trí thông qua một luật về các biện pháp trừng phạt mới dành cho Hezbollah, đồng minh của Teheran.

Hoa KỳIranQuốc tếHạt nhânHạ viện
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20150515-qh-my--nguyen-tu-iran/