Liên quan đến thông tin nhóm
chuyên gia của Fulbright từng dự báo Thành phố Hồ Chí Minh dịch đang đạt đỉnh
và sẽ kết thúc vào tháng 8. Trưa 23/8, trên trang cá nhân, Tiến sĩ Vũ Thành Tự
Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và quản lý - Đại học Fulbright tại Thành
phố Hồ Chí Minh đã chính thức có lời trần tình như sau:
"Cải chính về "dự
báo Fulbright"
Nhân việc bác sĩ Trương Hữu
Khanh và một số facebooker khác bình luận về "Dự báo Fulbright", tôi
xin giải thích rõ để các bạn hiểu đúng sự việc.
Ngày Thứ Năm 05/08/2021. Tổng giám đốc của công ty
Moderna, Tiến sĩ Stephan Hoge thông báo liều thứ 3 tăng cường (của thuốc
Moderna) có thể sẽ cần thiết để giữ an toàn cho chúng ta trong mùa đông ở Bắc
bán cầu (nguyên văn: “We believe a dose
three of a booster will likely be necessary to keep us as safe as possible
through the winter season in the Northern Hemisphere”).
Theo dữ liệu chính
thức do công ty Moderna công bố, sau khi tiêm chích vaccine Moderna liều thứ 2,
hiệu quả bảo vệ đạt được 93% và kéo dài ít nhất trong 6 tháng.
Không nói ra thì ai cũng biết
rằng dữ liệu đóng vai trò rất quan trọng trong việc hoạch định chánh sách kiểm
soát dịch. Thế nhưng, đó lại là khía cạnh yếu nhứt ở Việt Nam.
Hôm qua, khi tò mò làm vài
thao tác phân tích dữ liệu tôi mới biết rằng ở Việt Nam rất thiếu dữ liệu mà
tôi gọi là 'actionable' về dịch. Giới chức y tế và các tổ cố vấn có cung cấp dữ
liệu, nhưng ở dưới dạng tóm tắt (summary) và do đó không thể xem là actionable
data được. Những dữ liệu đó chỉ có ích cho giới báo chí, chớ không có ích cho
giới khoa học.
Chẳng hạn như biểu đồ về số ca
nhiễm của Việt Nam (xem hình) nó không có ý nghĩa gì cả, nhưng hình bên phải
thì cung cấp thông tin có nội dung hơn. Chẳng hạn như cung cấp con số tử vong
theo từng độ tuổi, mà không biết bao nhiêu ca nhiễm theo từng độ tuổi thì ...
cũng như không. 'Actionable data' là những dữ liệu giúp cho các chuyên gia có
thể phân tích chuyên sâu để hiểu tình hình dịch bệnh, để dự báo chính xác hơn,
và để cố vấn cho giới lãnh đạo.
Khoa học không có biên giới. Một
cách tổng quát, không thể so sánh độ khó công bố quốc tế của khoa học tự nhiên
và khoa học xã hội. Lĩnh vực nào cũng khó công bố quốc tế vì chuẩn quốc tế thường
cao hơn chuẩn quốc gia.
Ở các tạp chí đòi hỏi hàm lượng
khoa học cao thì càng khó công bố. Cũng không thể nhận định là quốc gia này dễ
công bố quốc tế hơn quốc gia khác. Các tạp chí khoa học không có tiêu chí chủng
tộc, tôn giáo.
Cho nên, nhận định nghiên cứu
khoa học xã hội ở Việt Nam khó công bố quốc tế hơn khoa học tự nhiên của một số
người là một nhận định phi khoa học và sai lầm. Nhận định này không xuất phát từ
những người nghiên cứu khoa học xã hội chân chính. Nhận định này là của những
người “giả nghiên cứu” khoa học xã hội.
Là nhà nghiên cứu của King’s College ở Luân Đôn và Viện nghiên cứu
quốc tế về hòa bình ở Stockholm, bà Lentzos hồi tháng Năm đã công bố bản
đồ các phòng thí nghiệm P4 trên thế giới. Có 60 cơ sở được gọi là P4
(mầm bệnh loại 4) hay BSL-4 (biosafety level/mức độ an toàn sinh học) là
nơi nghiên cứu về các virus gây những bệnh nguy hiểm như Ebola, đậu
mùa…nằm tại 23 nước (25 tại châu Âu, 14 ở Bắc Mỹ, 13 tại châu Á), nhưng
đến 3/4 không tôn trọng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn.
Covid
rõ ràng là sự kiện "long trời lở đất" và đang diễn biến rất nhanh về
mức độ, thực trạng lẫn chính sách, chiến lược, khó ai ngờ trước.
Những
bãi, lò thiêu người chết vì Covid-19 ở Vũ Hán, Ấn Độ…Những con số bệnh nhân
Covid chết ở Mỹ, châu Âu… dội về Việt Nam suốt hơn năm qua, dễ dàng khiến chúng
ta lo ngại sẽ diễn ra ở Việt Nam. Số ca bệnh dịch đợt 4 hơn hai tháng nay, từ
27-4 ở Bắc Giang và đặc biệt, tháng rưỡi nay ở TP.HCM, đô thị lớn nhất nước về
số dân lẫn kinh tế tăng vọt từng ngày càng tăng thêm nỗi lo ấy.
Vậy
nên, tôi nghĩ ai làm lãnh đạo thành phố, ai chịu trách nhiệm phòng chống Covid
cho TP.HCM cũng sẽ lần lượt áp dụng các Chỉ thị 15, 10, 16… Nên chia sẻ và đồng
cảm với họ. Thời điểm đó, thực tế chưa diễn ra, cảnh giác trước vẫn hơn.
Khi
nghe Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu ngành Giáo dục phải“học thật, thi thật, nhân tài thật”,
thì biết đó là nhiệm vụ vô cùng khó khăn đối với tân Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và
Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn.
Tại
sao vậy? Là bởi vì - chưa nói đến vấn đề bao trùm là cơ chế, muốn học thật thì trước tiên phải được dạy thật. Mà muốn dạy thật
thì phải có thầy thật. Có thầy thật phải được nói thật thì
mới có thể dạy thật. Thầy
thật và nói thật là hai bài toán vô cùng
nan giải của ngành Giáo dục hiện nay.
Hiện
nay, giới chức y tế TPHCM chủ trương rằng tất cả ai bị nhiễm nhẹ hay nặng đều
phải nhập viện, vì có ý kiến cho rằng người nhiễm virus Vũ Hán dù nhẹ cũng có
thể trở thành nặng sau vài ngày. Tôi không thấy thuyết phục bởi lý giải này.
Tôi đã tìm ra chứng cớ, và nghĩ rằng cần xem xét lại chủ trương trên.
Chủ
trương nhập viện tất cả ca nhiễm nhẹ, nặng
Hiện
nay, TPHCM chủ trương đưa tất cả những người bị nhiễm, bất kể nhẹ nặng, vào
bệnh viện (kể cả dã chiến) để điều trị. Nhiều bác sĩ thấy ngạc nhiên với chủ
trương này, vì nó sẽ dẫn đến tăng gánh nặng cho ngành y tế vốn phải đối phó với
nhiều bệnh khác.
Một
số bạn (và có lẽ nhiều người trong cộng đồng) nghĩ rằng vaccin Pfizer và
Moderna có hiệu quả cao hơn vaccin AstraZeneca (AZ), và từ đó, họ chờ 'vaccin
xịn'.
Tôi
muốn thuyết phục các bạn rằng cách so sánh đó và niềm tin đó sai. Các bạn nên
tiêm vaccin (1 trong 3 loại vaccin hiện nay) khi có cơ hội. Đừng chần chờ vaccin
'xịn', vì không có khái niệm vaccin xịn.
Hiện
nay, có hai giả thuyết về nguồn gốc của virus Vũ Hán [1]: từ thiên nhiên (gọi
tắt là 'giả thuyết tự nhiên') và từ phòng thí nghiệm Vũ Hán (gọi tắt là 'nhân
tạo'). Những chứng cớ khoa học gần đây có vẻ nghiêng về giả thuyết nhân tạo.
Cái
note này chia sẻ một thông tin quan trọng để giải thích tại sao giả thuyết nhân tạo là có cơ sở.
Để
dễ theo dõi câu chuyện, tôi xin tóm tắt vài dòng để các bạn ngoài di truyền học
nắm rõ. Tất cả coronavirus đều có cấu trúc RNA với 3 mẫu tự U, C, G (con người
chúng ta thì được cấu trúc bằng DNA với 4 mẫu tự A, T, C, G). Các mẫu tự này
được sử dụng để viết thành chữ, và mỗi chữ có 3 mẫu tự, gọi là 'codon'. Ví dụ
như chúng ta có thể có những codon như CCC, UCG, CGG, v.v. Những chữ này có thể
lặp đi lặp lại nhiều lần. Nhiều chữ (codon) cấu trúc thành một bộ gen.
Nguyên
lý vaccin phải được phát triển từ virus gốc mới có khả năng tạo miễn dịch tiêu
diệt tất cả các dòng virus biến thể. Nếu phát triển vaccin từ một dòng virus đã
biến thể sẽ không tạo được miễn dịch tiêu diệt một số dòng virus biến thể khác.
Hiện
tại Anh và Mỹ đang cấp tập cung cấp vaccin ra cộng đồng. Song số lượng người
cần tiêm vaccin quá lớn so với khả năng cung cấp vaccin của các hãng bào chế,
nên còn rất lâu mới có thể chủng ngừa trên 70% dân số hai nước để tạo miễn dịch
cộng đồng.
Đối với những nước chưa phát triển được vaccin thì chẳng biết đến
bao giờ mới mua đủ vaccin chủng ngừa để tạo miễn dịch cộng đồng toàn cầu ?
Tôi
là người biên tập toàn bộ những cuốn sách đã xuất bản của Nhà nghiên cứu Nguyễn
Trần Bạt. Nó khoảng gần 10 ngàn trang. Hầu hết những cuốn sách của ông đều bị
quy là “có vấn đề”, trong đó một cuốn, cuốn Suy
tưởng, bị thu hồi, tiêu hủy…
Trước
khi tôi bị tái phát căn bệnh đau đầu kinh niên, ông và tôi thường xuyên có
những trao đổi qua điện thoại, có cuộc dài hàng tiếng đồng hồ. Thường ông muốn
nghe quan điểm của tôi về một sự kiện, một vấn đề chính trị xã hội nào đó.
Với
những bản thảo của ông, chỉ mình tôi được quyền can thiệp (cắt, sửa chữa, đề
xuất…). Mỗi khi có nhà sách nào đó muốn tái bản sách của ông, nhất định họ phải
được sự đồng ý của tôi, như ông công khai yêu cầu.
Một
nhóm nghiên cứu ở Thượng Hải mới công bố một bài báo khoa học [1] cho rằng
SARS-Cov-2 aka virus Vũ Hán có nguồn gốc từ ... Ấn Độ ! Hay chưa ?
Ông
Tập sẽ hân hoan chào đón kết quả này. Ông Trump sẽ giơ tay lên trời và văng tục
"What the hell?" và sẽ tham vấn các giáo sư Mỹ. Ông thủ tướng Úc của
tôi sẽ gãi đầu nói "Sao nó nói Úc cũng là nguồn gốc virus này cà?"
Nhưng
trước khi chấp nhận kết quả của họ, chúng ta phải tìm hiểu xem cách họ nghiên
cứu ra sao.
Có hàng chục hay hàng trăm viện bào chế
dược phẩm trên thế giới đang thi thua thử nghiệm thuốc chủng ngừa coronavirus
hay Covid-19. Ngay cả quốc gia Kenya ở Phi Châu được coi là chậm tiến, chỉ nổi
tiếng về ngành du lịch thưởng lãm thú hoang dã ở các khu Safari, cũng lao vào
trận chiến tìm thuốc chữa trị Covid-19.
Theo Tiến sĩ Samuel Sang của chương trình
nghiên cứu KEMRI có trụ sở ở Kilifi, bờ biển phía đông Kenya, thì chương trình
thử nghiệm này hợp tác với đại học Oxford và công ty dược phẩm AstraZeneca để
chế tạo thuốc chủng ngừa ChAdOx1 nCoV-19 cho người dân Kenya.
Tưởng cũng nhắc lại Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ ở
thủ đô Nairobi, Kenya bị khủng bố Al-Qaeda đánh bom năm 1998 làm 224 người tử
thương, đa số là công dân Kenya.
Trong hình là con
bò tót lai F1 gầy trơ xương trong trại khảo nghiệm Phước Bình của nhà nước.
Đừng thấy nó gầy trơ xương mà coi thường nhé.
Theo VnExpress,
nó là sản phẩm của hai đề tài khoa học. Đó là : "Nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng sinh sản của
bò lai F1 giữa bò tót và bò nhà tại vùng giáp ranh Ninh Thuận và Lâm Đồng".
Và đề tài cấp nhà nước “Khai thác và phát
triển nguồn gen bò quý hiếm tại vùng giáp ranh ba tỉnh Ninh Thuận - Lâm Đồng - Khánh Hòa" do phó giáo sư tiến sĩ Lê Xuân Thám, nguyên Giám đốc Sở
Khoa học và Công nghệ tỉnh Lâm Đồng làm chủ nhiệm.
Đề tài thứ nhất tốn bao nhiêu tiền hổng biết, đề tài
thứ hai tốn 5 tỉ, đã kết thúc. Tiền đã tiêu hết, 11 con bò hiện giờ mỗi con
được ăn mỗi ngày chưa tới một cuộn rơm, không gầy trơ xương mới là chuyện lạ.
Nhưng đồng bào cứ yên tâm, các nhà khoa học đã có tính toán như thần.
Lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 tại một khu phố ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, ngày 15/05/2020.AFP - STR
Đăng ngày:
Virus corona có thể đã xuất hiện tại Vũ Hán ngay từ
tháng 8/2019. Một nghiên cứu của trường đại học Boston và Harvard được
AFP trích dẫn hôm nay 10/06/2020 đã kết luận như trên, dựa vào sự tăng
vọt các vụ khám bệnh ở các bệnh viện và những tìm kiếm trên internet về
triệu chứng Covid-19.
Một nhóm do chuyên gia Elaine Nsoesie của trường đại học Boston lãnh
đạo, đã phân tích 111 ảnh vệ tinh ở Vũ Hán từ tháng 1/2018 đến tháng
4/2020, cũng như các triệu chứng bệnh thường xuyên được tìm kiếm trên
trang Baidu (Bách Độ) của Trung Quốc.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy
số lượng xe cộ tại bãi gởi xe bệnh viện Vũ Hán tăng rất cao kể từ tháng
9/2019, và đạt đến đỉnh điểm vào tháng 12/2019.
Sau khi cấm cư trú đối với Tống Tân Ninh (Song Xinning), giám đốc
Viện Khổng Tử đặt tại trường đại học tiếng Hà Lan ở Bruxelles (VUB) năm
2019, Bỉ vừa có quyết định tương tự với một quan chức phụ trách văn hóa
của Trung Quốc tại Bruxelles. Ngoài ra, Ủy ban kiểm soát tình báo an
ninh, được mệnh danh là « Ủy ban R », còn mở điều tra về nghi vấn Trung
Quốc xâm nhập cả vào cơ quan tình báo Bỉ.
Vụ Viện Khổng Tử đã đánh
dấu một bước ngoặt về mặt các tuyên bố công khai của Bỉ. Nước này vốn
rất dè dặt khi phản ứng trước một chủ đề nhạy cảm như gián điệp Trung
Quốc trên đất nước mình. Cơ quan an ninh Bỉ từ năm 2016 đã bày tỏ quan
ngại trước sự xuất hiện của viện này, khi hoạt động của Viện Khổng Tử
không chỉ giới hạn trong lãnh vực văn hóa mà cả chính trị. Viện Khổng Tử
trực thuộc Bộ Văn hóa Trung Quốc, và tình báo Bỉ nghi ngờ ông Tống Tân
Ninh che giấu các hoạt động khác, phía sau tư cách giáo sư.
Giáo sư Didier Sicard của trường đại học Sorbonne, chuyên gia về bệnh
truyền nhiễm, khi trả lời đài France Culture đã nhận định, mọi nghiên
cứu đang tập trung vào việc tìm kiếm vác-xin, nhưng bỏ quên nguyên nhân
từ loài vật của nạn dịch virus corona xuất phát từ Vũ Hán. Ông đòi mở
tòa án quốc tế về dịch tễ, trong bối cảnh trên thế giới đã có trên
73.000 nạn nhân thiệt mạng vì đại dịch, và riêng tại Pháp có 9.000 người
tử vong.
France Culture :Ông muốn quay lại với nguồn gốc của đại dịch corona ?
GS Sicard : Điểm
xuất phát của đại dịch này là một ngôi chợ ở Vũ Hán, tại đó chen chúc
đủ loại thú hoang : rắn, dơi, tê tê…nhốt trong những lồng tre. Tại Trung
Quốc, những con thú này được mua để ăn Tết Canh Tý. Chúng khá đắt, và
đây là món ăn rất được ưa thích.
Cho dù mới theo dõi trên 5 ca, nhưng các nghiên cứu của Pháp được công
bố trên The Lancet hôm 27/03/2020 và được Le Figaro đưa lại mang ý nghĩa
quan trọng, vì lần đầu tiên ghi chép rất cụ thể những diễn biến sau khi
bị nhiễm virus corona.
Các tác giả ghi nhận ba loại triệu chứng lâm sàng và sinh học khác
nhau ở 5 bệnh nhân bị nhiễm virus Covid-19. Có hai kịch bản diễn tiến
tích cực, có hoặc không có biểu hiện nặng, và kịch bản xấu nhất dẫn đến
tử vong.
Cả ba kịch bản trên chỉ liên quan đến những người có
triệu chứng bệnh, để sang một bên phần nổi của tảng băng là những ai bị
nhiễm nhưng không phát ra triệu chứng. Theo ước lượng của Trung Quốc
đăng hôm 16/3 trên tạp chí Science, cứ mỗi ca xác định dương
tính lại có từ 5 đến 10 ca khác là người lành mang mầm bệnh (không triệu
chứng), chiếm 86% số trường hợp lây nhiễm.